رهبران دگرگونی و دگردیسی (change Leaders ). نام‌ها و نشان‌های بزرگی که بر برگ برگ تاریخ برخی کشورها درخشیده‌اند و می‌درخشند؛ همچون خورشیدی بر تاریکی‌ها. نام‌ها و نشان‌هایی که می‌توانند الگوهایی نیک و خوش‌نام برای دیگران باشند؛ آنانی که کشور و سرزمین خود را از تاریکی به مرزهای آفتاب رسانده‌اند. این‌ها نه از مریخ آمده‌اند نه از پس کوه قاف نه از سراندیپ یا پای اندیپ؛ بلکه هریک از آنان از متن مردم خود برخاسته‌اند.
به‌راستی رهبران دگردیسی دارای چه ویژگی‌هایی بوده‌اند که توانسته‌اند مردم و سرزمین خود را از خاک سیاه بلند کنند و بر بی‌کرانه‌های ثروت، دارایی، توانایی و توانش برسانند؟
الگوی رهبری دگردیسی برای افغانستان
کشوری با مساحت 320000 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر بیست‌وهفت میلیون نفر واقع در جنوب غرب آسیا که شغل اغلب مردمانش کشاورزی در مزارع موز، آناناس و کائوچو یا صید ماهی بوده و تا پیش از سال 1981، اغلب آنان در روستاها و جنگل‌ها و در پایین‌ترین سطح امکانات زندگی می‌کردند و درآمد سرانه هر نفر کمتر از صد دالر بود و مناقشات و جنگ‌های ناشی از وجود هجده مذهب و نژاد کشور را به‌شدت ناامن کرده بود، شخصی دیده به جهان گشود که تمام دنیا به او احترام می‌گذارند. او کیست؟ او کسی نیست جز مهاتیر محمد، صدراعظم کشور مالیزیا.
نخستین گام توسعه
کارها و کنش‌های مهاتیر محمد
وی در گام نخست نقشه آینده مالزی را ترسیم کرد. اولویت‌ها، اهداف و نتایجی را که این کشور باید در طی ده و سپس بیست سال بعد و در نهایت تا سال 2020 به آن‌ها دست یابد، مشخص کرد. کاری را که افغانستان با استراتژی انکشاف ملی افغانستان (ANDS ) خودش تاکنون نتوانسته اولویت‌ها، اهداف را به برآیندها برساند و نقشه را از روی کاغذ به ارگانیزم و بدن افغانستان و مردم آن تزریق کند.
با آنکه حکومت افغانستان در استراتژی انکشاف ملی خودش اعلان کرد و پیمان بست: «ديدگاه ما برای آيندۀ افغانستان تا سال ١٤٠٠ هجری شمسی (٢٠٢٠ ميلادی) افغانستان به دستاوردهای ذيل نائل خواهد آمد: يک کشور دارای نظام سياسی دموکراتيک به اساس اصول اسلامی و قانون اساسی، برخوردار از صلح و امنيت داخلی، روابط صلح‌آمیز و حسنه با کشورهای همسايه و برخوردار از احترام لازم در صحنۀ بین‌المللی. يک ملت بردبار، يکپارچه و کثرت‌گرا، پابند به ارزش‌های اسلامی و اهداف والای مشارکت عمومی، عدالت و تساوی حقوق شهروندی. جامعۀ مملو از اميد و سرشار از رفاه بر اساس اقتصاد بازار تحت رهبری سکتور خصوصی قوی، مساوات اجتماعی و حفظ پايداری محيط زيست».
اکنون تو بیا دیدلاین 2020 مالیزیا و افغانستان را از سر بردباری و شکیبایی سنجش کن تا ببینیم کجای کار افغانستان خراب است؟ یکی از بدی‌ها و کج‌اندیشی شما مردم افغانستان این است که تا کسی بدی‌ها و کژی‌های شما را بازگو کند، زود خشمگین می‌شوید. اگر خشمگین نمی‌شوید، به‌راستی گویی در کشتزار افغانستان رهبری دگردیس کشت نمی‌شود! ایراد کار در کجاست؟
آیا نمی‌شود که مهاتیر محمد را از مالیزیا قرضه بگیریم؟ می‌ترسم که نشود تا پای مهاتیر محمد به افغانستان برسد، رنگ بپذیرد و تمام تیرهایش به تاریکی فیر شود!
مهاتیر محمد! بیا بگو تو چه کار کردی تا طی بیست‌و‌یک سال یعنی از سال 1981 تا 2002 موفق شدی کشوری فقیر با درآمد سرانه صد دالر را به کشوری توسعه یافته با درآمد سرانه 1600 دالر در سال و میزان سرمایه‌گذاری را از سه میلیارد دالر به نودوهشت میلیارد دلار و میزان صادرات را به رقم چشمگیر 200 میلیارد دلار برسانی؟ بیا به ما هم بگو.
