هشتم مارچ يا روز جهاني همبستگي زنان براي مبارزه با نابرابري ميان زن و مرد، در اکثر کشورهاي جهان تجليل مي شود و به اين بهانه هر ساله از ستم هايي که بر زنان به خاطر جنسيت شان رفته است، يادآوري مي گردد.  روز هشتم مارچ به اين دليل به عنوان روز جهاني همبستگي زنان نام گذاري شده است که در سال  1875 ميلادي  زنان كارگر كارخانجات بافندگي در شهر نيويورك ايالات متحده براي بهبود شرايط كارشان  و در اعتراض به پايين بودن سطح دستمزد، دست به تظاهرات زدند. اين تظاهرات به تقابل با پوليس انجاميد و پوليس آن را سرکوب کرد و ده ها زن نيز زنداني شدند. اين برخورد پوليس باعث گرديد که زنان کم کم متوجه سرنوشت رقت بار خويش و نابرابري هاي ميان مردان و زنان شوند و حقوق انساني خويش را از دولت ايالات متحده مطالبه کنند. در ادامه حرکت هاي حق طلبانه زنان در هشتم مارچ سال 1907 نيز در کارخانه هاي بافندگي ايالات متحده دست به اعتصابات گسترده زدند. اين بار نيز اعتراض زنان به شدت سرکوب شد و در حالي که زنان درکارخانه محبوس گرديده بودند، کارخانه به طرز مشکوکي آتش گرفت و 129 تن از آنان در آتش سوختند. از آن پس هشتم مارچ به عنوان يک روز جهاني تثبيت گرديد و همه ساله تجليل مي شود.

هشت مارچ در افغانستان نيز به دليل محروميت تاريخي زنان، اکنون بيش از هر جاي ديگر مورد توجه قرار گرفته است و زنان اين روز را تجليل مي کنند. اما آيا واقعا يادآوري و تجليل از چنين روزي چه کمکي به بهبود زندگي زنان مي کند؟

يک برداشت اين است که پرداختن به زنان و مسايل آنان تبديل به مناسک و آيين هاي نمايشي شده است و به باور برخي از مردم افغانستان، برخوردهاي نمايشي با سرنوشت و وضعيت زنان، نه تنها وضعيت آنان را بهبود نمي بخشد بلکه آن را پيچيده تر نيز مي کند. زيرا در سال هاي پساطالبان، ميليون ها دالر به بهانه بهبود وضعيت زنان مصرف شده ولي تغيير در سرنوشت زنان به وجود نيامده است. از اين نگاه هنوز وضعيت فرودستي و فرادستي ميان زن و مرد در افغانستان به شدت سابق وجود دارد و هنوز در بسياري از مناطق به زنان به عنوان يک کالا نگريسته مي شود، هنوز زنان مورد تجاوز قرار مي گيرند و حتي خريدوفروش مي شوند. آمارهاي خشونت عليه زنان هرساله افزايش پيدا مي کند و علي رغم تعهدات دولت افغانستان در جهت فراهم سازي زمينه هاي مشارکت زنان در عرصه هاي مختلف سياسي، اجتماعي و اداري، هنوز درصد بسيار اندک ادارات افغانستان را زنان تشکيل مي دهند.

اين بدبيني اما در حالي مطرح مي شود که محافل گراميداشت از هشتم مارچ در سراسر افغانستان گرم است و زنان هم چنان اين روز را بهانه اي براي بروز و طرح مطالبات و خواست هاي خويش قرار داده اند. هشتم مارچ و برنامه هايي که به اين مناسبت برگزار مي شود گرچه پيامدهاي ملموس و فوري در پي نخواهد داشت، ولي صرف يادآوري از چنين روزي، آن هم در مقياس هاي وسيع و با رفتارهاي معنادار و سمبليک، مي تواند فضاي مردانه را حداقل براي مدتي تبديل به يک فضاي همدلانه با زنان و محروميت هاي آنان کند. اساسا فلسفه اصلي آيين ها و مناسک و تجليل از مناسبت ها، تداوم انديشه ها و آرمان هاي انساني است که در اين گونه آيين ها نهفته است. انتظار تاثيرات عملي و فوري از روز هشتم مارچ، آن هم در سرزميني مثل افغانستان که زنان در طول تاريخ آن محروم بوده اند و همواره مورد ظلم واقع شده اند، توقع حداکثري و غير واقع بينانه است.

هشت مارچ روزي است که در آن ستم هاي رواداشته شده بر زنان توسط محافل و حرکت هاي نمايشي يادآوري مي گردد. اين يادآوري به خصوص براي زناني که در کشوري مثل افغانستان زندگي مي کنند، مهم تر از زناني است که ستم ها را پشت سر گذاشته اند و در کشورهاي آزاد زندگي مي کنند. زيرا يادآوري چنين روزي براي آنان انگيزه مضاعف براي مبارزه و تلاش در راستاي اعاده حيثيت انساني شان خلق مي کند. امري که هنوز در سرزمين ما و سرزمين هاي مشابه يک ضرورت اساسي و حياتي براي زنان است.