در یکی از گزارش های تحلیلی هیات معاونت ملل متحد برای افغانستان (یوناما) زیر عنوان ابعاد حقوق بشری فقر در افغانستان گفته شده است که فقر در این کشور بیشتر از جنگ موجب مرگ مردم می شود.

در افغانستان عمدتاً خشکسالی یا جنگ را عامل فقر و گرسنگی می دانند. جنگ و خشکسالی در برهم زدن پایه های اقتصاد سالم نقش ویرانگری دارد، اما دلایل فقر با این ساده سازی ها پنهان می ماند. ملل متحد نیز در گزارشش نخواسته است به چنین تقلیلگرایی در یافتن ریشه های فقر در افغانستان اتکا کند.

افغانستان یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. یک سوم جمعیت این کشور در فقر مطلق به سر می برند. افغانستان در سطح جهانی دومین نرخ بلند مرگ و میر مادران را دارد. یعنی سالانه 25 هزار زن در هنگام زایمان جان می بازند.

تنها 23 درصد مردم افغانستان به آب نوشیدنی صحی دسترسی دارند. تنها 24 درصد کسانی که بالاتر از 15 سال دارند، می توانند بخوانند و بنویسند. البته درصد بیسوادی در زنان خیلی بیشتر از مردان است. یونیسف گفته است که 30 درصد دانش آموزان مکاتب در افغانستان کار می کنند و یگانه نان آور خانواده های شان می باشند.

در واقعیت امر فقر بیشتر از کسانی که مستقیماً در نتیجه جنگ مسلحانه در افغانستان کشته می شوند، مردم این سرزمین را قربانی می سازد. فقر دو سوم جمعیت افغانستان را از زندگی شایسته و با وقار محروم کرده است. زیرا آنها به تعلیم و تربیه و خدمات صحی برخوردار نیستند.

اما در افغانستان کی ها فقیر اند و چرا فقیر اند؟ در احصاییه هایی که در مورد فقردر افغانستان انتشار یافته است، غالباً ریشه و علل فقر در افغانستان پنهان نگه داشته شده است. این آمار بیشتر توجه ما را به پیامدهای فقر جلب می کند تا به عوامل آن.

بیکاران روزانه در چوک های کابل جمع می شوند تا لقمه نانی برای خانواده خود پیدا کنند

مانند همه نقاط جهان در افغانستان نیز فقر ابعاد متعدد دارد. فقر نه امر تصادفی است و نه چیزی اجتناب ناپذیر. فقر هم معلول و هم پیامد ضعف گسترده حقوق بشر است. این ضعف حقوق بشر شامل معافیت های گسترده و عدم سرمایه گذاری مقتضی و عدم توجه لازم به حقوق بشر است. حمایت ها، فساد، معافیت و تاکید بیش از حد روی اهداف کوتاه مدت به جای پروژه های توسعه یی هدفمند و دیرپا، اوضاعی را که موجب فقر گردیده است، وخیم تر می گرداند.

کمیساریای عالی ملل متحد در گزارشش به این نتیجه رسیده است که کاهش دوامدار فقر وابسته به تلاش های است تا دست های نقض کننده حقوق بشر کوتاه گردند. منافع تثبیت شده شخصی و گروهی در افغانستان همیشه در رابطه با قانون و سیاست و یا تخصیص منابع پولی و مالی در دستور کار عمومی قرار می گیرند.

گزارش ملل متحد همچنان تقاضا می کند تا به فقرا موقع داده شود که در مرکز روند تصمیم گیری هایی که برزندگی شان تاثیر می گذارد، قرار داشته باشند. فقرا باید توانمند گردند تا بتوانند انتخاب آزادانه و آگاهانه در مورد آینده شان داشته باشند.

گزارش همچنان علاوه می کند که بخش بیشتر پول توسعه یی که در این کشور مصرف می شود باید برای حصول اولویت های حکومت افغانستان در مبارزه علیه فقر اختصاص یابد. اهداف امنیتی نباید نیازهای عاجل برای امحای فقر را از صحنه دور کند.