دیروز پس از ماه‌ها انتظار و پس از انتقاد تند معاون رییس جمهور،  نتیجه انتخابات پارلمانی در کابل از سوی کمیسیون انتخابات اعلان شد. اکنون که نتیجه انتخابات کابل اعلان شده و علی رغم اینکه این نتیجه ابتدایی است و هرگونه تغییر در نتیجه نهایی ممکن است، اما در مجموع می‌توان در باره پروسه انتخابات پارلمانی سال 1397 تا حدودی قضاوت ابتدایی کرد و آن را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داد. از آن‌جا که کابل پایتخت کشور و به منزله آیینه تمام نمای این پروسه در سراسر کشور است، می توان از آن درس‌های زیاد گرفت.
واقعیت این است که انتخابات پارلمانی ماه میزان سال جاری هم دارای نقاط مثبت و هم دارای نقاط منفی بسیار بود. البته که متاسفانه نقاط منفی آن زیادتر و پررنگ تر بود. به همین خاطر خوب است که حالا از خوبی‌ها و بدی‌های انتخابات گذشته همه ما درس بگیریم و کمیسیون‌های انتخاباتی بیش از دیگران باید درس بیاموزند و در این راستا پیشگام باشند. 
نارسایی‌های کمیسیون انتخابات و کارمندان آن در روز انتخابات یکی از بدترین انتخابات‌ها را در خاطره مردم کابل ثبت کرد. این نارسایی‌ها از نخستین ساعات روز انتخابات و با تاخیر در بازگشایی مراکز رای‌گیری شروع شد و تا مشکلات تخنیکی و عمدی و غیر عمدی را در برگرفت. عدم آشنایی کارمندان با دستگاه‌های بایومتریک، کار نکردن این دستگاه‌ها در اکثر مراکز، عدم آشنایی کارمندان با پروسه اخذ رای و در صف ماندن مردم و کشاندن انتخابات در روز دوم، تقلب و جعل در اکثر مراکز رای دهی، دخالت مستقیم تعدادی از زورمندان و افراد با نفوذ در فرایند رای گیری، عدم تطابق لیست ارایه شده از سوی کمیسیون با ثبت نام کنندگان، نرسیدن کتابچه‌های لیست رای دهندگان و یا ارایه اشتباهی آن‌ها به مراکز رای‌دهی و ... تنها بخشی از مشکلاتی بود که سرنوشت انتخابات را بر خلاف آرای مردم رقم زد. این نارسایی‌ها متاسفانه پس از برگزاری انتخابات در کمیسیون انتخابات نیز ادامه یافت و بازی با آرای مردم در زیر هنگرهای کمیسیون بدون نظارت مستقیم ناظران بی طرف صورت گرفت.
مجموع مشکلات به وجود آمده در روز برگزاری انتخابات و پس از آن سبب شد که بی اعتمادی‌ها در جامعه بیشتر شود و کمیسیون‌های انتخاباتی حیثیت و وجاهت قانونی خویش را از دست بدهند. تا جایی که به گفته معاون رییس جمهور عملکرد کمیسیون‌های انتخاباتی سبب طعنه‌ها و طنزهای دوست و دشمن گردید. بدترین آموزه انتخابات گذشته این بود که احتمالا حق‌های بسیاری زیر پا شد و از آرای مردم به درستی صیانت به عمل نیامد. پروسه به قدری مبهم و گنگ پیش رفت که اکنون مردم احساس می‌کنند که آرای آنان در سرنوشت سیاسی آنان تاثیری نداشته است.
در این انتخابات هم‌چنین به طور واضح توازن بهم خورده و کتله‌های عظیمی از مردم بدون نماینده مانده و کرسی‌های پارلمان در بخشی از مناطق و کتله‌های اجتماعی و قومی متمرکز شده است. بسیاری از مردم در شهر کابل امروز احساس می‌کنند که در این پروسه ناکام مانده اند و به طور ناخودآگاه در حق آنان ظلم شده است. باید اذعان کرد که ناخرسندی از انتخابات گذشته بیش از خرسندی‌های آن در متن جامعه به وجود آمده است. حس ناکامی و ناخرسندی جمعی از یک پروسه دموکراتیک بدترین برآیند این پروسه خواهد بود.
انتخابات 28 میزان سال جاری، اما؛ خوبی‌های بسیاری نیز در بر داشت که نمی‌توان آن‌ها را نادیده انگاشت. مهم‌ترین نقطه مثبت این بود که کشور ما به وسیله این انتخابات از یک گردنه بسیار مهم برای رسیدن تا تحقق دموکراسی و حاکمیت قانون عبور کرد. تاخیر بیش از سه سال در انتخابات پارلمانی و وجود یک پارلمان غیر قانونی که به گفته خود وکلا بیشتر به کانونی برای کمیشن‌کاری می‌ماند تا مکانی برای قانون‌گذاری و دفاع از حقوق مردم، چالش‌های کمی نبوند که با انتخابات گذشته آن چالش‌ها را پشت سر گذاشتیم.
با تمام بدی‌هایی که انتخابات گذشته داشت و بسیاری از قواعد دموکراسی در آن زیر پا شد ولی در کل، باز هم دموکراسی بر پدرسالاری و اقتدارگرایی منحط پیروز شد. لیستی که بیرون آمده است، اگرچه نشان می‌دهد که معیارهایی چون پول و تزویر هم‌چنان در جامعه ما تعیین کننده است. ولی اکثریت قاطع رهبر زادگان و کسانی که با اتکا به نجبا و طبقه اشراف در این پروسه حضور یافته بودند، از گردنه باز ماندند و بدین ترتیب پدرانی که می خواستند قدرت را توسط فرزندان شان میراثی کنند قافیه را باختند. این موضوع نشان می‌دهد که دموکراسی بالاخره راه خود را از میان سنگلاخ‌ها و دشواری‌ها پیدا می‌کند وسرانجام بر دشمنانش پیروز می‌گردد.
در مجموع انتخابات پارلمانی سال 1397 در حالی برگزار شد که کشور در وضعیت اضطراری و بحران قرار داشت. به همین خاطر نیز آن را تنها وسیله عبور از وضعیت اضطرار و برداشتن یک گام تا تحقق دموکراسی باید دانست، نه چیزی بیشتر از آن. نتیجه انتخاباتی با آن همه مشکلات و چالش تنها با همین منطق پذیرفتنی می‌نماید. ضمن این که پذیرش نتیجه چنان انتخابات به مثابه سرکشیدن جام شوکران می‌ماند ولی به نظر می‌رسد که عبور از وضعیت بحران چنین عملی را موجه می‌سازد. انتخابات گذشته دربردارنده درسهای بسیاری نیز بود که بیش از هر کس و یا نهاد دیگر باید کمیسیون های انتخاباتی آن ها را به خوبی بیاموزند.