در افغانستان وقتی فصل انتخابات فرا می رسد، اخلاق و مدارای سیاسی از صحنه اجتماعی رخ بر می‌بندد. طی چندین انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات پارلمانی این مساله تجربه شده است و بدین ترتیب نفرت های قومی، حزبی، سمتی، تنظیمی و جناحی پا به پای انتخابات تداوم یافته است. این مساله به خصوص پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 2014 بیش از گذشته اوج گرفت و شبکه های اجتماعی و گسترش وسایل ارتباط جمعی به تنش های لفظی و جدال های نفرت زا افزود. افغانستان به عنوان کشوری که سال های متمادی دچار تخاصم قومی و زبانی و مذهبی بوده است و زیربنای تاریخ آن بر تبعیض و و نابرابری های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی بنا نهاده شده است، در سال های اخیر محل رشد تنفر اجماعی بوده است.
بنیانگذار این نفرت افکنی و تشدید تعصبات قومی در حین کاروزارهای انتخاباتی برخی از سیاستمداران و رهبران جهادی بوده اند که از سواد عمومی و هم چنین سواد سیاسی بی بهره بوده اند. کسانی که یک عمر در عمق خشونت های فیزیکی و زبانی زیسته اند و در عمر خود یک روز درس و دانشگاه را ندیده اند، مروج اصلی خشونت های کلامی و نفرت پراکنی بوده اند. ادبیات سیاسی در کشورهای توسعه یافته دارای سبک خاص و سرشار از مدارا و احتیاط است. اما در کشور ما متاسفانه عرصه سیاست مملو از کلمات سخیف و ادبیات کوچه و بازاری است. این ادبیات محصول شخصیت ها و چهره های سیاسی آموزش ناپذیری است که به گونه اتفاقی وارد سیاست شده اند و حتی تا سطوح رهبری جامعه چند قومی پیش رفته اند.
در انتخابات پارلمانی سال گذشته تا حدی زیادی این میراث بد یمن به نمایش گذاشته شد و مورد استفاده هواداران کاندیدان مختلف و به خصوص کاربران شبکه های اجتماعی قرار گرفت. اما در انتخابات ریاست جمهوری ششم میزان سال جاری بداخلاقی های فصل انتخابات بیش از گذشته چهره نمود و بسیاری از کمپاینران تیم های انتخاباتی به جای تشریح برنامه های تیم مورد نظر خود به شایعه و دروغ و تهمت به رقبا پرداختند. این مساله تنها در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی رایج نبود؛ بلکه در بسیاری از قریه جات و محلات دور دست کشانده شد. برخی از تیم های انتخاباتی که در دور گذشته از تنفر اجتماعی و نفرت پراکنی قومی سود برده بودند در این دور نیز از هیچ نوع دشنام و تهمت نسبت به رقبای خود دریغ نورزیدند.
اکنون پس از یک هفته از برگزاری انتخابات هنوز ذهنیت عمومی حتی در محلات دور دست و نیز در فضای مجازی به شدت مخدوش و منفی است. این روند بدون شک پس از انتخابات ادامه یافته و ممکن است در روزهای آینده شدت بیشتر یابد. بسیاری از چهره های سیاسی و تیم های انتخاباتی بقای خود را در نفرت افکنی بیشتر و تنفر جمعی می بینند. تجربه گذشته هم نشان داده است که هرگونه امتیاز در سایه گل الود کردن بیشتر فضای عمومی به دست آمده است. اکنون نیز برخی از سیاستمداران احساس می کنند که فرصت مناسب برای تنش آلود کردن فضای به وجود آمده است. از همین رو در پس خانه برخی دفاتر، کاربران زیادی با نام های مستعار فعال هستند و از شگردهای مختلف برای مغشوش کردن اذهان عمومی استفاده می کنند. استراتژی اصلی این سیاستمداران، ملتهب ساختن فضای عمومی و تخریب جایگاه نهادهای مسول است. بی اعتمادی که در انتخابات های جنجالی سال های گذشته به وجود آمده است؛ متاسفانه عمدا استمرار یافته و هنوز باور کافی به نهادهای انتخاباتی به وجود نیامده است.
واقعیت این است که انتخابات ریاست جمهوری ششم میزان با کمترین حاشیه و شکایت برگزار شده است. ممکن است که در آن مشکلات و چالش هایی نیز وجود داشته است؛ ولی در مجموع تا کنون چنان موضوع حادی مطرح نگردیده است که کلیت انتخابات را مثل انتخابات پارلمانی گذشته زیر سوال ببرد. اکنون تنها راه ممکن این است که تیم های انتخاباتی از هواداران خود بخواهند که فضا را با جعل اخبار دروغ و شایعات بی اساس آلوده نسازند و مردم را به نهادهای انتخاباتی بی باورتر از گذشته نکنند. همه ما مکلف هستیم که منتظر اعلان نتایج آراء توسط نهادهای مربوطه باشیم و به داوری آن ها تمکین کنیم. پناه بردن به هرگونه بداخلاقی نه تنها ره به جایی نمی برد؛ بلکه وضعیت را آشفته تر می کند و بدین ترتیب اعتماد عمومی و قاعده بازی را آسیب می زند.