بر اساس قانون انتخابات و قوانین نافذه کشور، انتخابات پارلمانی افغانستان باید سه سال قبل برگزار می شد. واقعیت این است که اعضای فعلی مجلس نمایندگان برخلاف قوانین بر کرسی های مجلس تکیه زده اند و شرایط به گونه ای رقم می خورد که آنان یک دور را بدون انتخاب مردم به عنوان اعضای ولسی جرگه نقش ایفا می کنند. این وضعیت برای هیچ کسی قابل قبول نیست و به لحاظ قانونی نیز مشکلات زیادی دارد. اما شرایط به گونه ای پیش آمد که کشور در وضعیت اضطرار قرار گرفت و مجلسی به شکل فعلی بر مردم تحمیل شد.
در ابتدای آغاز به کار حکومت فعلی اصلاحات در کمیسیون های انتخاباتی به دلیل ضعف و ناتوانی آن ها در برگزاری انتخابات سال 2013 خواست همه مردم و جناح های سیاسی و نهادهای مدنی بود و اجماع کامل در مورد آن وجود داشت. اصلاحات هم اگرچه کمی دیرتر اما به هر صورت در صورت به وجود آمد و قوانین انتخاباتی و هم چنین ساختار کمیسیون ها اصلاح شد و کمیشنران جدید بر اساس قوانین و به صورت شفاف گزینش شدند.
کمیسیون انتخابات پس از گزینش کمیشنران باید طی یک سال زمینه برگزاری انتخابات را فراهم می ساخت. از مهم ترین کارهایی که باید طی یک سال انجام می شد، تهیه فهرست رای دهندگان بود. اما اکنون این کمیسیون اعلان کرده است که پروسه تهیه فهرست رای دهندگان را از ماه حمل سال آینده شروع خواهد کرد.
کمیسیون انتخابات هم چنین دیروز اعلان کرده است که انتخابات سال آینده مشروط به سه شرط تهیه بودجه برگزاری انتخابات، توزیع تذکره به ده میلیون نفوس کشور که تا کنون تذکره دریافت نکرده اند و تامین امنیت انتخابات است.
همه شروط کمیسیون انتخابات مخدوش است؛ همان طور که مفهوم امنیت یک مفهوم نسبی و سیال است، در افغانستان تامین امنیت هم نسبی است و بستگی به برداشت ما از آن دارد. اگر انتظار امنیت سرتاسری و کامل در شرایط فعلی داشته باشیم، احتمالا چنین امری محقق نخواهد شد. به خاطر این که افغانستان در حالت جنگی قرار دارد و دشمن در حال گشودن جبهه های جدیدی علیه کشور هستند. هیچگاه و در تمام انتخابات های سال های گذشته امنیت صدفیصدی وجود نداشته است. اما انتخابات تا کنون در هر صورت برگزار شده و تا حدودی هم موفقانه بوده است. مشکل در امنیت به عنوان یک فاکتور مهم هرگز نتوانسته است جلو اراده مردم را بگیرد و مانع برگزاری انتخابات شود.
همه می دانیم که موضوع تهیه بودجه انتخابات نیز از سوی همکاران بین المللی افغانستان همواره به عنوان یک موضوع فرعی دانسته شده است. به این معنی که آنان همواره در دیدارهای شان با رهبری حکومت اعلان داشته اند که اگر تصمیم جدی به برگزاری انتخابات باشد، هزینه آن را جامعه جهانی تقبل می کند. اما پرداخت هزینه انتخابات از سوی جامعه جهانی مشروط به برخی از اقداماتی است که باید طی یک سال گذشته از سوی کمیسیون انتخابات صورت می گرفت. از مهم ترین پیش شرط های جامعه جهانی برای تقبل هزینه انتخابات تهیه فهرست رای دهندگان از سوی کمیسیون و اصلاحات در ساختار و مدیریت کمیسیون های انتخاباتی بوده است. گام هایی که متاسفانه هنوز متاسفانه از سوی کمیسیون انتخابات به صورت عملی برداشته نشده است.
شرط اخیر کمیسیون انتخابات مبنی بر توزیع تذکره تابعیت برای ده میلیون نفری که هنوز تذکره دریافت نکرده اند کمی عجیب به نظر می رسد. زیرا بر اساس آمارهای رسمی، افغانستان در حدود ده تا دوازده میلیون نفوس واجد شرایط راهی دارد. این رقم در آستانه انتخابات های گذشته از سوی خود کمیسیون انتخابات چندین بار اعلان گردیده است. بنابراین خواست کمیسیون انتخابات مبنی بر توزیع تذکره برای ده میلیون نفری که هنوز تذکره دریافت نکرده اند، هرگز با واقعیت های افغانستان و میزان نفوس کشور همخوانی ندارد. به خاطر این که اکثریت قاطع مردم افغانستان در طی 15 سال اخیر تذکره تابعیت اخذ کرده اند و از آن استفاده می کنند. تنها ممکن است در برخی از مناطق که تحت کنترل طالبان بوده است، تذکره توزیع نشده باشد.
هم چنین همگی به یاد داریم که در انتخابات گذشته نهادهای ذیربط رسما اعلان کردند که واجدان شرایط رای دهی در افغانستان 12 میلیون نفر هستند ولی تا انتخابات سال 2013 در حدود تقریبا دو برابر یعنی 22 میلیون کارت رای دهی توزیع شده است که در حدود نصف آن کارت ها جعلی بوده است.
در هر صورت شرط گذاری کمیسیون انتخابات برای برگزاری انتخابات در سال آینده از سوی افکار عمومی و مردم قابل پذیرش نیست. به خاطر این که اصلاحات به همین خاطر به وجود آمده بود که انتخابات باید برگزار گردد. اگر بنا باشد انتخابات در زمان تعیین شده برگزار نشود و هر روز شرط های جدید از سوی کمیسیون مطرح شود، این کمیسیون نیز مثل کمیسیون گذشته غیر قابل اعتماد و بی اعتبار خواهد شد.
هم چنین اگر انتخابات در سال آینده و در زمان تعیین شده برگزار نشود مشکلاتی در کشور پیش خواهد آمد که هرگز قابل پیش بینی نخواهد بود. بدون تردید حکومت و هم چنین جامعه جهانی و در نهایت مردم افغانستان این موضوع را درک می کنند و باید تمام توان خود را به خرج دهند که انتخابات در موعد مقرر برگزار شود.