صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

مشارکت اقتصادی افغانستان با ایران و هند؛ انـزوای پاکسـتان

مشارکت اقتصادی افغانستان با ایران و هند؛ انـزوای پاکسـتان

منبع: ديپلومات
نويسنده: کريستين فير
برگردان: خيرمحمد مقدسي

افغانستان برای پایان دادن به جنگ و ناامنی درازمدت باید به ثبات اقتصادی برسد. پس از آنکه آخرین سرباز امریکایی افغانستان را ترک کند ایالات متحده امریکا دیگر تمایل نخواهد داشت که دولت افغانستان را تمویل کند. بدون یک پشتبان اقتصادی قوی دستآوردهای گذشته از بین خواهد رفت و این کشور یک بار دیگر میدان نبردهای داخلی خواهد شد. اما در این میان افغانستان به عنوان یکی از اقتصادهای ضعیف در منطقه، امیدوار است تا از طریق تقویت همکاریهای مشترک اقتصادی و ترانزیتی با هند و ایران رمقی تازه به اقتصاد ناتواناش ببخشد و زمینه را برای توسعه بیشتر تجارت و کاهش وابستگی به حمایتهای مالی امریکا فراهم سازد.
ایران و هند یکی از مهمترین شرکای اقتصادی افغانستان است که میتواند برای بارور شدن آینده اقتصادی افغانستان کمک کند. از سال 2003 میلادی، به بعد هند برای ساخت بندر دریایی در چابهار ایران تلاش کرده است. هند به عنوان یکی از قدرتهای نوظهور اقتصادی در جنوب آسیا با طرح استراتیژی دراز مدت در راستای توسعه بازارهای داخلی، دسترسی به بازار افغانستان و آسیای میانه و رقابت با چین و پاکستان، تلاش دارد با سرمایهگذاری در بندر چابهار نفوذ سیاسی و اقتصادیاش را در منطقه افزایش بدهد.
پاکستان مدت زمان طولانی از تمام تواناییهای ممکن برای نفوذ در افغانستان استفاده کرده است تا سیاستهایش را بر افغانستان تحمیل کند، اما افغانستان در سالهای اخیر توانسته است تا حدودی وابستگی خود به پاکستان را کاهش بدهد، زیرا این کشور با ایران، ازبکستان و ترکمنستان از طریق خط آهن ارتباط دارد. این خط آهن افغانستان را کمک میکند تا منابع ارزشمند زمینی خود را به این کشورها صادر کند وتجارت خود را افزایش بدهد. در دو سال اخیر تجارت افغانستان از پاکستان کمتر شده است و این کشور کمتر تحت تأثیر فشارهای اقتصادی پاکستان قرار می‌‎گیرد.
بندر چابهار به دلیل موقعیت راهبردی و مناسب آن، نزدیکترین مسیر برای کشورهای آسیای میانه به آبهای آزاد که محصور به خشکه هستند از جمله افغانستان میباشد. بر اساس آمارها چابهار در مقایسه به بندر عباس ۹۰ کیلومتر و در مقایسه به بندر کراچی ۷۰۰ کیلومتر نزدیکتر به مرکز افغانستان واقع شده است که استفاده از این مسیر به منظور صادرات میزان هزینه ترانزیتی اموال تجاری افغانستان را کاهش میدهد و سهولتهای ویژهای را برای انتقال اموال تجاری به خارج از کشور فراهم میکند.
بین سالهای 2012 و 2016، واردات افغانستان از ایران به 1.3 میلیارد دالر در مقایسه با 1.2 میلیارد دلار از پاکستان و 1.1 میلیارد دلار از چین رسید. از این جهت چابهار علاوه بر صدها میلیون دالر حق ترانزیت به افغانستان، وابستگی تجارتی و ترانزیتی افغانستان به پاکستان را کاهش داده و افغانستان را قادر میسازد تا سیاست تجارت خارجیاش را با میزان وابستگی کمتری به پاکستان برنامهریزی کند.
