پس از برگزاری انتخابات پارلمانی کشور، اکنون گفتگوها و تحرکاتی نسبتا جدی از سوی گروه ها و نخبگان سیاسی کشور در باره تشکیل تکت های انتخاباتی ریاست جمهوری شروع شده است. انتخابات پارلمانی علی رغم چالش ها و مشکلاتی که هم چنان دامنگیر مردم و دولت افغانستان است، یک گام مهم و البته نه چندان محکم در راستای نهادینه شدن دموکراسی بود. اگر حکومت بتواند انتخابات ریاست جمهوری را نیز بدون تاخیر و در زمان معین برگزار کند، بدون تردید گام مهم دیگر در این زمینه برداشته خواهد شد.
اما آن چه اکنون فضای انتخاباتی را مهیج تر کرده است و در آینده نزدیک این هیجان جدی خواهد شد، شکل گیری ایتلاف های سیاسی است که در حال شکل گیری می باشد. نشست های شبانه چهره های سیاسی و دوندگی آنان برای یارگیری های ناپایدار نشان می دهد که قواعد بازی سیاسی در کشور ما هم چنان بر محور منافع فردی و خاندانی می چرخند و از منافع کلان ملی در تمام این بازی ها خبری نیست. اگر به چهره یکایک بازیگرانی که این روزها به نظر می رسد به نحوی از دایره قدرت بیرون مانده اند و یا جایگاه شان در قدرت متزلزل به نظر می رسد، نگاهی بیندازیم خواهیم دید که در پشت نیات همه آنان چیزی جز منافع شخصی و جناحی دیده نمی شود. آن چه در همه این بازی ها غایب است منافع ملی و مصالح کلان کشور است.
ما در طی دو سال گذشته شاهد شکل گیری ده ها ایتلاف سیاسی بوده ایم. اما هیچ کدام از آن ها بیش از چند هفته دوام نیاورده است. اکنون که به انتخابات ریاست جمهوری نزدیک تر می شویم باز هم ایتلاف ها و دسته های سیاسی در حال شکل گیری هستند. در تمام نشست هایی که در چند روز گذشته و یا شبانه در خانه های مجلل رهبران سیاسی صورت گرفته است، هیچ محور مشترکی بین افراد و چهره ها دیده نمی شود. تنها یک نقطه اشتراک وجود دارد که همان احساس خطر منافع شخصی و خانوادگی است.
علاوه بر فرد محور بودن تحرکات و نشست های اخیر و نیز غیبت یک آجندای کلان سیاسی بر اساس منافع و مصالح ملی، غیبت کتله های سیاسی و قومی از دیگر عوارض این نشست ها به شمار می رود. در نشست های اخیر علاوه براین که از برخی از اقوام و کتله های سیاسی کشور یک نمایندگی بسیار ناقص دیده می شود، برخی از کتله های سیاسی و اقوام دیگر اصلا دیده نمی شود. به همین خاطر این نشست ها نوعی عقب گرد به گذشته نیز هست. گذشته ای که در آن همواره بخشی از اقوام و جناح های سیاسی در افغانستان نادیده گرفته می شده است. نشست هایی که در روزها و شب های اخیر در کنج خانه رهبران سیاسی به صورت نوبتی برگزار شده است، علاوه بر این که تداعی گر نوعی انحصار و نشان دهنده غیبت کتله های بزرگ سیاسی و قومی در افغانستان است، در بردارنده سرنوشت محتوم ناکامی نیز هست. اگر این ایتلاف ها به همین صورت یک جانبه و ناقص به پیش برود و برآیند آن ها یک تیکت انتخاباتی برای ریاست جمهوری باشد، باز هم باید شاهد شکاف های قومی و چند قطبی شدن جامعه قوم محور افغانی باشیم. در طی سال های گذشته حداقل به لحاظ ظاهری حضور اقوام کلان کشور در تیکت های انتخاباتی ریاست جمهوری به یک قانون نانوشته تبدیل شده بود. اما اکنون به نظر می رسد همین نزاکت صوری نیز در حال برهم خوردن است. این موضوع می تواند پیامدهای منفی برای آینده سیاسی کشور داشته باشد.
آن چه از مجموع فعل و انفعالات سیاسی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال 1398 بدست می آید، غیابت منافع کلان ملی در آجندای سیاسی ایتلاف های سیاسی است. همه به نحوی تلاش می کنند که جایگاه خود را تثبیت کنند و از موجودیت تنظیمی و جناحی و در نهایت خانوادگی خویش پاسداری و محافظت کنند. گویا هیچکدام از چهره ها و احزاب سیاسی افغانستان آجندایی برای کل کشور و بر اساس منافع ملی افغانستان ندارند. از این رو امید می رود که یک گفتمان عمومی بر اساس منافع ملی افغانستان راه بیفتد تا هر کسی که دست به یک تحرک سیاسی می زند، حرکت خود را با معیارهای ملی و افغانستان شمول سنجش کند.