دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه که برخلاف پالیسی حکومت افغانستان سخن گفت و از سفر هیات طالبان به پاکستان و شروع دو باره پروسه صلح استقبال کرد، از کارش برکنار شد و به خانه اش رفت. این اقدام اگرچه دیرهنگام ولی نشانگر عزم جدی حکومت در بازسازی و اصلاحات در این وزارت است. وزارت خارجه از سال ها بدینسو یک جانبه و نه به عنوان یک اداره افغانستان شمول؛ بلکه به عنوان دفتر سیاسی یک تنظیم جهادی و تمام سفارت خانه های افغانستان در خارج از کشور به مثابه دفاتر سیاسی یک جناح از حکومت افغانستان عمل کرده اند. همه کسانی که در عالم مهاجرت با سفارت خانه های افغانستان در ارتباط بوده اند و کارهای کنسولی در این ادارات انجام داده اند، این مدعا را تایید می کنند. مسولان وزارت خارجه در طی سال های گذشته هر بار که مورد پرسش و انتقاد قرار گرفته اند، یکی از فرزندان و یا اقارب رهبران جهادی و وکلای مجلس را در یکی از مناصب پایین رتبه این وزارت خانه منصوب کرده اند و بدین طریق خویش را از زیر بار انتقادها رهانده اند.
در طول سال های اخیر حکومت بارها سعی کرده است که در شیوه های استخدام در این وزارت خانه تغییر به وجود آورد و اصلاحاتی انجام دهد، اما به دلایلی موفق نشده است. چندین بار ابلاغیه ها و دستورالعمل هایی به منظور آوردن اصلاحات به وزارت خارجه یا دستگاه دیپلماسی کشور گسیل داشته است، اما هر بار ناکام مانده و مسولان درجه اول این وزارت خانه به این ابلاغیه ها و دستورالعمل ها وقعی ننهاده اند.
بدون شک جایگاه وزارت خارجه از جهاتی بعد از ریاست جمهوری مهم ترین نهاد یک دولت است و در گذشته های دورتر وزیر خارجه پس از فرد اول هر کشور مقام دوم را داشته است. به لحاظ تاریخی وزارت خارجه به قدری اهمیت داشته است که بهترین و کاردان ترین کدر یک کشور در راس این نهاد قرار می گرفته است. به لحاظ کارکرد نیز وزارت خارجه تنها نهادی است که به هیچوجه نباید میان دیدگاه مسولان آن و پالیسی های حکومت ها تفاوت وجود داشته باشد. وزارت امور خارجه در واقع تطبیق کننده پالیسی ها و سیاست های یک کشور در تعامل با دیگر کشورهای جهان است.
در روزهای اخیر چند رویداد در عرصه بین المللی اتفاق افتاده است که به طور مستقیم با افغانستان و دیدگاه های حکومت افغانستان مرتبط بوده است. سفر هیات طالبان به پاکستان یک رخدادی بوده است که حکومت افغانستان آن را در تقابل با منافع و مصالح مردم افغانستان و حتی نقض حاکمیت ملی کشور دانسته است. اما سخنگوی وزارت خارجه آن را به فال نیک گرفت و از آن استقبال کرد. در یک رخداد دیگر یک نوجوان افغان در یکی از شهرهای ایران به طرز بی رحمانه و وحشیانه ای مورد شکنجه و ا هانت قرار گرفت و تصاویر آن در همه رسانه های جهان منعکس شد ولی وزارت خارجه کشور به عنوان نهاد ارتباطی با کشورهای همسایه، هیچ واکنشی در برابر آن نشان نداد و در برابر این جنایت سکوت اختیار کرد. هم چنین نماینده خاص ایالات متحده بدون هیچ مشوره ای با حکومت افغانستان به اسلام آباد سفر کرد و پروسه گفتگو با طالبان را در این کشور از سر گرفت؛ ولی باز هم وزارت خارجه نه تنها واکنش منفی نشان نداد بلکه از آن استقبال کرد، تا تمایل یک تیم انتخاباتی را به سیاست های اقای خلیلزاد به نمایش بگذارد.
در تمام موارد فوق وزارت خارجه هیچگاه پالیسی عمومی دولت افغانستان را منعکس نکرده است. بلکه مطابق دیدگاه ها و تمایلات یک جناح خاص عمل کرده است. این گونه عملکرد وزارت خارجه نشان می دهد که هنوز در کشور ما جزایر قدرت وجود دارد و حتی وزارت خارجه کشور از مردم و دولت افغانستان نمایندگی نمی کند. بنابراین اکنون ایجاب می کند که اصلاحات جدی در وزارت خارجه به وجود آید و دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشور به معنای واقعی کلمه از منافع ملی افغانستان دفاع و در خارج از کشور از مردم افغانستان نمایندگی کند.