وزارت شهرسازی افغانستان بررسی مسجد تاریخی هرات را به منظور بازسازی آن آغاز کرده است.
ین مسجد یکی از ۱۴ بنای تاریخی در افغانستان است که به دستور اشرف غنی، رئیس جمهوری بازسازی و مرمت می ‎شوند. قصر دارالامان در کابل، زیارتگاه سخی در مزارشریف و باغ سراج در جلال ‎آباد، از دیگر بناهای تاریخی هستند.
وزارت شهرسازی افغانستان یک هیات ۹ نفری را به منظور بررسی مقدمات مسجد جامع این شهر به هرات فرستاده است. این هیات شامل متخصصان ساختمانی، برق ‎رسانی و آبرسانی است.
این نخستین بار است که وزارت شهرسازی در بازسازی و مرمت بناهای تاریخی در افغانستان اقدام می ‎کند. پیش از این وزارت اطلاعات و فرهنگ و ادارات محلی این کار را انجام می ‎دادند.
مسجد جامع هرات با بودجه دولت افغانستان بازسازی می ‎شود، اما منابع وزارت شهرسازی گفته ‎اند که کمبود بودجه باعث محدودیت در استخدام نیروی کار در اجرای طرح بازسازی این بنای تاریخی شده است.
به گفته مقام ‎های دولتی، مسئولان اداره حفظ بناهای تاریخی وزارت اطلاعات و فرهنگ هم در ترکیب گروه کاری وزارت شهرسازی در کار مرمت و بازسازی مسجد جامع هرات کار خواهند کرد.
دستگیر صادق ‎یار، رئیس گروه اعزامی وزارت شهرسازی در هرات گفته که کار بازسازی مسجد جامع هرات، طرحی ملی و بلندمدت است.
آقای صادقیار افزود که کار بررسی مقدماتی مسجد جامع هرات شامل گردآوری اطلاعات و بررسی بنیادی این بنای تاریخی است که نیاز به صرف زمان کافی دارد.
کار بازسازی این مسجد که بیش از هفتصد سال پیشینه دارد، شامل توسعه کارخانه کاشی ‎سازی، ایجاد سیسم تهویه و ساخت پارکینگ است.
مسجد جامع هرات در زمان سلطنت سلسله تیموریان هرات ساخته شده و یکی از مهم ‎ترین بناهای تاریخی افغانستان شمرده می ‎شود.
آریا روفیان، رئیس اداره اطلاعات و فرهنگ هرات می ‎گوید: "این مسجد چه از نظر استحکامات و چه از نظر تزئینات و امکانات رفاهی دچار مشکل است."
آقای روفیان افزود: "اکثریت کاشی ‎ها [در این مسجد] در طول سال ‎های متمادی آسیب دیده. قسمتی از کتیبه ‎ها در حال فروریختن است. ما کوشش ‎هایی انجام دادیم که عکس ‎برداری شود که اگر قسمت ‎هایی که فرومی ‎ریزد، احیا شود. قسمت ‎هایی هم داریم که فروریخته و کسی نمی ‎داند روی آن چه نوشته شده بوده."
محوطه ی کوچکی در بخش شرقی مسجد جامع هرات از گذشته ‎ها به کارگاه کاشی ‎سازی اختصاص یافته بود. این کارگاه عملاً کاشی تولید می ‎کند اما با حجم اندک.
مسئولان اداره اطلاعات و فرهنگ هرات بارها گفته ‎اند که با این حجم ویرانی در مسجد جامع هرات، کارگاه کاشی ‎سازی با همین محدودیت ‎هایی که دارد، باید تا سی سال دیگر برای جبران این ضایعات کار کند.
صنعت کاشی ‎سازی در هرات به عصر غوری ‎ها تا نزدیک به ۸۰۰ سال پیش قدمت دارد. مهم ‎ترین دوره کاشی ‎سازی از لحاظ تنوع و حجم، دورۀ تیموریان هرات است.
اکثر بناهای تاریخی هرات در عصر تیموریان (قرن نهم هجری) در اثر توجه شاهان و شاهزادگان تیموری با کاشی ‎های اصیل و زیبا تزئین شده است.
این کاشی ‎ها در اثر حوادث طبیعی و گاهی در جنگ ‎ها آسیب دیده است.
در سفر اخیر محمد اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان به هرات، در یک نشست ویژه تصمیم گرفته شد تا از کاشی ‎های سبک تیموری هرات در تمامی مساجد افغانستان برای تزئین استفاده شود. (بی بی سی)