طلا باارزش‌ترین عنصر در جدول مندلیف است که مقدار گنجینه‌ی آن بیانگر میزان ثروت تمدن‌های دیروز و پشتوانه‌ی مالی دولت‌های امروز محسوب می‌شود. در افغانستان، "گنجینه‌ی طلای باختر" که بیش از 21 هزار قطعه آثار نفیس طلایی دارد یک پشتوانه‌ی بزرگ مالی کشور به شمار می‌رود.
ولایت باستانی هرات، در غرب کشور تاکنون تنها به داشتن "طلای چشت" مغرور بود. این معدن، در ولسوالی چشت شریف و در ۱۲۵ کیلومتری شرق شهر هرات قرار دارد که در سال ۱۳۸۴خورشیدی توسط متخصصان وزارت معادن و پطرولیم کشف شد. آزمایشگاه‌های بین‌المللی گفته كه در هر يک هزار کیلوگرام مواد این معدن، يک کیلوگرام طلا وجود دارد و بهترین نمونه از معادن طلاى کشور است.
اما زمین‌های زراعتی هرات طی سال‌های پسین، طلاهای رنگینی به بار آورده است که گام بزرگی در راستای رسیدن به انکشاف زراعتی و توسعه اقتصادی پنداشته می‌شود. اکنون زعفران، به عنوان طلای سرخ؛ پنبه، به حیث طلای سفید و آنغوزه یا راف، طلای سبز ولایت هرات است.
در سال جاری که صدها هزار خانواده در اثر خشک‌سالی بی‌جا شده اند و تاهنوز در سرمای زمستان به امید حمایت از دولت و همکاران بین‌المللی، روزگار سر می‌کنند؛ از سوی دیگر، شماری از زمین‌های زراعتی در مناطق ناامن ولایت‌های جنوب، شرق و شمال کشور مواد مخدر کشت می‌شود؛ اما دهقانان ولایت هرات مصروف کاشت و برداشت طلاهای رنگین اند.
آنغوزه یا راف(طلای سبز)
آنغوزه یا راف که پیش از این یک گیاه وحشی بود و بیش‌تر در دشت‌ها و دامنه‌های کوه‌های ولایت‌های غربی، شمالی و مرکزی کشور می‌رویید اکنون وارد سرزمین‌های زراعتی و بازار تجارت جهانی شده است تا با معادن طلا و طلای سرخ(زعفران) رقابت کند.
عبدالصبور رحمانی، رئیس زراعت ولایت هرات در گفت‌وگو با "روزنامه افغانستان‌ما" گفت: «آنغوزه به نام‌های هینگ، راف، چئیر، انگوزکما، ملتان و کما نیز شناخته می‌شود. هرچند این گیاه به تازگی وارد زمین‌های زراعتی شده است، اما علفچرها از دیرباز محل رویش آنغوزه بوده است.»
آقای رحمانی می‌گوید، طی دوسه سال اخیر کشت آنغوزه یا راف، بیش‌تر ترویج یافته و 300 تا 400 جریب زمین زراعتی به شکل اصولی آنغوزه کشت شده است؛ در حالی که این گیاه سالانه حدود 300 هزار هکتار زمین هرات را سرسبز می‌کند. او افزود که حاصلات آنغوزه هرات در سال گذشته به 1800 تن رسیده بود که با وجود خشک‌سالی، امسال بازهم همین رقم را پوره خواهد کرد.
حاصل شیره‌ آنغوزه در هر هکتار زمین علفچر بین چهار تا شش کیلو و در زمین‌های زراعتی بیش‌تر از ده کیلو نیز می‌رسد. قیمت هر کیلو شیره‌ آنغوزه در بازار حدود 7 تا 8 هزار افغانی(یک صد دالر امریکایی) است. درآمد ناشی از صادرات آنغوزه کشور در سال گذشته به کشورهای اروپایی، هند و پاکستان حدود یک صد میلیون دالر سنجش شده است. آنغوزه و تریاک، هردو شیره‌ سفید دارد، اما پیامد افزایش کشت تریاک در کشور حدود سه میلیون معتاد است در حالی که شیره‌ آنغوزه برای داروسازی کاربرد دارد و بیش‌تر از تریاک پول می‌آورد.
دلیل قیمت بودن شیره‌ آنغوزه این است که در حال حاضر از آن به عنوان گیاه مهم دارویی در صنعت داروسازی استفاده می‌شود. قرص و شربت که در کارخانه‌های معتبر بین‌المللی از شیره‌ آنغوزه می‌سازد برای درمان فشار خون، درمان بیماری‌های قلبی و عروقی، درمان اختلالات عصبی در کودکان، جلوگیری از حمله‌های هیستری و برای جلوگیری از بیماری‌های تنفسی تجویز می‌شود.
