صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

دیوار کج بودجه سازی در افغانستان

-

بودجه سال 1397 افغانستان که اوایل ماه جدی به پارلمان ارایه شده بود و یک بار رد شد، دیروز از سوی مجلس نمایندگان تصویب شد. تصویب بودجه در زمان کم و بدون صرف وقت زیاد در چانه زنی های اعضای پارلمان با حکومت بر سر پروژه های انکشافی در مناطق مختلف محل زندگی موکلان شان کمک زیادی به رشد و توسعه کشور می کند. امسال خوش بختانه در زمان نسبتان کم بودجه سال تصویب شده است. اما صرفا در برگرفتن زمان کم و تصویب شدن فوری آن چندان کمکی به زندگی عموم مردم نمی کند. زیرا دیوار بودجه سازی در افغانستان از نخستین روزای آن کج گذاشته شده است و هم چنان تا ثریا کج خواهد ماند.
با این که در اوایل همین ماه مجلس نمایندگان بودجه سال 97 را ببه دلایل زیاد از جمله نامتوازن بودن آن رد کرد ولی اکنون بدون این که تغییری در بودجه حاصل شده باشد آن را تصویب کرده است. اکنون باید از نمایندگان مجلس پرسید که در این مدت چه تغییراتی در بودجه آمده است که یک بار رد شد ولی اکنون دو باره با همان صورت اولیه خود مورد تصویب قرار گرفته است؟
به نظر می رسد چندان تغییری حاصل نشده است. تنها تغییرات اندکی که آمده است جابجایی ها در پروژه های انکشافی برخی از مناطق محروم بوده است. بر اساس اطلاعاتی که روزنامه افغانستان بدان دست یافته است دیروز تا آخر وقت پشت در دفتر وزیر مالیه تعدادی از نمایندگان مجلس صف کشیده بوده اند. آنان نه برای چانه زنی در مورد افزایش بودجه و شامل شدن پروژه های انکشافی بیشتر در بودجه سال 1397 بلکه به خاطر خط زدن برخی از پروژه ها از بعض مناطق به مناطقی که بیشترین تعلق خاطر به آن ها را دارند، تلاش کرده اند. بدین ترتیب در آخرین ساعات اداری دیروز بسیاری از پروژه ها جا بجا شده است. اما هیچ پروژه جدیدی شامل بودجه سال 97 نگردیده است.
واقعیت این است که ساختار ذهنی و نگاه کلان به رفاه عمومی و برخورداری همه شهروندان از منابع دست داشته حکومت همواره دچار کژتابی ها و کم توجهی های بسیار بوده است. در طی سال های گذشته هرگز با نگاه عادلانه و متوازن به بخش های مختلف افغانستان در زمان بودجه سازی دیده نشده است. وقتی در سال 1391 بودجه ملی به تصویب پارلمان رسید تفات بودجه یکی از ولایات محروم با یکی از ولایاتی که بیشتر مورد توجه بود از زمین تا آسمان بود. تفاوت از سه میلیون دالر تا صدها میلیون دالر رسیده بود. اکنون نیز متاسفانه به دلایل زیاد چنین روندی وجود دارد. به عنوان مثال در بودجه سال 97 برای تعدادی از ولسوالی های ولایت دایکندی علی رغم محرومت شدید حتی یک پروژه انکشافی در نظر گرفته نشده است.
با چنین نگاهی به بودجه سازی علاوه بر این که بسیاری از شهروندان کشور در توزیع منابع از حق اولیه خویش محروم می مانند، عدالت زیر پا می شود و بخشی از شهروندان کشور به فراموشی سپرده می شوند. فراموش کردن و کتمان کردن بخشی از شهروندان نه تنها مشکلات را حل نمی کند بلکه به مشکلات بسیاری دامن می زند. وقتی در یک سال شهروندان یک ولسوالی هیچ سهمی از بودجه نداشته باشند، چه توقعی از اعتماد و اطمینان میان مردم و حکومت باید داشت. بزرگ ترین و عاجل ترین پیامد چنین نگاه نابرابر به شهروندان کشور بالا رفتن دیوار بی اعتمادی میان مردم و حکومت است.
نامتوازن بودن و فقدان دیگاه ملی در بودجه سازی تازگی ندارد. سال ها است که بخش هایی از مردم در بودجه ملی نادیده گرفته می شوند. اما تنها حکومت را نباید در این امر مقصر دانست. دلایل زیادی وجود دارد که این امر را به عنوان یک پدیده پذیرفته شده، نهادینه کرده است. فقدان رابطه سیستمی میان ادارات محلی و ادارات مرکزی، ضعف و بی پروایی وکلای پارلمان و ساختارهای تاریخی مبتنی بر تبعیض از مهم ترین دلایل نامتوازن بودن بودجه ملی در هر سال است.
اکنون اگرچه اراده قوی سیاسی در رهبری حکومت برای رفع فقر و زدودن بی عدالتی ها به وجود آمده است. ولی نباید نادیده انگاشت که مرده ریگ تبعیض نهادی شده هم چنان در ذهنیت بودجه سازان کشور وجود دارد و به عنوان یک فاکتور اساسی در تعیین بودجه سالانه کشور عمل می کند. به نظر می رسد حداقل تا یک سال دیگر مردم برخی از مناطق باید دندان روی جگر بگذارند ولی امید است که حکومت از این پس به برابری و توازن در بودجه سازی توجه جدی کرده و در توزیع منابع ملی عدالت را در نظر بگیرد.

دیدگاه شما