ورزش منظم يكي از مهمترين راهكارهاي كسب سلامتي براي بچه ها و بزرگسالان است. فعاليت بدني، وزن مطلوب را حفظ مي كند، طول استخوانها را افزايش مي دهد و در نهايت از خطر ابتلا به بيماريهاي قلبي عروقي مي كاهد. پزشكان بايد موقعيت وزني كودكان ونيز ميزان فعاليت بدني آنها را طي يك دوره پزشكي مداوم ارزيابي كنند.

متخصصان موظفند با توصيه هاي ساده به بچه ها و خانواده ها زمينه را طوري فراهم كنند تا با حداقل صدمه، حداكثر نشاط و لذت حاصل شود. همه افراد به ورزش نيازمندند. معمولاً پزشكان با توجه به سن، موقعيت فيزيكي، مراحل پيشرفت و ميزان علاقه مراجعه كنندگان جوان و نوجوان مناسب ترين فعاليت بدني را به آنها توصيه مي كنند ناديده گرفتن ارتقاء سلامتي بين افراد جوان و خردسال به دو دليل است: 1) تنبلي و سستي بين بزرگسالان بيش از كودكان است چون بچه ها به طور طبيعي و ناخود آگاه فعال هستند. 2) خطر ابتلا به بيماريهايي مثل ديابت و بيماريهايي قلبي بين افراد بالغ بيشتر است.

به هرحال، با توجه به بررسي هاي انجام شده ، كودكان و نوجوانان به طور كامل فعال و با تحرك نيستند. شايان ذكر است كه بايد بچه ها به ورزشهايي بپردازند كه براي بهبود بيماريهاي قلبي و نيزارتقاء سلامتي طولاني مدت مفيد است. متاسفانه تقريباً بيش از نيمي از آنها فعال نيستند. ضمناً، دخترها در خلال سن بلوغ و پس از آن كمتر از پسرها به ورزش مي پردازند . اين روند حتي با آموزشهاي پزشكي و ورزشي هم قابل درمان نيست. تنها كمي بيش از يك دوم دانش آموزان ابتدایی و متوسطه بايد در كلاس‌هاي ورزشي روزانه شركت كنند. ميزان اهميت به ورزش بين دانش آموزان لیسه نه تنها نبايد كاهش يابد بلكه بايد افزوده شود.

چگونگي ورزش سلامتي كودكان را تامين مي‌كند؟
كنترل وزن: ارتباط بين فعاليت فيزيكي و چاقي در سنين چاقي در سنين پايين كاملاً مشخص نيست و مطالعات مربوط به آن هم نتايج ثابتي را در اختيار متخصصان قرار نمي دهد. با اين وجود، با افزايش وزن و تحرك و نيز كاهش مصرف كالري مي توان وزن را كاهش داد.

نگراني افزايش وزن بين كودكان و نوجوانان كاملاً به جا و منطقي است. بچه هاي چاق در معرض بيماريهاي فشار خون، ديابت نوع دوم، نامنظمي هورمون رشد، مشكلات تنفسي و استخوان قرار دارند. اين بيماران از فقدان اعتماد به نفس و روابط اجتماعي رنج مي برند.

رشد و نمو استخوان: ورزش باعث تاثيرات ثابت در رشد و نمو استخوان مي شود. فعاليت بدني ، خطر ابتلا به پوكي استخوان را با افزايش غلظت مواد معدني كاهش مي دهد. تحقيقات انجام شده در مورد 40 پسر بالغ كه به مدت 30 دقيقه و سه بار در هفته به ورزش مي پرداختند حاكي از آن بود كه، حجم استخوان كمر و پا، و غلظت مواد معدني در بدن آنها دو برابر كساني است كه تحرك كمتري داشتند.
نتيجه اين تحقيق در مورد 45 زن نابالغ هم مثبت بود. محققان معتقدند كه ميزان حجم استخوان حتي پس از توقف ورزش كاهش نمي يابد. آنها به اين نتيجه رسيده اند كه انجام حركات ورزشي قبل از سن بلوغ درصد شكستگي استخوان را پس از سن يائسگي تقليل مي دهد.

مراقبت ازقلب و رگهاي خوني: اغلب ، بيماريهاي قلبي عروقي در بزرگسالان نمايان مي شود، با اين وجود در سنين پايين هم ممكن است كه با آنها مواجه شويم. تحقيقات نشان مي دهد كه ورزشهاي هوازي در جلوگيري از بيمارهاي قلبي عروقي بزرگسالان بسيار موثر است، اما در مورد بچه ها هنوز نامشخص است.

سلامت فكري و ذهني: با توجه به آخرين شواهد، ورزش در بهبود افسردگي و اضطراب بزرگسالان وكودكان بسيارموثر است . فعاليت بدني يكي از راهكارهاي مبارزه با هيجان روحي است. با توجه به برسي هاي انجام شده در مورد 220 بزرگسال مؤنث مضطرب و نگران، آن دسته از افرادي كه در برنامه هاي ورزشي سخت شركت مي كنند كمتر از تنش هاي فيزيكي و روحي رنج مي برند.

