صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

فساد ریشه نابسامانی ها و بدبختی ها

-

فساد مایه شرمندگی دولت افغانستان در انظار جهانی گردیده و چهره افغانستان را در سطح بین الملل مخدوش ساخته است. اکنون تصوری که از افغانستان وجود دارد، این کشور پناهگاه تروریسم، منبع تولید و قاچاق مواد مخدر و آغشته با فساد و حکومتداری ضعیف می باشد. افغانستان از نظر فساد در رتبه چهارم قرار دارد و تارهای عنکبوتی فساد تمامی ادارات دولتی را آلوده ساخته است.
مبارزه با فساد که از سال ها بدین سو در کشور شروع شده و تا هنوز میلیون ها دالر در این راه هزینه گردیده، دستاورد قابل قبولی نداشته است. البته می توان اعتراف کرد که در چند سال گذشته گام های مفیدی در این راستا برداشته شده؛ اما این گام ها کافی نبوده و تا هنوز فاصله زیادی تا محو و یا کاهش فساد داریم.
گزارش جدید سازمان ملل متحد در مورد فساد در افغانستان که هفته قبل منتشر شد، بیانگر این مسأله است که اقدامات انجام شده در مبارزه با فساد کافی نیست و باید تلاش های بیشتر و هماهنگ تری در این زمینه از سوی حکومت و سازمان های دولتی دیگر انجام گیرد.
در گزارش یوناما آمده که فساد در افغانستان عظیم، غیرانسانی و بیشرمانه است. حجم فساد و خیال آسوده کسانی که مرتکب آن میشوند از عواقب حقوقی، مالی و حتی رسوایی اجتماعی و اعمال نفرت انگیزشان، حتی کسانی را که واقع بینانهترین دیدگاه نسبت به چالشها در دولتسازی بعد از جنگها دارند، شگفتزده کرده است.
سازمان ملل در این گزارش میگوید شهروندان افغانستان مجبور هستند تقریبا در تمام جنبههای زندگی روزمرهشان رشوه بپردازند و از عدم مساوات در فرصتهای اقتصادی و شغلی در نتیجه "خویشخوری و واسطه بازی" گسترده رنج ببرند.
تارهای زهر آلود فساد در تمام ادارات تنیده شده و کارمندان و مدیران دولتی را به بند کشیده است. حکومت، پارلمان، سارنوالی و قوه قضاییه همه در منجلاب فساد دست و پا می زنند.
عوامل مهم گسترش فساد در افغانستان را می توان به نوع ساختار حکومتی که از گذشته به میراث مانده، خلأ قانونی و یا قوانین ناقص و کهنه، شرایط جنگی و نابسامانی حاکم در کشورهای پسا منازعه، عدم وجود میکانیزم نظارتی و پاسخگویی، قدرت بیش از حد لزوم مدیران و رؤسای ادارات دولتی و دخیل بودن خود مقامات دولتی در فساد، مرتبط دانست.
بنابراین مبارزه بافساد در افغانستان به یک دور باطل گرفتار آمده که راه بیرون رفت از این دور در حال حاضر ممکن نیست. ضرب المثل معروف که می گوید: هرچه بگندد، نمکش می زنند، وای از آن روز که بگندد نمک، در وضعیت فعلی افغانستان صدق می کند. امروز بسیاری از مقامات و نهادهای دولتی آغشته به فساد اند؛ بنابراین نهادهای آغشته به فساد چگونه می توانند با فساد مبارزه کنند. از اینرو پیشنهاد می شود که برای مبارزه بافساد؛
اول؛ ساختار اداراتی که امکان فساد در آنها زیاد است، اصلاح گردد.
دوم؛ قدرت مدیران بلند پایه اداری باید کنترل شود؛ مدیران ادارات نباید از چنان قدرتی برخوردار شوند که حکومت توانایی تطبیق قوانین بر آنان را نداشته باشد.
سوم؛ اصلاحات لازم و ضروری باید در قوانین به وجود بیاید.
در مرحله چهارم؛ به لحاظ قانونی و پرنسیب اداری باید طوری تعادل میان منافع و ضررهای ناشی از رفتارهای مبتنی بر فساد برقرار شود که مدیران و کارگزاران دولتی میان گزینش رفتارهای آمیخته با فساد و رفتارهای مطابق قانون، با توجه به پیامدهای حقوقی و اداری ناشی از فساد، رفتارهای قانونی را ترجیح دهند. وقتی یک کارمند احساس کند که در صورت افشای رفتارهای فساد آلودش، مقامش را از دست می دهد، حیثیت و آبرویش برباد می رود، تحت تعقیب عدلی و قضایی قرار می گیرد و مجبور می شود تمام وجوهی را که از راههای نامشروع به دست آورده باز گرداند، آنگاه هیچ مدیر و کارگزاری جرأت نمی تواند که بی پروا به فساد دست بزند و رشوه ستانی و خویشخوری را به یک عادت رفتاری تبدیل کند.
برخورد مماشات گونه و به شدت متضرعانه و متملقانه با عوامل فساد، تا هنوز به گسترش فساد در کشور کمک کرده و بر پیچیدگی آن افزوده است.
پنجم؛ یک اراده مشترک میان نهادهای دولتی در راستای مبارزه با فساد شکل بگیرد.
ششم؛ هماهنگی لازم میان نهادهای مبارزه با فساد از یک طرف و میان آنها و قوای سه گانه دولتی از سوی دیگر ایجاد شود. تا زمانی که میان حکومت، پارلمان و قوه قضاییه همکاری و هماهنگی سیستماتیک در راستای مبارزه با فساد به وجود نیاید، پروسه مبارزه با فساد با مؤفقیت نمی انجامد. باید اذعان کنیم که ریشه بسیاری از نابسامانی های اداری و بدبختی های اجتماعی امروز ما نتیجه و برایند رفتارهای آمیخته با فساد در جامعه است. امروز افزایش کشت و قاچاق مواد مخدر، استخراج غیر قانونی معادن و حتا شکست نیروهای امنیتی در جبهات جنگ و سقوط ولسوالی ها به دست دشمنان با تعاملات مبتنی بر فساد گره خورده است.

دیدگاه شما