دومین گام توسعه
در دومین گام توسعه، مهاتیر محمد تصمیم گرفت آموزش همگانی و پژوهش علمی را در رأس برنامه‌ها قرار دهد، به‌گونه‌ای ‌که بیشترین میزان بودجه و اعتبار را برای آموزش همگانی و کسب مهارت‌های فنی، ریشه‌کنی بی‌سوادی و از همه مهم‌تر تحقیقات علمی اختصاص داد. مهاتیر در همان سال‌ها هزاران نفر از دانشجویان را با پرداخت بورسیه به بهترین دانشگاه‌های جهان اعزام کرد. کاری را که افغانستان با استراتژی انکشاف ملی در بخش معارف و آموزش نتوانست؛ ولی سوگمندانه افغانستان نتوانست آموزش همگانی و پژوهش‌های علمی را کارکردی بسازد؛ اگر دروغ می‌گویم، این گوی و این میدان، آنچه عیان است چه نیاز به گفتن است!
سومین گام توسعه
مهاتیر محمد سومین گام راهبرد و برنامه‌های خود را به‌صورت شفاف و صادقانه با مردم کشورش در میان گذاشت؛ آنان را با نظام مالیاتی جدید که مسیر کشور را به‌سوی انقلاب اقتصادی هموار می‌کرد آشنا ساخت و از همه مهم‌تر، از مردم یاری طلبید. مردم نیز چون او را صادق دیدند، باورش کردند و همراه و رهرو او شدند؛ بنابراین در اولین سال اقدام به کاشت یک میلیون اصله درخت روغنی کردند که همین امر طی تنها دو سال مالزی را به‌عنوان بزرگ‌ترین و اولین کشور تولیدکننده و صادرکننده روغن درختی به دنیا معرفی کرد.
بنابراین مهاتیر محمد در سومین گام مالیزیا را بزرگ‌ترین و نخستین کشور تولید کننده و صادر کننده روغن درختی ساخت، در حالی که در کوه‌های افغانستان درخت نمانده است که سر جایش باشد، هیچ، کشوری که هر روز پسرفت می‌کند. به‌راستی کجای کار ما مردم خراب است؟ طلسم‌شکن را از کجا بیابیم؟ به‌راستی چگونه رهبری دگردیسی (change dealers ) در شوره‌زار افغانستان سبز خواهد کرد؟
مهاتیر محمد که پس از بیست‌ودو سال نخست‌وزیری (صدراعظمی) داوطلبانه از قدرت کنار رفت، همان‌طور که خود او گفته بود به شخص عادی تبدیل شد، کسی که در دوران نخست‌وزیری‌اش اقدامات زیادی برای تبدیل مالزی بدوی به یک جامعه مدرن انجام داد که امروزه از آن به‌عنوان میراث ماهاتیر محمد یاد می‌شود؛ ولی بیا در سرزمین غم مانده ما که قدرت برای داروغه‌ها آن‌چنان شیفتگی دارد که پس از مرگ خود نیز به چوکی می‌اندیشند.
راز بدی و نگون‌بختی افغانستان را چگونه می‌توانیم رمزگشایی کنیم؟ پسورد یا رمز رازگشایی نگون‌بختی افغانستان گم شده است، آیا شما سراغ دارید؟ بی‌تردید دوره نخست‌وزیری مهاتيــر محمــد يكــي از دوره‌های اصلــي پیدایش توسعه مالیزیاست. مهاتیر محمد، نخبـه و اندیشـمندی توسعه‌گراست. ويژگـی نخبـگان توسعه‌گرا، ارادۀ پولادین بـرای پيشـبرد توسـعه، پايبنـدی بـه رشـد و تحـول اقتصـادی و توانايـی آنـان بـراي پيشـبرد اهـداف خويـش اسـت.
بنابراین ویژگی‌های مهاتیر محمد عبارت‌اند از سه عنصر: اراده برای پیشرفت، پایبندی راستین به رشد و تحول اقتصادی و توانایی برای به کرسی نشاندن اهداف خود. مهاتیر محمد در یکی از گفتگوهایش درباره کنار رفتنش از قدرت گفته است: «دلیل این‌که سال گذشته آن اظهارات را ایراد کردم آن است که فکر می‌کردم همه چیز به نظم درآمده و بار دیگر قدرت و محبوبیت خود را به دست آورده و وضع اقتصاد نیز خوب شده است؛ بنابراین وقت مناسب برای کناره‌گیری من بود». اکنون بیا مهاتیر محمد را با سیاستمداران کشور افغانستان سنجش کنیم، چقدر ناهمسانی ترسناکی است در اینجا!
در پایان دوست دارم از مردم مالیزیا خواهش کنم برای چند سال مهاتیر محمد را برای ما قرضه بدهد. مهاتیر محمد کسی که داوری رهبران کشورها درباره‌اش جالب است بدانید. پرویز مشرف، رئیس جمهور پاکستان در مصاحبه‌ای با روزنامه نیواستریتز تایم دربارۀ مهاتیر محمد گفته بوده که «شما به یک سرمایه عمومی تبدیل شده‌اید و نباید از صحنه بین‌الملل بازنشسته شوید چرا که می‌توانید کمک زیادی به جهان اسلام بکنید» ولی بیایید در افغانستان که رهبران جهان از چسبندگی سیاستمداران افغانستانی در چوکی در شگفت مانده‌اند.