روان‌شناسی در افغانستان هنوز علم جوانیست که سازوبرگ لازم برای التیام مشکلات جامعه را مهیا نتوانسته است، اما نهادهای دولتی و خصوصی برآن شده‌اند تا از طریق ایجاد مراکز مشاوره و روان‌درمانی راهی برای بهبود رفتارهای اجتماعی دریابند.
با آنکه ملت افغانستان به خاطر شدت جنگ و ناامنی، فقر و بیکاری در حدود چهار دهه اخیر آسیب‌های زیادی را متحمل شده‌اند، اما حکومت برای نخستین بار مرکز مشاوره و روان‌درمانی را در دانشگاه تعلیم و تربیه برهان‌الدین ربانی – کابل ایجاد کرده است.
زهره ولید رحمانی، رئیس دانشکده‌ی روانشناسی این دانشگاه در گفت‌‍وگو با "روزنامه افغانستان‌ما" گفت که این مرکز مشاوره و روان‌درمانی با تجهیزات معیاری جهانی به حمایت بانک جهانی(HEDP ) ایجاد شده است.
خانم رحمانی وجود چنین مراکز را ضرورت مبرم خواند و گفت: «سلامت روانی جامعه و ظرفیت‌سازی برای گسترش خدمات روان‌درمانی نخستین هدف این مرکز است. این مرکز ضمن پی‌گیری اهداف آموزشی و پژوهشی در داخل دانشکده‌ی روان‌شناسی، به کمک مشاوران و روان‌پزشکان این دانشکده به عنوان نخستین مرکز مشاوره و روان‌درمانی در سطح دانشگاه‌های کشور جهت سلامت روانی جامعه دانشگاهی کشور کار می‌کند و قضایای بیرون از سطح این دانشگاه را نیز بررسی و رسیدگی خواهد کرد.»
قرار است وزارت تحصیلات عالی چهار مرکز شبیه این در دیگر دانشگاه‌های کشور نیز ایجاد کند، اما رئیس دانشکده‌ی روان‌شناسی دانشگاه تعلیم و تربیه می‌گوید تاهنوز بست‌های مشخص این مرکز از جانب وزارت تحصیلات عالی تایید نشده است ولی تا زمان معین شدن ساختار اداری و پرسونل دایمی مرکز مشاوره و روان‌درمانی، کارهای آن را استادان دانشکده‌ی روان‌شناسی به پیش خواهد برد. مراکز مشاوره و روان‌درمانی دولتی تاکنون تنها در یک شفاخانه صحت روانی در کابل و مراکز تداوی معتادین وجود داشت.
اما مراکز مشاوره و روان‌درمانی خصوصی هرچند تعداد محدودی ولی در سطح شهر کابل وجود داشت، اما افتتاح این مرکز برای نخستین بار از جانب حکومت، سنگ بنایی است که برای تمرکز بر آسیب‌های روانی جامعه و بهبود رفتارهای اجتماعی نهاده شده است.
خانم رحمانی می‌گوید: «مشکلات فردی-خانوادگی، اختلالات روانی، گرایش به خودکشی و رفتارهای اجتماعی؛ همه مواردی است که باید از طریق علم روان‌شناسی در مرکزهای مشاوره و کلینیک‌های روان‌درمانی حل شود، اما در افغانستان تا هنوز به صورت جدی روی این موارد پرداخته نشده است. از همین رو ضرورت می‌نماید تا در این بخش‌ها توجه شود. جوانان، قشری است که امروز بیش از همه با آسیب‌های روانی مواجه است و پیامد آسیب‌های روانی آنان بر کل جامعه تاثیر خواهد گذاشت. جهت مبارزه با چالش‌ها و کنار آمدن با مشکلات زندگی و رفع اختلالات روانی‌شان به صورت حتمی دوره‌های مشاوره را بگذرانند تا دچار امراض روانی شدیدتر نشوند که پیامد رفتار ناهنجار آنان کل جامعه را متاثر می‌سازد.»
از سویی هم او تاکید دارد که رفتارهای نامتعارف در سطح شهر و درون جامعه، همه چالش‌هایی است که مربوط به روان‌شناسی تربیتی می‌شود و مشاوران تربیتی آن را قابل درمان می‌دانند. در افغانستان، اما مردمی که تاکنون سرمایه هنگفتی روی صحت جسمانی مصرف کرده و هنوز در داخل کشور درمان بیشتر امراض جسمی ناممکن می‌نماید، به صحت روانی کمتر تمرکز می‌کند.
کارشناسان بر این باور اند که نظام‌مند شدن رفتارهای اجتماعی و بهبود روابط شکسته خانوادگی به مشاوره با روان‌شناسان و تغییر رویکرد زندگی افراد نیاز دارد که این امر خواهان نهادینه شدن فرهنگ مشاوره منظم و باور به روان درمانی است. آسیب‌دیدگان روانی بیشتر از هرچیز دیگری، به تغییر رویکرد رفتارهای اجتماعی خود و محیط زندگی نیاز دارد.
