کانکور سراسری از سوی وزارت تحصیلات عالی دیروز اعلان شد و بر اساس آن خبر، در حدود 153 هزار نفر به مراکز تحصیلات عالی دولتی و خصوصی و مراکز نیمه عالی راه یافته اند. مدیریت سالم و درست یک پروسه کلان و ملی مثل کانکور سراسری که در آن نزدیک به 180 هزار نفر داوطلب مشارکت می کنند و به صورت طبیعی بخشی از این تعداد ناکام می شوند، یک تجربه بزرگ و مثبت برای داره و رهبری افغانستان و یک گام اساسی در راستای سیستم سازی در کشور است. در طول برگزاری کانکور که در دو سال اخیر به صورت ولایتی برگزار می شود، به خصوص در سال جاری چندان مشکلی پیش نیامد و ما شاهد جنجال های سال گذشته نبودیم. اکنون که نتیجه به صورت سراسری و عمومی اعلان گردیده است، امیدواریم که شاهد مشکلات گذشته نباشیم.
میکانیزم ها و سیستم هایی که پیش از این در کشور وجود داشته است، به خصوص در بخش کانکور سراسری هر ساله با ناکامی های بزرگ مواجه می شده است. ناکامی های سال های گذشته و جنجال های بزرگی که پس از اعلان نتایج کانکور به وجود می آمد، در کشوری مثل افغانستان چندان دور از انتظار نیست. ما از سال 1391 به بعد هر ساله شاهد جنجال ها و اعتراضات گسترده به نتیجه کانکور و عملکرد مسولان نهادهای مربوطه بوده ایم. بدون شک بخشی از این اعتراضات و جنجال ها بر حق بوده و نتیجه فساد، عملکرد ضعیف نهادهای مربوط و ضعف در سیستم برگزاری کانکور بوده است. اما مهم تر و ویرانگرتر از اعتراضات به نتایج کانکور و مشکلات در روند برگزاری آن، شیوع بی اعتمادی بود که در عرصه عمومی به وجود می آمد و مردم به کلی اعتماد شان را از کانکور و امتحانات عمومی از دست می دادند.
بی اعتمادی تنها به پروسه کانکور و وزارت تحصیلات عالی محدود نمی شد بلکه مبنایی برای همه بی اعتمادی ها و جنجال ها و بحران های بعدی بود. ریشه این بی اعتمادی ها سیستم کهنه مدیریتی، فقدان زیرساخت های الکترونیکی و دقیق در وزارت تحصیلات بود. اما در سال های اخیر خوش بختانه وضعیت در وزارت تحصیلات عالی به خصوص در بخش برگزاری کانکور بهبود یافته است و ما دیگر شاهد جنجال های پس از برگزاری کانکور نیستیم. این موضوع نشان می دهد که در این وزارت یک سیستم کارآمد برای کانکور ساخته شده است و اعتماد عمومی به این اداره به تدریج در حال بازگشت است. اکنون وزارت تحصیلات عالی و مرکز ملی امتحانات می توانند به عنوان الگویی از اداره سالم در میان دیگر ادارات کشور مطرح گردد و دیگر ادارات نیز از تجربیات آن ها استفاده کنند.
از یاد نبریم که نام کشور ما هنوز در صدر کشورهای فاسد جهان قرار دارد و هنوز بسیاری از ادارات کشور نتوانسته اند گام مهم در راستای محو فساد و بازگشت اعتماد عمومی بردارند. از همین رو باید اذعان داشت که تا کنون میان مردم حکومت اعتماد کافی به وجود نیامده است. علی رغم تلاش های بسیار زیاد در بخش استخدام و امتحانات استخدامی هنوز مشکلات و چالش های اساسی هم چنان پابرجا است. این اعتماد به خصوص در بخش استخدام هنوز به وجود نیامده است. کمیسیون اصلاحات اداری کارهای خوبی در زمینه کانکور استخدامی برداشته است. ولی هنوز حرف و حدیث ها در باره عملکرد این اداره که به نحوی با امتحان و کانکور سراسری سروکار دارد، زیاد است. علی رغم تعدیل قانون خدمات ملکی و کانکوری شدن بخشی از استخدام ها، موفقیت این اداره نیز در بخش امتحانات استخدامی بسیار اندک بوده است. امیدواریم که نه تنها کمیسیون اصلاحات اداری بلکه همه ادارات کشور از پروسه کانکور سراسری درس بیاموزند و الگو بگیرند.
بدون شک به  هر میزانی که زیرساخت های ادارات تصحیح گردد و کارکرد آن ها بر اساس یک سیستم شکل بگیرد، فساد و بی عدالتی نیز کمتر می شود. به هر میزانی که فساد و بی عدالتی کم شود، اعتماد عمومی نیز زیادتر می شود. به هر میزانی که اعتماد عمومی به ادارات و ارایه خدمات اولیه برای شهورندان به وجود آید، بحران های بزرگ نیز کاهش می یابد. ارتباط میان سلامت اداره، ارایه خدمات بهتر، تامین عدالت اجتماعی، بازگشت اعتماد عمومی به حکومت و در نهایت کاهش بحران های تاریخی به صورت مستقیم جریان دارد. امیدواریم که این الگوی مثبت در تمام بخش های اداری کشور به وجود آید و همه ما از آن درس بیاموزیم.