هزاران تن از شهروندان و فعالان مدنی بامیان، روز جمعه با راه اندازی تظاهراتی خواستار انتقال لین برق 500 کیلو ولت از مسیر بامیان – میدان وردک شدند و دولت را به نادیده گرفتن حقوق باشندگان مناطق مرکزی متهم کردند.
توتاپ از پروژه های بزرگ انتقال 500 کیلو ولت برق صادراتی ترکمنستان از طریق ازبکستان، تاجیکستان و افغانستان به پاکستان است. معترضان می گویند شرکت آلمانی فیشنر که مسئولیت تطبیق این پروژه را به عهده دارد، مناطق مرکزی از جمله بامیان را به دلیل امنیت حاکم در آن، مناسب ترین مسیر برای عبور این خط برق تشخیص داده است.
دولت افغانستان اعلام کرده است که این لین برق را از مسیر سالنگ عبور می دهد؛ تصمیمی که با واکنش های تندی از سوی شهروندان، اعضای مجلس نمایندگان و رهبران شماری از احزاب سیاسی مواجه شده است.
محمدصادق علی یار آگاه مسائل سیاسی در بامیان در تظاهرات دیروز گفت که این تصمیم دولت، بی عدالتی آشکار و جفای عریان بر مناطق محروم مرکزی است: "سران دولت باید به وعده های شان عمل کرده و ضمن پایان دادن به امتیازدهی بی مورد به برخی از مناطق، به همه مناطق افغانستان به یک دید بنگرند. عبور یک خط برق از مناطق مرکزی، حق مردم است و چنانچه هزینه بیشتری هم لازم داشته باشد، دولت باید آن را بپردازد".
ناصر اخلاقی یکی از متنفذان محلی در بامیان گفت که بامیانی ها دیگر از "بی مهری" حکومت به مناطق مرکزی به ستوه آمده اند: "ما تصمیم رئیس جمهور و رئیس اجرائیه را نه تنها برخلاف عدالت و شعارهای انتخاباتی شان، بلکه خیانت به انسان و حقوق بشر تلقی می کنیم".
"چوک الیکین؛ مایه شرمساری دولت"
بی توجهی دولت به تامین برق بامیان با وجود برخورداری از منابع سرشار آبی برای ساخت بندهای برق، از مسائلی است که همواره اعتراضات گسترده شهروندان این ولایت را به دنبال داشته است. چوک الیکین مرکز بامیان که الیکین بزرگی در آن نصب شده است، از یادگارهای یکی از همین حرکت های اعتراضی است.
اسماعیل ذکی یکی از فعالان مدنی بامیان گفت، دولت باید بشرمد که در قلمرو تحت حاکمیت اش، مردمی که همواره از دولت حمایت کرده اند، از برنامه های انکشافی محروم مانده اند: "چوک الیکین که به نمادی برای مبارزات مدنی بامیانی ها مبدل شده است، نشان دهنده محرومیت این مردم از انرژی برق است و مایه ننگ و شرمساری برای دولت به شمار می رود".
نبود برق در بامیان، دشواری های زیادی را در زندگی باشندگان این ولایت ایجاد کرده است. این موضوع از یک سو مانع سرمایه گذاری تاجران در بامیان شده و از سوی دیگر استخراج معادن بزرگ موجود در این ولایت، از جمله معدن آهن حاجیگگ که بزرگترین معدن آهن در سطح منطقه به شمار می رود را دشوار ساخته است.
با این حال معترضان در بامیان با انشتار قطعنامه ای از جامعه جهانی و نهادهای بین المللی ای که در راستای محرومیت زدایی فعالیت می کنند، خواستار آن شده اند که با وارد کردن فشار بر دولت، خط برق توتاپ را از مناطق مرکزی عبور دهند. در قعطنامه هشدار داده شده است که در صورت بی توجهی دولت به خواست های معترضان، دامنه اعتراضات مردم، تا دروازه های ارگ نیز گسترش خواهد یافت.
واکنش های تازه
محمد کریم خلیلی، معاون رئیس جمهوری پیشین افغانستان و معاون شورای عالی صلح، از رهبران حکومت وحدت ملی خواسته است تا در تصمیم شان در مورد انتقال لین برق از سالنگ تجدید نظر کند.
این رهبر سابق جهادی که دیروز در میان مردم در غرب کابل صحبت می‌کرد، هشدار داد که اگر به صدای عدالتخواهانه مردم بامیان گوش داده نشود، از هر راه ممکن از حق خود دفاع خواهند کرد.
محمد محقق، معاون دوم ریاست اجرائیه، نیز در تازه ترین اعلامیه‌اش گفته که وزارت انرژی و آب و ریاست برشنا در عوض پاسخ منطقی به مطالبات برحق مردم بامیان و مناطق مرکزی، دست به به نفاق افگنی میان مردم و اقوام 'باهم برادر' ساکن در ولایت‌های کشور زده اند.
او گفته : "سیر تحولات توتاپ، یک حلقه از زنجیره حق کشی‌های پی‌هم حکومت درباره حقوق اتباع کشور است. از انحصار در عرصه مشارکت سیاسی و حرکات یک جانبه در سیاست‌های کادری در ادارت دولتی در داخل و خارج کشور گرفته تا نادیده گرفتن مناطق وسیع کشور در آرایش‌های نظامی و امنیتی، تا تصاحب یک جانبه همه فرصت‌های اقتصادی و شغلی توسط یک حلقه خاص وابسته به مقامات بالای حکومت و فلج ساختن بخش بزرگی از سکتور خصوصی تا فرار وسیع سرمایه‌ها و مغزها. اکنون خط توتاپ نقطه انفجار نارضایتی‌های متراکم ملت ناشی از حق تلفی ها است."
آقای محقق نیز از حکومت خواسته تا در تصمیمش تجدید نظر کرده "به غایله ایجاد شده پایان بخشد، در غیر آن صورت ممکن است با شروع حرکات مدنی گسترده میلیونی مردم، دیگر فرصت از دست برود یا اینکه خیلی محدود شود." (دویچه وله/بی بی سی)