از برخی امیدواری ها و خوشبینی ها که بگذریم، واقعیت این است که پروسه صلح در افغانستان به بن بست رسیده است. گروه طالبان با پشتوانه¬ای کشورهای خارجی نزدیک به دو دهه است که در برابر نیروهای خارجی و داخلی جنگیده است. در این مدت نه تنها طالبان به لحاظ نظامی تضعیف نشده که قدرت و توان بیشتری نیز پیدا کرده است.
شورای عالی صلح که به منظور پیشبرد پروسه صلح با طالبان ایجاد شد، جز سیاست تضرع و زاری و دادن امتیازهای یک طرفه به طالبان کمترین دستاوردی نداشته است. بسیاری از کارشناسان بر این باوراند که این شورا به طالبان امتیاز داد و آن را به عنوان گروه سیاسی تأثیرگذار رسمیت بخشید و نام آن را در سطح منطقه و جهان دوباره مطرح کرد.
امروز طالبان به لحاظ سیاسی نیز از جایگاه خوبی برخوردار می باشد. طالبان توانسته است روابط خود را با برخی کشورهای منطقه ترمیم کرده و حتا از آنها کمک دریافت کند. طالبان امروزه توانسته توجه کشورهای غربی را نسبت به این موضوع جلب کند که راه حل افغانستان تنها از طریق مذاکره امکان پذیر است. برجسته سازی مسأله صلح در گفتمان بین المللی و منطقه¬ای و در مقابل فروکاست انگیزه های جنگی نیروهای امنیتی در برابر طالبان، نتیجه تأکید بیش از حد به شعارهای صلح است. شعارهایی که تا هنوز به واقعیت نپیوسته است.
شرایط امروز شورای عالی صلح در برابر طالبان شباهت بسیار زیاد به سال های پس از 2010 دارد. سال هایی که شیفتگی خیالبافانه به صلح روح و روان سیاستمداران و دولتمداران را تسخیر کرده بود. هر والی، هر وزیر و مسؤلان عالی رتبه دولتی برای برقراری ارتباط با طالبان مسابقه گذاشته بودند و رابطه با طالبان نه تنها جرم تلقی نمی شد که یک امتیاز کلان نیز به شمار می آمد.
امروز نیز شورای عالی صلح یا برنامه¬ای مشخص و مدونی برای صلح ندارد، یا گروه طالبان به آن برنامه ها اهمیت نمی دهد. وضعیت جنگ در ولایات و ولسوالی ها رضایت بخش نیست، هر روز مناطق جدیدی در معرض تهدید طالبان قرار می گیرد.
این واقعیت ها پیامدهای خاص خود را برای افغانستان و مردم آن رقم خواهد زد. ما در این رابطه به سه پدیده مهم سیاسی اشاره می کنیم که ممکن است هر یک از این سه پدیده آغازگر یک تحول بزرگ در آینده گردد. تحولی که به زندگی جمعی ما تأثیر می گذارد و روند تحولات سیاسی را به سمت و سوی خاص می کشاند.
یک: توجه برخی کشورهای منطقه بر حمایت از گروه طالبان حداقل برای جلوگیری از نفوذ داعش در افغانستان و منطقه.
تعدادی از کشورهای منطقه به صورت پنهان و آشکار از طالبان حمایت می کنند. شاید عمده استدلال آنها این باشد که تقویت طالبان برای جلوگیری از نفوذ داعش در منطقه می تواند یک تاکتیک خوب به حساب بیاید؛ اما سؤال این است که این کشورها چرا حکومت و نیروهای امنیتی افغانستان را تقویت و حمایت نمی کنند، تا در برابر داعش بایستند و از نفوذ بیشتر آن جلوگیری کند؟
دو: ناکامی استراتژی ترامپ از یک سو و تصمیم بر تغییر این استراتژی از سوی دیگر، نشان می دهد که آمریکا صفحه جدیدی در سیاست خود در قبال افغانستان باز خواهد کرد. سیاستی که در آن طالبان به عنوان یک طرف مذاکرات صلح با آمریکا مد نظر قرار خواهد گرفت.
سه: روزنامه نیویارک تایمز از دستور رییس جمهور امریکا به دیپلمات های ارشدش پرده برداشته که درآن آمادگی آنان را برای مذاکره با طالبان خواستار شده است.
این سه پدیده نشان می دهد که وضعیت نظامی و سیاسی طالبان نسبت به گذشته بهتر شده و چانه زنی های این گروه با کشورهای خارجی به صورت روز افزونی اوج گرفته است. حال پرسش این است که اگر مذاکرات صلح میان امریکا و طالبان آغاز شود، نقش شورای عالی صلح و در کل حکومت افغانستان در این پروسه چگونه تعریف خواهد شد؟