صفحه نخست » افغانستان » پشت پرده جشن فارغ تحصیلی؛ شادی‌هایی که در جستجوی شغل محو می‌شود
پشت پرده جشن فارغ تحصیلی؛ شادی‌هایی که در جستجوی شغل محو می‌شود
علي‌رضا احمدي
هر ساله با پایان پاییز و اوایل زمستان؛ غنچه لبخند، بر لبان هزاران دانشجوی فارغ شده از تحصیل می‌نشیند اما تا رسیدن بهار، این خنده‌ها در جستجوی شغل محو می‌شود.
وزارت تحصیلات می‌گوید که در سال جاری خورشیدی (1398) بیش از 80 هزار دانشجو از دانشگاه‌های دولتی و خصوصی کشور فارغ شده‌اند که 25 درصد آنان خانم‌ها هستند.
با ختم دوره تحصیلی لیسانس، همه ساله صدها محفل در گوشه کنار کشور و شهر کابل برگزار می‌شود و دانشجویان از اینکه توانسته‌اند یک دوره تحصیلی را با موفقیت سپری کنند، جشن می‌گیرند و خوشحالند اما دیری نمی‌گذرد که این خوشحالی رنگ می‌بازد.
روزنامه افغانستان‌ما با رامیه رحیمی فارغ التحصیل رشته روانشناسی و چند فارغ التحصیل دیگر دانشگاه کابل گفتگو کرد. او از اینکه توانسته بود یک دوره تحصیلی را با موفقیت سپری کند بسیار خرسند بود. لبخند از لبانش دور نبود اما به محض اینکه از او پرسیده شد: به شغل و آینده کاری خود فکر کردی؟ لبخندش محو شد.
خانم رحیمی گفت: «با زحمات زیاد این دوره را سپری کردم، .... اکنون که به کار و شغل فکر می‌کنم بسیار نگران می‌شوم چون جوانان زیادی با فارغ شدن، بیکار هستند و رنج می‌برند.»
او افزود، هنگامی که از فارغان سال گذشته در مورد کار و شغل می‌پرسیم و می‌گویند که زمینه کاری نیست؛ این موضوع بسیار «نگران کننده» است.
این دانشجوی تازه فارغ شده، از نهادهای مسئول و متصدیان امور می‌خواهد که برای جوانان و فارغان ساحه کاری زیادی را مساعد بسازند تا جوانان مایوس نشوند.
شهزاد فارغ التحصیل دانشکده زراعت دانشگاه کابل نیز می‌گوید که نبود کار و شغل، نگرانی تمامی دانشجویان است. او گفت که وقتی به مشکلات بیکاری و نبود شغل فکر می‌کنم، «بی‌حد خوشی‌های ما را تلخ» می‌کند. اکنون من بسیار غمگین هستم، به این دلیل که بعد از چهار سال زحمت، مجبور هستم ماه‌ها یا سال‌ها دنبال کار بگردم.
او در ادامه افزود، حدود 80 درصد جمعیت کشور مشغول زراعت هستند اما متاسفانه حکومت اقدامی در این زمینه نکرده است که باعث اشتغال زایی شود. مشکل دیگر این است که کار به اهل کار سپرده نمی‌شود. از حکومت می‌خواهیم که برای جوانان شغل ایجاد کند و کار را به اهل کار بسپارد.
ظریفه شیرزاد از دانشکده ادبیات چینایی فارغ شده است. او می‌گوید که اکثر دانشجویان زمانی که به صنف چهارم می‌رسند، استرس این را دارند که چگونه شغلی به دست آورند.
خانم شیرزاد گفت که در این سال آخری «استرسی توصیف ناپذیر» داشتم چون می‌دانستم که پیدا کردن شغل برای انسان بدون واسطه بسیار مشکل است.
او افزود، اکثر فارغ التحصیلان برای ایفای وظیفه‌ای به نهادی مراجعه می‌کنند، از او تجربه کاری می‌خواهند، کسی که تازه فارغ شده، از کجا تجربه کاری بیاورد؟
این دانشجوی تازه فارغ التحصیل شده می‌گوید که بعد از چهار سال که خانواده‌ها حمایت مالی و معنوی کرده‌اند، توقع دستاورد دارند، اگر بیکار باشیم برایمان نگران و مایوس کننده است.
آمار دقیقی از اینکه چه تعداد از دانشجویان بعد از فراغت بیکار هستند وجود ندارد اما سالانه هزاران تن بعد از فراغت و بیکاری‌های دراز مدت راه مهاجرت را پیش می‌گیرند.
محمود سه سال پیش از دانشگاه بلخ فارغ تحصیل شده است؛ او طی این مدت تنها شش ماه در یک موسسه خصوصی کار کرده که با ختم پروژه بیکار شده است.
