یک فرضیه عمومی که البته مبنای چندان علمی و تحقیقی ندارد این است که افغان ها در عرصه جنگ و منازعات مسلحانه تاریخ درخشان دارند ولی در عرصه سیاست و دولت سازی تجربه خوبی ندارند. این فرضیه از نظر علمی چه مقرون به صحت باشد و یا نباشد؛ ولی یک مبنای آفاقی و کلی دارد. واقعیت این است که در کشور ما همواره چالش های سیاسی وجود داشته و ما به لحاظ داشتن یک چارچوب کلان ملی به نام دولت دچار مشکل بوده ایم. اکنون که در مرحله حساسی از تاریخ کشور قرار داریم و روند صلح با طالبان به نظر می رسد که در جاهای حساسی رسیده است، تقریبا همه جناح های سیاسی و سیاستگران افغانی به تنها امری که می اندیشند، تامین منافع شخصی شان است.
در طی روزهای گذشته که جلسات نفسگیر و خسته کننده میان چهره های سیاسی و رهبران تنظیم های سیاسی جریان داشته است، تنها موضوعی که محور گفتگوها و مجادلات را تشکیل می داده است، لیست اشتراک کننده در کنفرانس دوحه و اعضای تیم مذاکره کننده و شورای رهبری مصالحه بوده است. موضوعات کلان ملی چون تعیین خطوط سرخ، انسجام درونی میان اشتراک کنندگان از طرف نظام در گفتگوها و میکانیزم های مصالحه با گروه های افراطی چون طالبان فراموش شده بوده و هم چنان حالت ثانوی و فرعی داشته است. این نکته بیانگر آن است که هنوز قواعد بازی سیاسی در میان سیاست گران و جناح های سیاسی کشور مبهم است و ما به درک درست و واقعی از عرصه های سیاسی دست نیافته ایم.
بر اساس برخی معلومات بعد از چندین روز مجادله و بحث روی لیست اشتراک کنندگان کنفرانس قطر، اکنون این لیست نهایی شده و نزدیک به 150 تن به نمایندگی از افغانستان در این اجلاس شرکت خواهند ورزید.
تنها موضوع نگران کننده در این کنفرانس برآمدن صداهای متضاد و ناهمگون از هیاتی است که از کابل در این کنفرانس شرکت می کند. همه می دانیم که وضعیت داخلی جناح های سیاسی هیچ خوب نیست. هر کس به راهی روان است و ساز خویش را می زند. نه جناح های درون حکومت وضعیت مناسبی دارند و نه جناح های اپوزیسیونی خارج از حکومت دارای یک هماهنگی و انسجام از پیش تعریف شده هستند. اجلاس مسکو صداهای متضادی که از سوی طرف مقابل طالبان برخاست نشان داد که هیچ معیاری برای جناح های سیاسی و سیاستگران ما وجود ندارد و هیچ نقطه محوری که همه روی آن اجماع و توافق نظر داشته باشند نیز در نزد آن ها اعتبار ندارد. در کنفرانس مسکو کسی به دنبال حکومت موقت می گشت و دیگری به دنبال حکومت سرپرست و حتی قبل از طالبان کسانی بودند که از حکومت اسلامی و اشتراکات گسترده با دیدگاه های سیاسی طالبان سخن گفتند.
متاسفانه هیاتی که بنا است در دوحه قطر برود دارای ترکیب ناهمگون و حدود سه برابر هیات اشتراک کننده در کنفرانس مسکو خواهد بود. در این صورت احتمال برخاستن صداهای متناقض و متضاد از میان هیات افغانی مقابل طالبان بسیار زیاد است. احتمال دارد که هر یک از رهبران و نمایندگان تنظیم های سیاسی تریبون کنفرانس دوحه را غنیمت دانسته و به اظهارنظرهای عجیب و غریب به بسیاری از اصول اساسی که از پیش تعیین شده است، پشت پا بزنند و از بسیاری از اصول تعیین شده عبور کنند. در حالی که دولت و رهبران سیاسی افغانستان نشسته اند و روی موضوعاتی چون حفظ قانون اساسی، حفظ نظام سیاسی، حفظ ارزش های حقوق بشری و آزادی های مدنی و رسانه ای به توافق رسیده اند و این اصول به عنوان خطوط قرمز دولت و مردم افغانستان در پروسه صلح تعیین شده اند. ولی باز هم ممکن است کسانی در میان هیات اشتراک کننده پیدا شوند که به نفع طالبان و حامیان منطقه ای آن نظر دهند و بدین ترتیب اصول توافق شده مورد نقض قرار گیرد.
بنابراین تلاش صورت گیرد که دیدگاه های مشترک و واحدی در این کنفرانس از سوی هیاتی که از کابل به نمایندگی از حکومت و مردم اشتراک می ورزند، ارایه گردد. صدای واحد به نمایندگی از مردم در کنفرانس دوحه می تواند شان شرکت کنندگان را حفظ کند و آنان را زیر یک چتر کلان جمع کند. تنها در این صورت است که طالبان و حامیان آن، طرف مقابل را جدی خواهند گرفت، در غیر آن صورت هرگز جدی گرفته نخواهند شد و هر کدام به تنهایی و سرافکنده به کشور باز خواهند گشت.