برنامه ريزي
مهمترين نكته براي پزشكان اين است كه به طور مثبت تمايل جوانان را به ورزش زياد كنند و نيز دريابند كه هر فعاليت بدني براي فرد خاصي مناسب است. كودكان ناتوان نسبت به هم سن و سالان تواناي خود كمتر با ورزش آشنايي دارند. جالب اين كه اين افراد براي افزايش قدرت بدني و تناسب اندام خود به ورزش بيشتري هم نيازمندند بجزكودكان عليلي كه درسازمانهاي ملي و جهاني( مثل المپيك) فعاليت دارند، بقيه ازتحرك بدني اندكي برخوردارند، بنابراين بايد تك تك افراد، مدارس و مؤسسات مختلف نهايت سعي خود را بكنند تا روز به روزاين انگيزه مثبت را بين آنان افزايش دهند. پزشكان مي توانند با تهيه فهرستي از فعاليتها، به ميزان مصرف انرژي و تحرك بدني بيماران پي ببرند. درضمن اين روش به پزشكان كمك مي كند تا ورزش هايي را پيشنهاد كنند كه متناسب با سن، اندام، علاقه و موقعيت بدني آنها باشد، معمولاً سوالات در رابطه با موارد زير است:
* آموزشهاي بدني كه شامل كلاسهاي ورزشي مداوم و انواع فعاليتهاست.
* ورزشهاي هوازي مثل دويدن، فوتيال و نيز فعاليتهاي غير هوازي مثل بيس بال.
* ورزشهاي تفريحي و جسماني ديگر مثل اسكيت، راهپيمايي و نيز فعاليتهاي شديد بدني.

قابل توجه است كه هيچ ورزشي به تنهايي براي سلامت جسماني و رواني نوجوانان و كودكان مفيد نيست. اين نكته بسيار مهم است كه با كمك اولياء بتوانيم فعاليتهاي بدني را انتخاب كنيم كه با سن و توانايي فيزيكي بچه ها متناسب باشد. يكي از اهداف اصلي متخصصان اين است كه بتوانند 30 دقيقه ورزش سبك و آرام را در اكثر روزهاي هفته دانش آموزان بگنجانند. پياده روي و پيمودن پله، باعث تناسب همه جانبه وسلامت روز افزون مي شود. انجام ورزشهاي سنگين بين اكثريت افراد جامعه شايع است، و حتي كودكان نابالغ هم مي توانند با حداقل خطر و نيز هيچ گونه صدمه اي به استخوانها، عضلات و مفاصل ، نتايج خوب و مثبتي كسب كنند.

بايد دقت كنيم كه نظارت دقيق و همه جانبه هم در انجام حركاتهاي فيزيكي بسيار مهم است. بچه ها نبايد اجسام سنگين بلند كنند، ضمناً بايد تا رشد كامل اسكلت بدنشان از پرتاب وزنه خودداري كنند.
گاهي اوقات پزشكان بچه ها را به انجام ورزشهايي وا مي دارند كه متناسب با توانايي و ميزان آسيب پذيري آنهاست. متخصصان به افراد مبتلا به بيماري ضعف رباط ها پيشنهاد مي كنند تا بيشتر به شنا و دوچرخه سواري بپردازند و از ورزشهايي مثل بسكت بال كه منجر به پيچ خوردگي مي شود اجتناب كنند.

كاهش صدمات حين ورزش
رعايت اصول ايمني مهم ترين عامل به شمار مي رود. با اين وجود حوادث ناگوار مربوط به ورزش بسيار شايع است. يكي از بررسي ها حاكي از آن است كه 22 درصد از بچه هاي مدرسه اي طي انجام فعاليتهاي بدني مصدوم مي شوند و اغلب اين حوادث هم بسيار جدي است. با بكارگيري روشهاي دقيق و حساب شده مي توان از اين ناراحتي ها جلوگيري كرد.

به عنوان مثال، اولياء بايد به طور كامل دريابند كه آيا مكانهاي ورزشي كاملاً نكات ايمني را رعايت مي كنند يا خير. با وجود اين كه حفظ روحيه رقابت بين بچه ها بسيار مهم و مثبت است، بايد آنها را ازهل دادن يكديگر به خصوص در مناطق خطرناك منع كنيم. شايان ذكر است كه بچه ها هنگام احساس درد در بدنشان نبايد ورزش كنند و نيز نبايد با مصرف مسكن در اين فعاليتها شركت كنند. مربيان و اولياء بايد بدانند كه صدمات و آسيب هاي بدني ممكن است در آينده به لنگي يا پس از افتادن به سائيدگي بازو منجر شود.

به منظور اطمينان بيشتر، كودكان و نوجوانان بايد براي هر ورزشي از وسيله ايمني مناسب آن استفاده كنند. مثلاً هنگام فوتبال كفش هاي مناسب بپوشند. استفاده از كلاه دوچرخه سواري هم يك الزام است، در ضمن، محيط هاي ورزشي بايد عاري از زباله و گودال باشد.

يكي از مهمترين ، معمولي ترين و سخت ترين صدمات براي بچه ها حين موتورسواري حاصل مي شود. بايد دقت كنيم كه مسير عبور آنها بايد عاري از ترافيك باشد نيز بايد ازعلامتهاي دوچرخه سواري و راه پيمايي هم در اين مكانها استفاده شود. بايد به كودكان و نوجوانان توصيه كنيم كه هنگام ورزش در معرض آفتاب، از كلاه و عينك آفتابي استفاده كنند. به منظور جلوگيري از فقدان آب، بايد به آنها آموزش دهيم كه قبل و بعد از حركات فيزيكي و نيز هنگام انجام ورزش هايي كه بيش از 20 تا 30 دقيقه به طول مي انجامد از مايعات استفاده كنند.