دیروز دومین نشست «پروسه کابل» با حضور نمایندگان بیش از 25 کشور برگزار شد و مهم ترین خبر در این کنفرانس، طرح پیشنهادی دولت افغانستان برای تحقق صلح با مخالفان مسلح دولت بود. در این طرح نکات تازه ای از سوی دولت افغانستان مطرح شده است که برای نخستین بار به صورت رسمی ابراز می گردد. گرچه در گذشته برخی از نکات این طرح از زبان منابعی در دولت افغانستان از سوی رسانه ها نقل می شد، ولی دیروز به صورت رسمی مطرح شد.
از مهم ترین نکات تازه ای که در این طرح آمده است، احتمال تعدیل قانون اساسی کشور است. البته در این متن قید شده است که تعدیل قانون اساسی کشور باید بر اساس سازوکارهایی صورت گیرد که در خود قانون اساسی آمده است. اما مهم این است که دولت افغانستان مواد قانون اساسی کشور را قابل مذاکره و مصالحه دانسته است. بسیار طبیعی است که اگر بر فرض طالبان حاضر به مذاکره و صلح شوند، خواهان تعدیل کدام یک از مواد قانون اساسی افغانستان خواهند شد.
دومین نکته مهمی که در این طرح آمده است، احتمال پذیرش طالبان به عنوان یک حزب سیاسی است. این پیشنهاد هم نو است و هم تا حدودی مبهم. به خاطر این که گروه طالبان بر اساس کدام قواعد بازی به عنوان یک حزب سیاسی فعالیت خواهد کرد؟ این مهم ترین پرسشی است که در این زمینه مطرح خواهد بود.
سومین نکته تازه و مهم آزادی زندانیان و برداشتن تحریم ها از اشخاص مهم و تحت تعقیب طالبان است. این دو نکته بدون تردید در صورت تحقق دیگر پیشنهادهای مطرح شده، تحقق خواهند یافت. ولی باز هم پرسش های مهمی در زمینه کسانی که در باره آن ها احکام قضایی صادر شده اند و یا مرتکب جنایت علیه بشریت شده اند، هم چنان پابرجا خواهد بود.
در این که آیا این طرح راهی به سوی صلح خواهد گشود یا نه، هنوز زود است که قضاوت کنیم. آیا طالبان و مخالفان مسلح به این طرح لبیک خواهند گفت یاخیر، هنوز زود است که بدان پاسخ بگوییم. زمان همه چیز را روشن خواهد کرد. اما آن چه مهم است تحقق پیش شرط هایی است که به لحاظ سیاسی و اجتماعی برای حضور طالبان بر سر میز مذاکره لازم و ضروری است.
واقعیت این است که به لحاظ سیاسی و اجتماعی و حتی فرهنگی نخستین پیش شرط تحقق صلح و نتیجه بخش بودن مذاکرات صلح، یافتن یک زبان مشترک بین دولت و گروه های مسلح مخالف دولت است. هنوز قدر مشترک میان گفتار طالبان و دولت دیده نمی شود. نشانه های زیادی هنوز وجود دارند که تفاوت میان کلام دولت و طالبان را برجسته می سازند.
برخی از تحلیل گران اعلامیه مطبوعاتی روزهای گذشته طالبان مبنی بر تقاضای مذاکره با ایالات متحده و نیز نکات تازه در پیشنهاد صلح دولت را نشانه ای از بروز قدر مشترک در گفتار دو طرف می دانند. ولی واقعیت این است که هنوز زود است که در باره پیدا شدن زبان مشترک میان دولت و مخالفان مسلح سخن بگوییم. زیرا هنوز میان ارزش هایی که در قانون اساسی افغانستان نهفته اند و مردم افغانستان آن ارزش ها را از دستاوردهای مهم سال ها مبارزه خود می دانند و نیز ارزش هایی که هنوز در ذهنیت طالبان رسوب کرده اند، تفاوت های بسیار مهم وجود دارد. 
پیش شرط مهم دیگر همان گونه که دولت بارها اعلام کرده است، راضی کردن حامیان بین المللی طالبان در پذیرش صلح است. بسیار روشن است تا زمانی که پاکستان یک چارچوب مشخصی از صلح را نپذیرد و یا ملزم به رعایت برخی از قوانین بین المللی توسط کشورهای قدرتمند جهان و سازمان های بین المللی نشود، بعید به نظر می رسد که طالبان بتوانند بدون دستور پاکستان به طور واقعی در باره صلح مذاکره کنند. پاکستان بخشی از منازعه در افغانستان است و بدون آن نمی توان طالبان و یا دیگر گروه های مسلح مخالف دولت را به پای میز مذاکره حاضر کرد.
اگرچه در طی دو سال گذشته هم دیپلماسی دولت افغانستان تقویت شده و هم قاطعیت و جدیت کافی در مبارزه با تروریسم به وجود آمده است و هم تعریف درست از تروریسم صورت گرفته است. همین نکات می توانند عرصه را برای مخالفان مسلح و حامیان آن ها به شدت تنگ کند. گروه طالبان اینک بعد از سال ها جنگ و هراس افکنی به این نتیجه رسیده است که دیگر جنگ راه حل نیست. این نکته در اعلامیه مطبوعاتی هفته گذشته این گروه آمده است. در حالی که در گذشته ها به چنین نکته ای هرگز حاضر نبود، اذعان کند.
از سوی دیگر دولت افغانستان به تقویت نیروهای امنیتی افغانستان پرداخته است. دیگر این واقعیت برای همه پذیرفته است که نیروهای امنیتی افغانستان در برابر گروه های مسلح مخالف دولت و گروه های تروریستی هرگز احساس ضعف نمی کنند. این مساله به شدت گروه های تروریستی را مستاصل ساخته است.
اینک می توان گفت که اگر واقعا زبان مشترک میان دولت و گروه طالبان و یا هر گروه تروریستی دیگر به وجود آید، علاوه بر آن که یک تحول بزرگ در عرصه امنیتی کشور خواهد بود، بدون تردید این قدر مشترک تحت فشار دولت و اقتدار نیروهای امنیتی کشور به وجود خواهد آمد. وگرنه طالبان و گروه های مشابه آن هرگز حاضر نیستند که به آسانی به پای میز مذاکره بنشینند. اما در هر صورت امیدواریم که چنین شود و آن زبان مشترک به وجود آید تا مردم افغانستان دیگر شاهد کشتار و حملات تروریستی نباشند.