او به روزنامه افغانستان‌ما گفت که این بیکاری ممتد باعث شد که سال گذشته اجازه ندهم برادرم در امتحان کانکور شرکت کند، چون اطمینان دارم که او هم مانند من بیکار خواهد ماند.
محمود افزود، ابتدا برادرم به کارهای فنی روی آورد اما بعدها با حمایت خانواده و دوستان به خارج از کشور رفت. او می‌گوید که اگر پول داشته باشد، کشور را ترک می‌کند.
بر اساس گزارش نهادهای دولتی، از مجموع حدود ۱۰ میلیون فرد واجد شرایط کار در کشور، بیش از 25 درصد آنان بیکار هستند و بیشتر از نصف جمعیت کشور ماهیانه کمتر از دو هزار افغانی درآمد دارند.
در همین حال برخی آمارها نشان می‌دهد که ۲۳ در صد جمیعت کشور که همه جوان هستند، در بیکاری مطلق به سر می‌برند و اتحادیه ملی کارگران این میزان را بیشتر از ۵۰ درصد عنوان کرده است.
اما اساسی‌ترین مشکل فعلی بیکاری در افغانستان؛ بیکاری نسل دانش‌آموخته است که باید چرخ اقتصاد و مدیریت کشور را در دست بگیرند، ولی بیکار و بی‌مسئولیت پشت در اداره‌ها سال‌های تمام رفت و آمد دارند و از کار خبری نیست.
با تماس‌های فراوان قادر نشدیم با مسئولان وزارت کار و امور اجتماعی ارتباط برقرار کنیم تا نظر و برنامه‌شان را در مورد وضعیت بیکاری بدانیم.
اما فرید احمد، سخنگوی کمیسیون اصلاحات اداری و خدمات ملکی به روزنامه افغانستان‌ما گفت که در دو و نیم سال گذشته بیش از 51 هزار تن از طریق این اداره در مرکز و ولایات در بست‌های مختلف دولتی جذب شده‌اند.
آقای احمد در ادامه افزود، در سال آینده نیز تصمیم داریم که تمامی بست‌های پنج و شش و بست‌های معلمی را شناسایی و اعلام کنیم اما تاکنون این بست‌ها مشخص نشده و معلوم نیست که چه تعداد نیاز است.
این مقدار (51 هزار در 2.5 سال) در حالی جذب نهادهای دولتی شده‌اند که سالانه بیش از 80 هزار تن از دانشگاه‌های دولتی و خصوصی و حدود 20 هزار تن از نهادهای تعلیمات عالی فارغ می‌شوند که اکثر آنان از نبود شغل رنج می‌برند.
شماری از کارشناسان بر این باورند که از یک سو فارغان دانشگاه‌ها از ظرفیت کافی برخوردار نیستند و از سوی دیگر تحصیلات عالی طبق نیاز بازار، دانشجو جذب و فارغ نمی‌کند.
عبدالتواب بالاکرزی سرپرست وزارت تحصیلات عالی اما با رد این موضوع که فارغ تحصیلان از ظرفیت کافی برخوردار نیستند، به روزنامه افغانستان‌ما گفت که علت جذب نشدن جوانان تحصیل کرده در بازار کار، این نیست که ظرفیت کافی را ندارند در کل مشکل نبود شغل است و این مشکل منطقه ای است.
آقای بالاکرزی در ادامه افزود که در این قسمت –بیکاری- کوشش ما این است که به دانشجویان مهارت‌هایی را آموزش بدهیم که خودشان کارآفرینی بتوانند و برای عده‌ای نیز کار ایجاد کنند.
او ادامه داد، بحث اینکه تمامی فارغان را باید دولت برایشان شغل ایجاد کند، در تمام جهان منتفی است و هر کس کوشش می‌کند که بر اساس مهارت‌هایی که دارد، برای خود کار پیدا کند. ما هم کوشش می‌کنیم که این مهارت‌ها رشد کند.
سرپرست وزارت تحصیلات عالی همچنان گفت که برنامه‌هایی روی دست گرفته شده که رشته‌هایی که در بازار مشبوع شده است، به سمت لغو تدریجی برود و به سمت برنامه‌هایی برویم که اقتصاد افغانستان را شکوفا کند.
بر اساس آمارهای دانشگاه کابل؛ از بین حدود 5 هزار فارغ التحصیل این دانشگاه حدود 3 هزار تن آنان از رشته‌های علوم انسانی مانند حقوق، ژورنالیزم، علوم اجتماعی، ادبیات، هنرها و ... فارغ شده‌اند. این آمار تقریبا در دیگر دانشگاه‌های کشور نیز صدق می‌کند. اما در موسسات تحصیلات عالی خصوصی اکثرا از این رشته‌ها فارغ می‌شوند.