انتخابات یکی از ارکان اصلی دموکراسی است. انتخابات، عمومی ترین نمایش مشارکت سیاسی مردم در قدرت سیاسی است. از طریق انتخابات، شهروندان خود را در تصمیم گیری های حکومتی شریک می دانند و با رأی خود در انتخاب نخبگان جامعه سهم می گیرند. متأسفانه انتخابات در افغانستان که نظام آن مبتنی بر ارزش های دموکراسی است، طی چند سال اخیر به طور کامل زیر سؤال رفته و خوشبینی های به وجود آمده از پایه گذاری نظام جدید را کاهش داده است.
ناکامی پروسه های انتخاباتی در افغانستان این ذهنیت را به وجود آورده که نظام دموکراسی در کشوری مانند افغانستان جوابگو نیست و هنوز جامعه افغانستان ظرفیت و آمادگی پذیرفتن ارزش های مدرن را ندارد. این ذهنیت یک عقبگرد جدی در افکار عمومی به حساب می آید که برای آینده این کشور و فرایند ملت سازی و نهادینه ساختن ارزش های دموکراسی خطرساز می باشد.
انتخابات پارلمانی امسال که در 28 میزان برگزار شد، یکی از پرچالش ترین انتخابات در تاریخ کشوربه شمار می آید. دراین انتخابات علاوه بر گزارش های جعل و تقلب گسترده از سوی نامزدان، بیشترین کاستی ها به آدرس خود کمیسیون انتخابات حواله گردید. این کمیسیون به ناآشنایی کارمندان آن با دستگاه بایومتریک و خرابی دستگاه، تعطیلی سایت های رأی دهی و جابجایی فهرست رأی دهندگان، گرفتن رشوه و خواست های نامشروع دیگر متهم شده است.
مشکلات و کاستی هایی که در بخش های مختلف کاری کمیسیون انتخابات مشهود بود، خود زمینه ساز بسیاری از سؤاستفاده ها در روند شمارش و بازشماری آراء در مرکز و ولایات گردید.
اکنون سه ماه از زمان برگزاری انتخابات پارلمانی می گذرد؛ اما هنوز این کمیسیون نتایج انتخابات را اعلام نکرده است. بحث تقلب یک موضوع جدی در کمیسیون انتخابات است که پروسه بازشماری آراء و اعلام نتایج آن را با چالش مواجه کرده است. این تأخیر تضاد و کشمکش میان نامزدان بازنده و برنده را تشدید کرده و جامعه را با یک بحران ناخواسته روبرو کرده است.
ضعف ها و چالش های خطرناکی که هم اکنون کمیسیون انتخابات با آنها مواجه می باشد، کل پروسه انتخابات را به بن بست کشانده است و بن بست در مسیر مهمترین پروسه ملی، می تواند پیامدهای ناگوار و ناخواسته‌ای را برای مردم افغانستان به وجود آورد.
ضعف های غیر قابل توجیه کمیسیون های انتخاباتی سبب گردید که معاون دوم رییس جمهور در سخنرانی دیروزش بر ضرورت اصلاحات همه جانبه در کمیسیون های انتخاباتی تأکید نماید و کارکرد کمیسیون های انتخاباتی را ضعیف و شرم آور توصیف کند. سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری با بر شمردن ضعف های کمیسیون های انتخاباتی گفت، که با کارکرد کمیسیون، اعتبار و حیثیت دولت و مردم افغانستان کاملا زیر سؤال رفته است. وی اضافه کرد که کارکرد کمیسیون ها پروسه رأی دهی و انتخابات را به ابزاری برای طعنه ها و توهین های دوست و دشمن تبدیل کرده است و اکنون کاسه صبر مردم لبریز شده و بیش از این نمی توانند ضعف ها و ناکارآمدی ها را تحمل کنند.
نکته مهمتر در سخنان معاون رییس جمهور این بود که ایشان تأکید کرد که: اکنون مکلفیت حکومت وحدت ملی است که اصلاحات همه جانبه را در کمیسیون های انتخاباتی روی دست گیرد و از اتلاف و تضییع حقوق مردم جلوگیری کند.
اکنون سؤال اینجا است که سرنوشت انتخابات پارلمانی با حجمی از تقلب، جعل و تخطی به کجا خواهد انجامید؟ آیا در ساختار کمیسیون ها تغییرات رونما خواهد شد؟ آیا زمان کافی برای این تغییرات باقی مانده است؟
مطابق تقویم انتخاباتی قرار است انتخابات ریاست جمهوری، شوراهای ولایتی و ولسوالی به علاوه انتخابات پارلمانی ولایت غزنی در بیست و نهم سرطان سال آینده برگزار گردد. بنابراین تا زمان انتخابات فرصت چندانی برای تغییر باقی نمانده و از سوی دیگر کمیسیون هایی که قادر به برگزاری انتخابات پارلمانی را نبود، چگونه می توانند چهار انتخابات را همزمان برگزار کنند؟
حالا حکومت وحدت ملی در برابر دوگزینه‌ی مهم قرار دارد که هرکدام برایش بدون هزینه و چالش نخواهد بود:
1- برگزاری انتخابات آینده تحت مدیریت کمیسیون های انتخاباتی فعلی و تکرار تجربه تلخ تر و ناکام تر ازانتخابات پارلمانی.
2- آوردن تغییرات جدی و اساسی در ساختار کمیسیون های انتخاباتی که این هم به دلایل گوناگون کار ساده و آسانی نخواهد بود. ولی مردم از هر تغییر استقبال می کند؛ به شرطی که این تغییرات به شفافیت انتخابات کمک کند.