زعفران روزنه امیدی برای زنان روستایی ولایت هرات در غرب افغانستان در راستای خودکفایی اقتصادی ایجاد کرده است. اما شیوع کووید-۱۹ تمام محاسبات زنان زعفرانکار را برهم زده، چرا که تقاضا داخلی و خارجی برای زعفران به پایین‌ترین حد رسیده. شفیقه عطایی، تولید زعفران را از یک مزرعه کوچک در ولسوالی ناامن پشتون زرغون درست ۱۰ سال پیش آغاز کرد و رفته‌رفته سود هنگفتی از تولید طلای سرخ به دست آورد.
اما حالا روی سکه بازار زعفران عوض شده و کمتر خریداری وجود دارد.
این زعفرانکار برای خیز دوباره از ورشکستگی تلاش می‌کند: «۳۰۰ کیلوگرام زعفران به ۱۵ میلیون افغانی خریداری کردیم و نیم پول آن مانده که به دهقانان نداده‌ایم.
ما ۱۵کیلو بیشتر زعفران نفروختیم. اگر این زعفران به فروش نرسانیم، ورشکست می‌شویم. همین حالا هم ورشکست هستیم. پول کارگر، معاش کارمندان را نداده‌ایم.»
از نگاه افزایش برداشت زعفران، سال گذشته برای دهقانان سال پُربرکتی بود. برداشت زعفران هرات به بیش از ۱۷ تُن رسیده بود. بر خلاف سال‌های گذشته، قیمت هر کیلوگرام این گیاه با ارزش تا ۶۰ هزار افغانی افزایش یافته بود.
سود هنگفت زعفران ثنا محمدی را وارد کار تولید زعفران کرد، اما او از حکومت می‌خواهد که زمینه صادرات زعفران را در دوران ویروس کرونا فراهم کند: «اگر خانم‌ها حمایت شوند، کلاً زعفران گیاهی است که بیشتر مربوط به خانم‌ها می‌شود، به خاطری که ظریف کاری دارد، می‌توانند که خانم‌ها بیشتر کار کنند.
اگر حکومت همکاری کند، خانم‌ها می‌توانند که امرار معاش کنند و از فقر نجات پیدا کنند.»
تحلیل اتاق صنایع و تجارت زنان در غرب افغانستان، در دوران شیوع کووید-۱۹ از زیان هنگفت زنان زعفران‌کاران پرده بر می‌دارد.
مریم جامی الاحمدی، رئیس این اتاق هشدار می‌دهد که بی‌پروایی در قبال زنان زعفران‌کار تبعات بدی در پی دارد: «در دوران کرونا و قرنطینه به تعداد ۸۰ درصد خانم‌ها که در کار و بار زعفران دخیل هستند به ضرر مواجه شده‌اند و به تعداد ۹ هزار خانم هم بیکار و خانه‌نشین شده‌اند.
ما تصور می‌کنیم که به مبلغ ۱۰۰ میلیون افغانی خانم‌ها در قسمت کار و بار زعفران به ضرر مواجه شده‌اند و این ضرر باید از طریقه‌های مختلف جبران شود.»
زنان سهم پُر رنگی در کشت، برداشت و بسته‌بندی زعفران دارند. بیشتر مردان در بخش بازاریابی و صادرات اشتغال دارند.
عبدالصبور رحمانی، رئیس زراعت هرات بر حمایت از زنان زعفران‌کار تأکید می‌کند: «در ارتباط به زنجیره ارزش زعفران حدود ۹۰ درصد تولید و پروسس را خانم‌ها پیش می‌برند و تنها بخش تجارت، بازاریابی و صادرات فیصدی زیاد به دست آقایان است.
در زمان کووید-۱۹ تمام صادرات کشور به صورت کلی متاثر شد و در این اواخر صادرات زعفران دوباره رونق گرفته است.»
هم اکنون چشم امید زنان زعفران‌کار هراتی به از سرگیری دوباره صادرات به کشورهای هند، امارات متحده عربی و کشورهای اروپایی و امریکایی دوخته شده است.
زنان زعفران‌کار توقع دارند که محصول زعفران آن‌ها‌ پیش از فصل برداشت در ماه خزان فروخته شود، تا آنان پولی در بساط برای برداشت و بسته‌بندی زعفران‌ داشته باشند.