چین از سال ها قبل به این طرف تلاش کرده تا در گفتگوهای صلح افغانستان نقش مثبت داشته باشد. راه اندازی مذاکرات دوجانبه با افغانستان و پاکستان و گفتگوها و تماس مستمر آن کشور با گروه طالبان، مذاکرات سه جانبه بر محوریت چین، افغانستان و پاکستان و مذاکرات چهار جانبه میان افغانستان، پاکستان، امریکا و چین از نمونه های تلاش کشور چین در راستای صلح و امنیت افغانستان می باشد. در این اواخر که بحث مذاکره میان مقامات امریکا و گروه طالبان در قطر مطرح شد، چین بار دگر آمادگی اش را برای کمک به پروسه صلح در افغانستان اعلام کرد. دیروز سفیر این کشور نیز تأکید کرد که کشور چین همواره گفتگوهای صلح را تشویق می کند و به آن ارزش قایل است. وی با اشاره به این مطلب که چین کشوری است که طرف های درگیر به آن اعتماد دارند، گفت ما نمی خواهیم کلید گفتگوهای صلح را به دست بگیریم چون باور داریم که باید این پروسه توسط افغان ها به پیش برده شود.
یکی از دغدغه های جدی در گفتگوهای صلح میان امریکا و طالبان، کمرنگ شدن نقش حکومت افغانستان در این پروسه بود. منتقدان بر این باوراند که گفتگوهای صلح در غیاب حکومت افغانستان از یک طرف با استقلالیت این کشور در تعارض قرار می گیرد و از سوی دیگر مشروعیت و نقش سیاسی حکومت را در افکار عمومی تقلیل می دهد. اما مقامات حکومت تأکید کردند که مذاکرات صلح به رهبری حکومت افغانستان صورت خواهد گرفت و هیچ تصمیمی که حکومت افغانستان در آن حضور نداشته باشد، قابل قبول نیست و کشورهای دیگر تنها در نقش میانجی و تسهیل کننده به این پروسه کمک می کند.
تجربه¬ای چند دهه جنگ و تعارضات سیاسی در افغانستان به خوبی این موضوع را به اثبات رسانده که ناامنی و جنگ در افغانستان منشأ بیرونی دارد و دخالت های نامشروع کشورهای خارجی در افغانستان، این کشور را به میدان جنگ های نیابتی تبدیل کرده است.
چین که از نزدیک تحولات افغانستان را دنبال می کند و با توجه به مرز مشترکی که با این کشور دارد و پتانسیل های ناامنی که ازاین ناحیه در درون مرزهای چین به مشاهده می رسد، تداوم جنگ و ناامنی در افغانستان را با منافع اقتصادی و امنیتی خود ناسازگار می داند. چین برای تطبیق استراتژی دراز مدت اقتصادی خود در منطقه بیش از هر چیز به امنیت و ثبات منطقه ضرورت دارد. در فضای بی ثباتی سیاسی و تداوم جنگ و ناامنی، این کشور نمی تواند پروژه های بزرگ اقتصادی خود را در منطقه دنبال کند.
چین همانطوری که برای دسترسی به آب های آزاد می خواهد بندر گوادر را با سرمایه گذاری بیش از بیست میلیارد دالر فعال سازد، همانطور برای اتصال مسیر تجارتی به اروپا روی احیای جاده ابریشم و ساخت راه لاجورد سرمایه گذاری می کند. اتصال منطقوی و بازشدن مسیر آسان برای معاملات تجاری در دراز مدت به نفع چین بوده و می تواند در شکوفایی و رشد اقتصادی آن کشور مفید واقع شود.
سیاست چین در منطقه بیشتر اقتصاد محور است و از اینرو مؤفقیت این سیاست بیش از هر چیز دیگر به امنیت ضرورت دارد. ناامنی در افغانستان هم مانع تطبیق پروژه های اقتصادی و سرمایه گذاری آن کشور در افغانستان می گردد و هم سایر پروژه های کلان اقتصادی در سطح منطقه را در معرض تهدید قرار دهد.
باتوجه به منافع و استراتژی منطقه¬ای چین، حکومت افغانستان می تواند راحت تر با این کشور همکاری استراتژیک داشته باشد، چون منافع چین و افغانستان در بسیاری جهات همسو بوده و از ناسازگاری های کمتری برخوردار می باشد. اما همانطوری که پیشتر یادآوری گردید، ناامنی در افغانستان منشأ خارجی دارد و از اینرو چین و افغانستان به تنهایی نمی تواند بر چالش های امنیتی موجود غلبه کند. بنابراین چین ناچار است که سیاست های منطقه¬ای و فرامنطقه¬ای خود را در راستای صلح و امنیت افغانستان تنظیم کند. در تحولات سیاسی و امنیتی افغانستان علاوه بر کشورهای دیگر منطقه، بیشترین نقش را پاکستان و امریکا به عهده دارد. کلید صلح افغانستان به دست این دو کشور است، اگر اینها بخواهند در همکاری هم می توانند پروسه صلح را شتاب بخشیده و امنیت و ثبات را در این کشور تأمین کنند. چین با استفاده از روابط دوستانه و دیرینه¬ای که با پاکستان دارد و نیز همکاری خوبی که در مورد افغانستان با امریکا داشته، می تواند در هماهنگ سازی سیاست های پاکستان و امریکا تلاش کند.