متأسفانه در افغانستان همه چیز شکل فرمایشی، نمایشی و انجویی به خود گرفته است. گفتارها و رفتارهای امروزی ما اغلب از همین ویژگی ها برخوردار می باشد. این ویژگی ها بر همه زندگی ما مسلط گردیده و هنجارها و ارزش های ما را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
ما امروز از شهدای دوران جهاد و مقاومت با شکوه تمام تجلیل می کنیم. در گرامیداشت از شهداء سعی می کنیم بسیار لوکس و فیشنی سخنرانی کنیم؛ اما این سخنرانی ها اغلب توصیفی است. ما بیشتر به توصیف شهداء می پردازیم و آنها را انسان های برجسته و گاه استثنایی، وطن دوست، آزادی خواه و عدالت طلب معرفی می کنیم.
چیزی که در تجلیل از شهداء خواسته یا ناخواسته به فراموشی سپرده می شود، این است که ما به عنوان وارثان شهداء تا چه حد به آرمان آنها پایبند مانده ایم؟ تا چه حد توانسته ایم از اهداف و آرمان های شهداء پاسداری نماییم؟ آیا ما توانسته ایم راه و روش زندگی شهداء را برای خود الگو قرار دهیم و به منافع ملی و وحدت ملی صادقانه ارج و احترام بگذاریم؟ ما توانسته ایم از منافع شخصی خود در راستای تحقق منافع علیای ملی هزینه کنیم و به وحدت و همبستگی اقوام و مذاهب از جان و مال خود مایه بگذاریم؟
این پرسش ها هرگز در مراسم تجلیل از شهداء مطرح نمی شود؛ زیرا ما پاسخی به این پرسش ها نداریم. ما امروز نه به آرمان شهداء مانند دو دهه قبل وفا دار مانده ایم و نه راه و روش آنها را تعقیب کرده ایم. ما امروز به عنوان وارثان شهداء هیچ شباهتی به آنها نداریم. آن آرمان ها واهداف بزرگ، امروز در وجود ما خشکیده است. نام و نشانی از صداقت، درستکاری و از خودگذشتگی شهداء در زندگی ما دیده نمی شود.
یکی از ویژگی های شهدای ما این بود که همه مبارزات خود را برای وطن و مردم انجام می دادند، برای آنها همه چیز، مردم بود و همه سیاست‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌ها بر محور مردم شکل می گرفت و همه افتخارات هم به نام مردم ثبت می شد. ولی امروز همه می دانیم که چنین نیست. همه می دانیم که با ویژگی های زندگی و اهداف و آرمان های مبارزاتی شهداء چه قدر فاصله داریم.
ما امروز دچار ورشکستگی سیاسی هستیم. سیاستمداران ما در جامعه از جایگاه آنچنانی برخوردار نیست. روح وطن دوستی در ما مرده و روحیه آزادی و آزادگی رنگ باخته و از خودگذشتگی و صداقت، جایش را به ریا و دروغ داده است. امروز در جامعه ما همه چیز رنگ باخته است و یا رنگ دیگری را به خود گرفته است و ما نیز همینطور.
به همین دلیل گفته می توانیم که ما وارثان خوبی برای شهدای خود نبوده ایم. ما به اشرافیت گرایش پیدا کردیم و آینده فرزندان خود را تضمین کردیم. ما از مردم فاصله گرفتیم و آنها را در میان انبوهی از مشکلات امنیتی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حقوقی تنها گذاشتیم. اگر در برهه های خاصی از مردم سخن گفتیم، نوع نگاه ما به مردم نگاه ابزاری بود. به آنچه می گفتیم خود هم باور نداشتیم، به همین دلیل مردم نیز به ما و گفته های ما باور نکردند.
ما امروز با یک بی اعتمادی مطلق در جامعه روبرو هستیم. بی اعتمادیی ارکان زندگی جمعی ما را فروپاشانده و آینده ما را به شدت مبهم و تاریک ساخته است. در حالی که شهدای ما تمام تلاش شان بر این بود که رشته های اعتماد میان خود و مردم را مستحکم تر سازند و این اعتماد را در مناسبات عمومی گسترش دهند. شهدای ما تلاش می کردند تا به مردم امید بخشند و آنها را به وحدت وهمبستگی و از خودگذشتگی در راه استقلال، آزادی و عدالت تشویق می کردند. به همین دلیل اگر مردم ما در دو دهه قبل هیچ چیز نداشتند؛ اما به آینده امیدوار بودند و به پیروزی خود ایمان داشتند. ایمانی که نسل امروز آن را یک افسانه تعبیر می کنند. پس ما در پیشگاه شهدای خود مسؤلیم و اَرمان شهداء بر دوش ما سنگینی می کند.