آمار رو به رشد اعتیاد در کشور، با آنکه از دقت و جامعیت لازم برخوردار نیست، نگران کننده است. اعتياد به مواد مخدر يكي از جدي ترين آسيب هاي اجتماعي است كه افغانستان از آن ناحيه به شدت رنج مي برند.

براساس آمار ها نزدیک به دو ميليون معتاد در افغانستان وجود داشته كه اكثر آنان را جوانان تشكيل مي دهند. مبارزه با مواد مخدر در افغانستان، در كنار مبارزه با تروريسم و القاعده، يكي از مهمترين برنامه ها و اولويت هاي جامعه جهاني و دولت افغانستان بوده كه هزينه هاي زياد صرف آن شده است؛ اما اين امر نيز مانند ساير عرصه هاي چون امنيت، بازسازي و توسعه ناكام و ناتمام بوده است.

علي رغم ده سال تلاش در مبارزه با مواد مخدر، هنوز هم افغانستان بزرگترين توليد كننده مواد مخدر در جهان بوده و آفت ها و پيامدهاي منفي ان در داخل نيز رو به گسترش و ازدياد مي باشد. هنوز هم مزرعه هاي بزرگ چرس و ترياك در مناطق جنوب و شرق كشور وجود داشته و بازارهاي غني مواد مخدر در ولايات هلمند، قندهار و ... همچنان پر رونق مي باشد.

متاسفانه دولت افغانستان و جامعه جهاني در امر مبارزه با مواد مخدر و جلوگيري از اعتياد دچار مشكلات و اشتباهات زيادي شده است. يكي از اشتباهات دولت افغانستان و جامعه جهاني در مبارزه با مواد مخدر اين است كه از ريشه هاي اجتماعي اين پديده غفلت شده است.

يعني در استراتژي مبارزه با مواد مخدر ميكانيسم هاي اجتماعي آن در نظر گرفته نشده است. دولت افغانستان و جامعه جهانی تاکنون تمامی راهبردها و تاکتیک های مبارزاتی خود علیه مواد مخدر را موازی با راهبردهای نظامی و امنیتی تدوین نموده و کم تر به امر مبارزه با مواد مخدر، بصورت جداگانه و موضوع اجتماعی نگریسته است.

عمده تاکتیک های مبارزاتی مواد مخدر در پرتو تاکتیک های جنگی و امنیتی آنان با طالبان رنگ گرفته و از پدیده "کشت تریاک" به عنوان موضوع اجتماعی غفلت شده است. مثلا تلاش های مبارزاتی با مواد مخدر اکثرا به شکل تخریب مزارع خشخاش، دست گیری زارعین تریاک و در مواردی نیز توسل به قوه قهريه و زور در تخریب مزارع تریاک بوده و اجتناب از كشت ترياك براي دهاقين توجيه منطقي نشده است.

ارائه و حمايت از كشت جاگزين كه ميتوانست راهكار خوب براي جلوگيري از كشت ترياك باشد، كمتر در نظر گرفته شده است.

در سياست هاي مبارزه و جلوگيري از اعتياد نيز همين مشكل به چشم مي خورد. بيشتر اقدامات و تلاش هاي دولت افغانستان و جامعه جهاني در اين خصوص، به شكل ميكانيسم هاي مقطعي و كوتاه مدت بوده و برنامه هاي دقيق و كلان كه بتواند به حل بنيادين اين معضله بپردازد در نظر گرفته نشده است. بيشتر تلاش هاي دولت در اين خصوص، در جمع آوري و تداوي كوتاه مدت معتادين خلاصه شده است. و از نظر فرهنگي و آموزشي براي آنان كار صورت نگرفته است. همين امر سبب شده كه اكثر معتادين پس از دوره تداوي، دوباره به اعتياد رو بياورد.

پديده اعتياد، ريشه هاي اجتماعي و فرهنگي دارد و براي مبارزه با آن نيز نياز به ميكانيسم هاي اجتماعي و فرهنگي مي باشد.