اگرافغانستان بتواند همکاریهای سیاسی، اقتصادی و تجاری خود را با همسایگان دور و نزدیک خود بهتر کند پاکستان منزویتر خواهد شد و هرگونه نیاز به بنادر پاکستان را کاهش دهد. زمانی که افغانستان استقلال اقتصادی خود را ازپاکستان بگیرد از نظر سیاسی نیز در موقعیت بالا قرار خواهد گرفت و در آن زمان میتواند در گفتوگوهای صلح نیز از موضع قدرت سخن بگوید.
پاکستان تلاش خواهد کرد تا با تمویل طالبان و دیگر گروههای ستیزهجو راههای ترانزیت جایگزین را تخریب کند؛ اما چابهار اجازه خواهد داد تا افغانستان به سمت پیشرفت، موفقیت و تلاش در جهت دستیابی به مناسبات اقتصادی گام بردارد.
ماه گذشته من به زرنج مرکز ولایت نیمروز، در مرز ایران از جادهای سفر کردم که توسط کشور هند ساخته شده بود. من میخواستم ظرفیت زیربنایی موجود و ترافیک را از طریق این گذرگاه مرزی ارزیابی کنم. در جریان سفرم به این منطقه متوجه شدم که این شهر پراز گرد و غبار و خاکی، یک محل شلوغ و با ظرفیتهای فراوان است، اما در حال حاضر عبور و مرور از بندر چابهار کم است چون اکثر موترها از بندرعباس عبور و مرور میکند.
پلی که دو کشور را با هم متصل میکند، برای ترافیک دو طرفه بسیار محدود است. مدت زمان زیادی طول میکشد تا یک موتر از آن عبور کند. افغانستان یک سال قبل وعده داده بود که پل را گسترش بدهد اما تاکنون این وعده تحقق نیافته است.
رانندههایی که در مسیر زرنج-دلارام رانندگی میکنند به دلیل ترافیک سنگین مدت زمان زیادی طول میکشد تا به مرز ایران برسد و حتا ممکن است تا به یک ماه در مسیر راه بماند که این وضعیت روند عادی عبور و مرور را به مشکلات جدی مواجه کرده است. مسلماً ادامهی این وضعیت زمینهساز فساد در این مسیر میشود. کسانی که پول پرداخت میکند میتواند از این موانع سنگین ترافیکی عبور کند، اما کسانی که پول ندارد در این موانع گیر میماند.
رانندههای افغانی را که من ملاقات کردم با مشکلات زیادی روبرو بود که از آن جمله باجگیری در اخذ ویزا، سهمیه کمی بنزین برای رانندههای افغانستان، اخاذی در مسیر راه، نبود امکانات مناسب برای بودوباش که اغلب آنها در زیر موترهای شان میخوابد. بسیاری از افغانها در زرنج مرکز ولایت نیمروز میخواهند که مرز ایران برای تجارت و ترانزیت افغانستان در طول روز باز باشد اما آنها میگوید که برای ورود به ایران مشکلاتی زیادی سد راه آن هاست.
چابهار به لحاظ سیاسی و اقتصادی ظرفیت تبدیل شدن به یکی از مهمترین بندر ترانزیتی در منطقه را دارا است. روابط نسبتاً کم تنش سیاسی بین سه کشور دخیل در این پروژه و مؤثریت اقتصادی آن اجرایی شدن این پروژه را ممکن ساخته و بدون تردید میتواند باعث تغییرات شگرف در مناسبات سیاسی منطقه شود. اگر افغانستان میخواهد که حد اکثر بهره را از این گذرگاه مرزی استراتژیک به دست آورد، باید امکانات معیشتی در ولایت نیمروز را بهبود ببخشد تا افرادی که از این مسیر برای تجارت استفاده میکند در آرامش باشد.
افغانستان و ایران از مزایای این تلاشها سود خواهند برد. هند که از روابط خوبی با ایران و افغانستان برخوردار است، میتواند به خوبی در تمامی عرصهها افغانستان را کمک کند. چابهار یک فرصت استثنایی برای بهبود وضعیت اقتصاد نا به سامان افغانستان فراهم میسازد. استفاده مناسب از ظرفیت چشم‌‌گیر نهفته در این پروژه، مستلزم آن است تا افغانستان با طرح جامع تجارت خارجی وارد معاملات تجارتی منطقه شود.