بنابراین خانم روحانی توصیه می‌کند که باید مشاوره‌ی روانی از دوره‌ی کودکی تا دوره‌ی مکتب و دانشگاه برای دانش‌آموزان و دانشجویان در نظر گرفته شود که مسئولیت انجام آن به دوش وزارت‌های معارف و تحصیلات عالی است تا زمینه آن را در مراکز آموزشی و تحصیلی فراهم کند.
"موسسه روان‌شناسی معنای زندگی"  یک نهاد خصوصی مشاوره و روان درمانی می‌باشد که از پنج سال بدینسو به این ماموریت پرداخته است.
مرتضا امیری، مشاور روان‌شناس و مسئول موسسه روان‌شناسی معنای زندگی در گفت‌وگو با روزنامه افغانستان‌ما گفت که بنابر وضعیت نامناسب کشور شمار زیادی از مردم دچار فشارهای روانی اند و از مجراهای مختلف زندگی آسیب روانی دیده اند.
امیری می‌گوید که مؤسسه روان شناسی معنای زندگی در سال‌های اخیر با چندین مکتب خصوصی همکاری می‌کند و برای دانش‌آموزان این مکتب‌ها کورس‌های مهارت زندگی گذاشته است.او از نتیجه کارش خرسند است و می‌گوید: «ضمن ارتقای سطح توانایی‌های فردی دانش‌آموزان در این مکاتب که قبل از دوره مشاوره و بعد از دوره مشاوره بر اساس مقیاس‌های مشخص سنجیده می‌شود، ما دریافتیم که روان‌شناسی تربیتی بر حل اختلالات روانی و بهبود وضعیت روانی فرد تاثیر بسیار بالایی دارد و در تشخیص مسیر زندگی کودکان بسیار مؤثر است. آنان ضمن توجه به ارتقای مهارت شان، رفتارهای شان را نیز منظم می‌سازند. این کار نشان می‌دهد که ما می‌توانیم از طریق تمرکز و سرمایه‌گذاری بر علم روان‌شناسی و ظرفیت‌سازی در این زمینه رفتارهای اجتماعی را نیز نظام‌مند بسازیم، به ویژه آسیب‌های رفتاری که زنان در سطح شهر متحمل می‌شوند ولی باید برطرف شود.»
وی افزود: «نتایج یک تحقیق آماری تقریبی این مؤسسه که بهار سال جاری انجام شده است، نشان می‌دهد که حدود 92 درصد از شهروندان افغانستان به دلایل مختلف آسیب روانی دیده‌اند و جهت بهبود وضعیت روانی رسیدن به حالت عادی فکری شان نیاز به مشاوره و روان درمانی دارند.»
به گفته آقای امیری، سرمایه‌گذاری روی مراکز مشاوره و روان‌درمانی در افغانستان یکی از ضرورت‌های اساسی جهت ترمیم رفتار اجتماعی و روابط خانوادگی است که باید این امر جدی گرفته شود.
این مشاور روان‌درمانی که بیشتر برنامه‌های خانواده محور را تعقیب کرده و جهت ترمیم روابط شکسته خانوادگی کار کرده است، تاکید می‌کند که هنوز علم روان‌شناسی در افغانستان به صورت درست نهادینه نشده و ظرفیت‌سازی لازم در این بخش صورت نگرفته است.
آقای امیری می‌گوید که یکی از چالش‌های عدم گسترش مراکز روان‌درمانی در شرایط فعلی کشور این است که "اعتماد درمانی" در افغانستان آسیب دیده است و مردم به کارایی درمان‌های کلینیک‌های درمان جسمی و مراکز مشاوره و روان‌درمانی باور ندارند.
وی علت بی‌باوری مردم به نتیجه درمان را عدم تخصص و ناکارایی روش درمان‌های جسمی- روانی می‌داند که شماری از افراد به همه امور حتا صحت جسم و روان انسان‌ها نگرش تجارتی داشته اند. بنابراین تقدم تجارت بر صحت جسم و روان انسان‌ها و پیش کشیدن نسخه‌های نامربوط، یکی از اساسی‌ترین عوامل آسیب دیدن اعتماد درمانی است.
در همین حال، مرتضا امیری می‌گوید، آنان در مؤسسه شان هر روز به طور متوسط دو یا سه مراجعه کننده دارد و بیشتر مراجعه‌کنندگان به خاطر اختلالات روانی و مشکلات خانوادگی به روان‌درمانی رو می‌آورند، اما بیشتر کسانی که اهمیت و ضرورت روان‌درمانی را درک کرده‌اند به خاطر هزینه دوره‌های روان‌درمانی در کلینیک‌های خصوصی قادر به ادامه و کامل کردن دوره‌های مشاوره نیستند.