صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

ضرورت تلاش برای همگانی‌سازی سرمایه‌های علمی

-

شریف فایض یکی از چهرههای علمی و اکادمیک و از فرزانگان این سرزمین، هفته پیش رخ در نقاب کشید و برای همیشه آرزوها و کارکردهایش را ترک کرد. او جهان فانی را وداع گفت، ولی امیدوار بود که روزی و روزگاری کسانی پیدا شوند و این آرزوها و آرمانها را تحقق بخشند؛ اما متاسفانه قاعده همواره بر این بوده است که حتی به ارزشمندترین سرمایههای اجتماعی، علمی و فرهنگی این سرزمین با نگاههای تنگ ایدئولوژیکی، قومی، قبیله ای، جناجی، سمتی، مذهبی و زبانی دیده شده است. این نگاه اختصاص به کتله خاص و افراد خاص ندارد؛ بلکه همه ما کم و بیش متاثر از همین برداشت و رویه هستیم.
شریف فایض، اولین وزیر تحصیلات عالی پس از طالبان، یکی از چهرههای علمی و اکادمیک این مرزو بوم بود که خدمات شایان و کم نظیری برای تحصیلات عالی و رشد آموزش عالی در کشور ما انجام داد. علیرغم این همه خدمت، اما تنها یک روز یادش در میان خبرهای رسانهها جا گرفت و هنوز یک هفته از مرگش نگذشته است که به فراموشی سپرده شده است. چنان گمنام و بی نشان رفت که شاید تا یک سال آینده تصویرش از ذهن همگان محو گردد و کسی به یاد نیاورد که فایضی در این ظلمتکده، روزگاری شمعی را روشن کرده بود. او انسانی شریف و منبع فیض برای خیلیها بود؛ ولی مثل همه شرافتها و ارزشهای انسانی در این سرزمین، جسدش زیر خروارها خاک قرار گرفت و نامش در بین صدها حادثه تکان دهنده و زیر اخبار جنگ و خشونت بازتاب چندانی نداشت. پرسش اساسی این است که چرا ما دچار فقر فرهنگ تجلیل از فرزانگان خود هستیم و هرگز نتوانستهایم سرمایههای علمی و فرهنگی و ارزشهای نمادین خویش را همگانی سازیم؟
یکی از مهمترین عوامل فقدان یادکرد و تجلیل از شخصیتهای علمی و فرهنگی کشور فقر فرهنگی است. در دو هفته گذشته دو هنرمند نام آور کشور ما، نیز درگذشتند؛ ولی هنوز دو هفته نگذشته است که نامهای شان فراموش شده اند. محمد یوسف کهزاد، نقاش، نمایشنامه نویس و هنرپیشه معروف سینما و تیاتر افغانستان و احمدشاه کریم علومی، آهنگ ساز مشهور کشور، نزدیک به دو هفته میشود وفات یافته اند، اما هیچ نهاد هنری و فرهنگی و یا هیچ شخص هنرمند و هنردوست نیست که برای ماندگاری و شناساندن آنان به نسل جدید افغانستان، اقدامی کرده باشد. در دیگر کشورها رسم معمول بر این است که وقتی یکی از شخصیتهای صنفی از دنیا می رود، معمولا همقطاران و همکاران آن، برای زنده نگهداشتن نام او، دست به کار میشوند؛ اما در افغانستان متاسفانه این فرهنگ هنوز وجود ندارد.
دومین عاملی که سبب گمنامی و در نهایت باعث عدم رشد علم و فرهنگ در سرزمین ما میشود، غلبه تفکر ناسیونالیسم قومی بر همه امور است. همه ساختارهای سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی و علمی ما مبتنی بر بنیادهای قومی است. در کشور ما متاسفانه هیچ پدیدهای نیست که در مورد آن قضاوت قومی صورت نگیرد. به عنوان مثال اگر در یک نهاد علمی و کاملا مسلکی، کسی به عنوان وزیر و یا رییس و معین تعیین میشود، در ابتدا از قومیت و سکونت اصلی افراد سوال میگردد. حتی به بسیاری از رخدادهای فرهنگی و هنری که باید سرمایه نمادین و مشترک همه مردم افغانستان باشند، نگاه قومی میشود.
عامل دیگری که همه سرمایههای نمادین و ارزش های مشترک ما را به محاق برده است، سیاست زدگی دستگاههای تولید فکر و اندیشه و فرهنگ ما است. همه رسانهها، نهادهای علمی و فرهنگی و حتی دانشگاههای کشور چنان تحت تاثیر فضای عمومی سیاست  زده هستند که هرگز نمیتوانند خود را از زیر بار رسالتهای کاذب قومی، جناحی و سیاسی بیرون بکشند. ما طی روزهای گذشته سه شخصیت علمی و هنری را از دست دادیم، اما هیچ نهاد علمی و فرهنگی و هنری پیدا نشد که از آنان تجلیل به عمل آورند و گامی در راستای شناساندن آنان بر دارند.
روزنامه افغانستان در راستای رسالت ملی و فرهنگی خود و در جهت تلاش مضاعف برای رشد بنیادهای مشترک ملی و به پاس خدمات علمی و آموزشی مرحوم شریف فایض، گفتگوهایی را با چند تن از نخبگان و شخصیتهایی که او را از نزدیک میشناخته اند، انجام داده است و در یک شماره روزنامه به طور ویژه به نشر میسپارد. میدانیم که این گام کوچک در راستای هدف فوق است؛ ولی امیدواریم که این روند تداوم یابد و بتوانیم یک نگاه فراگیر ملی و بدور از دایرههای تنگ قومی، دینی، مذهبی، سمتی و زبانی را در مورد پدیده ها، شخصیت ها و نمادهای مهم ملی اشاعه دهیم و به همگانیسازی سرمایههای نمادین و مشترک مردم خویش بکوشیم.

دیدگاه شما