ديروز حزب جمعيت اسلامي به رهبري صلاح الدين رباني فرزند مرحوم استاد رباني طي همايشي در کابل اعضاي هيات رهبري خود را اعلام کرد. در ليستي که به عنوان هيات رهبري جمعيت اسلامي بيرون داده شده است، نوعي بازسازي حداقل به لحاظ افراد، نيز به چشم مي خورد. چون بجز داکتر عبدالله عبدالله از اعضاي سابق اين حزب که نامش در اين ليست نيست، باقي افراد سرشناس جمعيت اسلامي که در طي چند سال اخير داراي افکار و رويه هاي سياسي متفاوت بوده اند، در يک جا جمع شده اند.
اين گردهمايي با توجه به يارگيري هاي جديد، حضور حکمتيار در کابل به عنوان رقيب سنتي اين حزب، بيرون ماندن مهم ترين عضو اين حزب يعني داکتر عبدالله عبدالله، پيوستن دو باره احمد ضيا مسعود در حلقه ياران قديم پس از برکناري اش از سوي رييس جمهور، تعلق اکثريت اين نام ها به يک قوم و... قابل بحث است. اما آن چه که در شرايط فعلي اهميت دارد و مي توان از اين گردهمايي به عنوان يک نمونه از فعاليت هاي حزبي با سوابق جهادي بدست آورد، ميزان کارآمدي احزاب جهادي و کارکرد اين گونه احزاب در عرصه سياسي است. واقعيت اين است که حزب جمعيت اسلامي يکي از با سابقه ترين احزاب جهادي با درونمايه هاي ايدئولوژيکي اسلام سياسي در افغانستان است. از اين جهت اگر نوع رويکردها و تفاوت هاي ظاهري آن را با ديگر احزاب جهادي ناديده بگيريم، تقريبا مي تواند به عنوان سمبل تمام احزاب جهادي ديگر به لحاظ کارکرد سياسي مورد تحليل و ارزيابي قرار گيرد.
حزب سياسي به مفهوم مدرن آن به معناي نهاد سياسي است که به دنبال کسب قدرت از راه هاي مشروع است و کارکرد اصلي آن تاليف منافع مردم و تلاش براي تحقق اين منافع است. به گفته ماکس وبر حزب سياسي فرزند دموکراسي است و دموکراسي بدون احزاب سياسي از معني تهي خواهد بود. زيرا مهم ترين درونمايه فلسفي دموکراسي رقابت مشروع بر سر کسب قدرت است که بدون ترديد تنها محمل رقابت احزاب سياسي هستند.
اگر بخواهيم احزاب جهادي و کارکردهاي آن ها را با اين ديدگاه مورد مطالعه قرار دهيم، خواهيم ديد که آنها با مفهوم مدرن و کارويژه هاي اساسي احزاب سياسي چقدر دور هستند. جمعيت اسلامي تنها يک نمونه است. اما همه احزاب جهادي با چنين سرنوشتي مواجه هستند.
مهم ترين ويژگي که احزاب جهادي را با مفهوم مدرن حزب بيگانه مي سازد، فقدان روندهاي دموکراتيک در درون اين احزاب است. تقريبا تمام احزاب جهادي مطرح به شمول حزب جمعيت اسلامي فاقد رهبري انتخابي هستند و به صورت اقتدارگرايانه و ميراثي اداره مي شوند. همين که صلاح الدين رباني تنها به خاطر اين که فرزند استاد رباني مرحوم است، رهبري حزب جمعيت اسلامي را به عهده گرفته است، نشانه آشکار پدرسالاري در اين حزب است. تقريبا تمام احزاب جهادي ديگر از رهبري مادام العمر برخوردارند و همه رهبران در حال زمينه سازي رهبري ميراثي هستند. 
تقريبا تمام احزاب جهادي فاقد چارچوب هاي حزبي و ساختارهاي سازماني در بدنه خود هستند. در اين احزاب هواداران به طور مستقيم با رهبري حزب در ارتباط هستند و اين ارتباط هم به گونه پير و مريدي است. يعني هواداران بايد به صورت قهري و بدون روندهاي قانوني اقتدار فردي را بپذيرند.
مهم ترين ويژگي که احزاب جهادي را با دنياي امروز به کلي بيگانه مي سازد، تعلقات قومي آن ها است. تقريبا تمام احزاب سياسي متعلق به يک کتله قومي هستند و از همان قوم خاص نمايندگي مي کنند. اگر گاهي نام هايي از اقوام ديگر در اين احزاب به چشم مي خورند، نمايشي و غير واقعي است. قومي بودن احزاب جهادي به کلي آن ها را از فلسفه وجودي احزاب سياسي دور مي کند و به گروه هاي قومي کوچک با کارکردهاي غير ملي تنزل مي دهد.
مي توان به همين صورت ويژگي هاي ديگري نيز براي احزاب جهادي برشمرد که آن ها را به کلي از روح زمانه و مفهوم حزب سياسي دور مي کنند. بنا بر اين احزاب جهادي چنان که از نام شان پيدا است، متعلق به فصول گذشته هستند و کارکردهاي شان نيز مربوط به همان زمان ها است. احزاب جهادي با اين ويژگي ها تنها بستر و محمل تداوم کشمکش هاي قومي، سمتي، زباني، مذهبي و در يک کلام باعث استمرار بحران ملي هستند.