در تازه ترین خبرهای غیر رسمی پس از 14 روز مذاکره در دور پنجم مذاکرات قطر آمده است که این مذاکرات مخفیانه و پنهانی با شکست مواجه شده است. آن چه تا کنون مورد توافق نسبی قرار گرفته است، چیزی نیست که برآیند یک مذاکره طولانی نیم ماه میان نمایندگان طالبان و ایالات متحده باشد. تصور و انتظار خیلی ها در این دور مذاکرات بر دستاوردهای ملموس در زمینه صلح بود. خیلی ها در این دور خیز برداشتند و فکر کردند که قصه قانون اساسی و نظام سیاسی و دستاوردهای چندین ساله مفت گردیده است و باید به نحوی خود را به طالبان نزدیک کرد. کنفرانس مسکو یک نمونه جالب و یک نمایش مضحک بود. بسیاری از کسانی که سال ها در برابر طالبان جنگیده بودند، در قامت سخنگویان طالبان ظاهر شدند. خیلی ها هم که کمی خود را عاقل می دانستند، اگرچه در مسکو اشتراک نورزیدند ولی سرخوش از بوی حکومت موقت و عبوری، برای شمارش امتیازات این وضعیت را با تسبیح های بلند شمارش می کردند. خیلی ها ظهور دو باره در یک شرایط انارشیستی را تمرین می کردند.
طالبان و نمایندگان ایالات متحده در این دور به نحوی همدیگر را سبک و سنگین کردند. آن ها شاید هیچوقت به نتیجه بخش بودن این مذاکرات ایمان نداشتند ولی می خواستند سقف مطالبات و جدیت همدیگر را به سنجش آورند. به نظر می رسد ایالات متحده بیش از طالبان در این مذاکرات کوتاه آمده است؛ ولی با تمام هزینه هایی که پرداخته است تا کنون چیزی به دست نیاورده است.
گروه طالبان توانست از این مذاکرات به مثابه پله ترقی از یک گروه تروریستی تا رسیدن به جایگاه یک گروه سیاسی که دارای مسولیت دیپلماتیک است، استفاده کند. باید همگان اذعان کنیم که گروه طالبان هم به صورت نقد و هم به صورت نسیه دستاوردهای مهمی از این مذاکرات کسب کرد. گروه طالبان در یک وضعیت نابسامان سیاسی توانست خود را به یک رقیب چانه زن و هم قامت با ایالات متحده و روسیه ارتقا دهد. این که طالبان تا کنون حاضر نشده است تا با دولت افغانستان مذاکره کند، تصمیم رهبری و مستقلانه این گروه نیست. آموزگاران زبده و کارکشته این گروه، سناریوها را به خوبی و با مهارت تمام و در پرده های مختلف در حال اجرا کردن هستند. بر اساس این بازی گروه طالبان به نحوی توانستند یک چشم انداز طولانی تری نیز برای خویش ترسیم کند. تمام این فعل و انفعالات برای مردم و دولت افغانستان متاسفانه هزینه های سنگینی در پی دارد. اگر چه گروه طالبان در حدی نیست که تمام قدرت را در افغانستان قبضه کند و مثل سال های دهه 90 میلادی بر این سرزمین یک حکومت اسلامی مطابق روایت خویش از اسلام حاکم بسازد. ولی حداقل توانست عمر خود را افزایش دهد و به موازات عمر خود، به نحوی رنج و تعب مردم افغانستان را نیز طولانی تر سازد. اکنون این مردم افغانستان هستند که بهای سنگینی را برای خطاها و لغزش های سیاسی دیگران باید بپردازند. چنان که تا حال مردمان این سرزمین قربانی سیاست های منطقه و جهانی قدرت های بزرگ و قدرت های منطقه ای و همسایگان خود بوده اند.
اکنون در این که چه چیزهایی را ایالات متحده پذیرفته است مهم نیست؛ بلکه مهم این است که طالبان تا کنون هیچ موضوعی را نپذیرفته است که به طور عینی عملی سازد. طالبان مثلا پذیرفته باشد که از خاک افغانستان علیه هیچ کشوری استفاده نخواهد شد و دیگر منافع ایالات متحده از این خاک تهدید نخواهد شد. اما طالبان چه صلاحیتی می تواند داشته باشد که از این خاک علیه دیگر کشورها استفاده سوء نشود؟ گروه طالبان چه صلاحیت رسمی دارد که در پای این توافق و یا هر توافق دیگر امضا کند و امضایش الزامات حقوقی داشته باشد.
مهم این است که نحوه مذاکرات با طالبان دارای نواقص و اشتباهات فاحشی بود. در این مذاکرات جای دولت افغانستان و یا هر نماینده حقوقی از سوی مردم افغانستان خالی بود. ایالات متحده باید در ابتدا زمینه حضور مذاکرات بین الافغانی را فراهم می کرد، آنگاه به دنبال خواست ها و مطالبات خویش بر می آمد. سری بودن و پنهانی بودن این مذاکرات طولانی همه را بدگمان ساخت و طببیعی است که هر رخدادی که از چشم مردم پنهان بماند، زمینه عملی پیدا نخواهد کرد. نادیده گرفتن مردم و دولت افغانستان از سوی طالبان و بادارانش بسیار طبیعی است و جنگ بر سر همین است که در افغانستان دولت قوی وجود نداشته باشد. اما این نادیده انگاری مردم و دولت افغانستان از سوی ایالات متحده به عنوان یک متحد استراتژیک، تردیدها و شک های بسیاری را در مورد صداقت این کشور در مبارزه با تروریسم در میان مردم افغانستان به وجود آورده است.
در هر صورت به نظر می رسد که پروسه از رهگذر مذاکرات قطر با بن بست های بیشتری مواجه خواهد شد. پنهانی بودن این مذاکرات بن بست های بیشتری را تولید خواهد کرد. تا زمانی که پروسه صلح در یک فرایند روشن و شفاف به پیش نرود و هر موضوعی که در آن مطرح می شود تبدیل به یک گفتمان فراگیر نگردد، مذاکرات هم چنان ره به ترکستان خواهد برد.