کارشناسان کشاورزی می‌گویند که۱۸۰ نوع آنغوزه در جهان وجود دارد که از این میان ۲۸ نوع آن در افغانستان کشت می‌شود و پس از کاهش رویش آنغوزه در ولایت‌های غربی کشور، تخم این گیاه توسط وزارت زراعت از کشور تاجیکستان وارد شده است. دانه آنغوزه در فصل زمستان در زمین‌های خشک و للمی(زمین‌های مرطوب که بدون آبیاری حاصل می‌دهد) کاشته می‌شود. در زمین للمی چهار سال زمان می‌برد تا این گیاه حاصل بدهد و اگر به صورت حرفه‌ای برداشت شود، بوته آن برای حدود ۱۸ سال پی هم حاصل می‌دهد.
 پنبه یا طلای سفید
به تاریخ 28 اسد 1396 خورشیدی کارخانه نساجی طلای سفید افغان توسط رئیس جمهور غنی در شهر هرات افتتاح شد که این فابریکه با سرمایه مجموعی بیش از شش میلیون دالر تاسیس شده بود و روزانه بیش‌ از بیست تن پنبه را تبدیل به تار می‌کند.
در روزگار سیاه جنگ، ناامنی و فقر و بیکاری، حدود پنج هزار دهقان در هرات، زمین شان را طلای سفید می‌کارند و به گفته‌ آقای رحمانی، رئیس زراعت هرات اکنون سه فابریکه پروسس پنبه در این ولایت چرخ اقتصادی هزارها شهروند را به گردش درآورده است. در سال گذشته حاصلات پنبه هرات به 810 تن رسیده بود.
پنبه که در دنیا به نام طلای سفید مشهور است، اکنون در حال تبدیل شدن به بزرگ‌ترین محصول زراعتی کشور پس از زعفران است که نه تنها واردات پنبه را محدود ساخته بلکه حالا افغانستان به یکی از صادر کنندگان پنبه به منطقه، چین و اروپا بدل شده است.
مسئولان زراعتی هرات می‌گویند آنچه باعث شده تا پنبه هرات بازار را پاسخ‌گو باشد و در بیرون از کشور نیز توجه تاجران را جلب کند؛ الیاف طولانی و داشتن درصدی بالای روغن آن است. اولین کاروان تجارتی که در روز افتتاح راه لاجورد از افغانستان به مقاصد مختلف به ویژه اروپا حرکت کرد نیز پنبه هرات بود.
این در حالی است که در سال ۱۳۴۲ خورشیدی، آن‌زمان که جنگ نبود و به جای کوکنار زمین‌های غرب و جنوب افغانستان را پنبه‌دانه می‌کاشتند، یک شرکت سهامی ایجاد شده بود تا از طریق کمک به دهقانان کشت پنبه را توسعه داده و حتا همان‌جا مرحله پروسس را نیز انجام داده به خارج از کشور بفرستند. این شرکت در سال ۱۳۴۸ خورشیدی چرخ فابریکه روغن‌سازی از پنبه‌دانه را با سهام‌داری ۷۶۲ نفر به گردش درآورد. جنگ از راه رسید و شرکت پنبه هرات به کارخانه یخ‌سازی تنزیل پیدا کرد و آتش جنگ یخ‌های این کارخانه را هم آب کرد و سالها خشک‌سالی و سپس ترویج کشت کوکنار اقتصاد زراعتی کشور را به انزوا کشاند.
زعفران یا طلای سرخ
عبدالصبور رحمانی، رئیس زراعت ولایت هرات گفت: «زعفران ولایت هرات که در نوع خودش و در بازار رقابت‌های جهانی پیش‌تاز شده، در سال جاری سطح کشت آن نسبت به سال گذشته از 525 هکتار به 6 هزار هکتار زمین افزایش یافته است. حاصلات زعفران نیز از 8 تن به 12 تن افزایش یافته است.»
ولایت هرات 95 درصد زعفران کشور را تولید می‌کند. در مراحل کشت، چیدن گل و پروسس آن بیش‌تر از 15 هزار شغل ایجاد شده است. مسئولان زارعتی در هرات می‌گویند با وجود این‌که سرعت ورود زعفران هرات در بازار کشورهای حوزه خلیج، اروپا، چین و امریکا بیش از انتظار سریع بود، اما ورود زعفران تقلبی و غیر قانونی ایران به نام زعفران هرات معضلی بود که طی دو سال اخیر از راه رسید و به اعتبار طلای سرخ کشور صدمه وارد کرد.
این امر باعث شد تا وزارت‌‌های زراعت و صنعت و تجارت کشور در این رابطه واکنش نشان دهد. آقای رحمانی می‌گوید ریاست جمهوری نیز در این رابطه فرمان داد تا زمینه قاچاق و بدل‌فروشی محصولات بی‌کیفیت به نام طلای سرخ کشور از بین برود. بنابراین اکنون گزارش تازه‌ای در این رابطه وجود ندارد.
قیمت هر کیلوگرام زعفران در بازار، به طور اوسط 45 تا 60 هزار افغانی(حدود 820 دالر امریکایی)  است. در حالی که این رقم سال گذشته به خاطر بی‌اعتباری زعفران کشور به دلیل ورود زعفران‌های بی‌کیفیت از کشورهای همسایه از 130 هزار افغانی(دو هزار دالر) به 35 هزار افغانی(500 دالر) کاهش یافته بود.