دیروز رییس جمهور غنی در ارگ ریاست جمهوری در یک کنفرانس خبری همراه با اراکین عالی رتبه دولتی و سران قوای مقننه و قضاییه و نمایندگان نهادهای عدلی و قضایی کشور رهایی مشروط سه تن از خطرناکترین زندانیان طالبان را اعلان کرد. به گفته رییس جمهور، انس حقانی فرزند جلال الدین حقانی بنیانگذار شبکه حقانی و برادر سراج الدین حقانی معاون رهبر طالبان، حاجی مالی خان و حافظ رشید از مشهورترین زندانیان طالبان به زودی به گونه مشروط از زندان رها می شوند. البته آزادی این سه تن مطلق و بدون قید و شرط نخواهد بود. بلکه در توافقاتی که صورت گرفته است آنان تنها تعلیق مجازات می شوند و این تعلیق نیز در برابر شروطی است که هم خود آنان تعهد می کنند و هم ایالات متحده تحقق آن ها را تضمین کرده است. در صورت عدم تحقق شروط برای تطبیق مجازات تعیین شده، پس به افغانستان مسترد خواهند شد.
اگرچه ظاهرا حکومت دلایل زیادی برای آزادی زندانیان طالبان دارد ولی افکار عمومی هنوز در برابر این عمل قناعت نکرده است و نگرانی های زیادی وجود دارد. پس از کنفرانس مطبوعاتی رییس جمهور اظهارنظرهای زیادی در رسانه ها و شبکه های اجتماعی صورت گرفته است که غالبان نگران آزادی سران طالبان هستند. طبیعی است بخش عظیم این نگرانی ها ریشه در رقابت های انتخاباتی دارد و رقبای رییس جمهور می خواهند این عمل را بهانه ای برای وارد کردن فشار روانی بر تیم دولت ساز قرار دهند، اما بخشی از نگرانی ها واقعا بجا است و باید بدان ها توجه شود و حکومت دلایل اصلی این اقدام را برای افکار عمومی و مردم افغانستان توضیح دهد. به خصوص این که قبلا در باره آزادی این افراد مواضع تندی از سوی حکومت اظهار شده است. علاوه بر نگرانی های عمومی، پرسش جدی اکنون وجود دارد که حکومت در برابر رهایی مشروط این سه تن چه چیزی را به دست می آورد؟
آزادی انس حقانی به همراه دو تن دیگر از سران طالبان گام بزرگ و البته یک ریسک کلان از سوی حکومت به شمار می رود. این اقدام خطیر و ریسک بزرگ به نحوی در سخنان رییس جمهور نیز انعکاس یافته است. اگر کمی واقع بین باشیم و وضعیت موجود را به درستی تحلیل کنیم، زمان برای این اقدام از سوی حکومت بسیار مناسب انتخاب شده است. ما در شرایطی قرار داریم که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری اعلان نگردیده است و به نحوی در معرض تهدید و حداقل در هاله ای از ابهام قرار دارد. به ظاهر هیچ رابطه ای میان رهایی این سه تن و انتخابات ریاست جمهوری وجود ندارد اما بدون تردید این ریسک، چراغ سبز آشکاری می تواند برای شرکای بین المللی افغانستان تلقی شود.
مساله مهم دیگر ابتکاری است که دولت افغانستان به دست آورده است. در طول مذاکرات نمایندگان طالبان و نماینده خاص ایالات متحده در امور صلح افغانستان در قطر، دولت افغانستان به طرز وحشتناکی در حاشیه قرار گرفت. رفت و آمدهای اپوزیسیون حکومت در نزد طالبان در مسکو و اسلام آباد و قطر بر انزوای دولت افغانستان کمک کرد. اما اقدام رییس جمهور مبنی بر آزادی انس حقانی و دو تن دیگر برای همه اثبات کرد که هیچ کس نمی تواند دولت افغانستان را در روند صلح نادیده بگیرد. طبیعی است که هر گونه اقدام عملی در راستای تحقق صلح تنها در دست دولت افغانستان به مثابه نماینده رسمی و قانونی مردم افغانستان است. غیر از دولت افغانستان، دیگران ده سال با طالبان مذاکره کنند نمی توانند صلح را برای مردم افغانستان به ارمغان بیاورند. جایگاه حقوقی و قانونی دولت افغانستان بزرگ ترین برگ برنده است که تنها در دست دولت است و دیگران از آن بی بهره اند.
در ماه های اخیر با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری از یک سو حکومت عمدا در حاشیه قرار گرفته بود و از سوی دیگر علیه آن تبلیغ می شد که گویا مخالف صلح است. زیرا رییس جمهور و تیمش بر این باور بود که در شرایط موجود انتخابات بر صلح اولویت دارد. امری که برخلاف بعضی شرکای بین المللی افغانستان و تیم های رقیب رییس جمهور غنی بود. مقامات آمریکایی به طور واضح اصرار داشتند که صلح بر انتخابات اولویت دارد و باید به یک نقطه ای برسد و پس از آن در باره انتخابات باید فکر کرد. هم چنین اکثریت تیم های انتخاباتی رقیب دولت ساز بر همین نظر بودند. اما رییس جمهور غنی استدلال می کرد که انتخابات برگزار شود تا یک حکومت مشروع و قانونی سر کار آید و فرصت کافی برای تصمیم گیری در روند ملی صلح داشته باشد. از همین رو مخالف صلح قلمداد می شد. اکنون رییس غنی می خواهد با این اقدام ریسک آمیز به همگان بفهماند که مخالف صلح نیست و حالا فرصت کافی برای تصمیم گیری دارد و از این پس تنها حکومت است که باید در جایگاه اصلی قرار داشته باشد.
در مجموع با آزادسازی مشروط سه تن از مهم ترین زندانیان طالبان، حکومت حسن نیت خود را هم به طالبان و هم شرکای بین المللی نشان داده است و در عین حال ابتکار را نیز در پروسه صلح به دست گرفته است. علی رغم نگرانی هایی که از آزادی کسانی چون انس حقانی وجود دارد و باید به این نگرانی وقع گذاشته شود، اقدام حکومت یک گام بزرگ در روند صلح به شمار می رود.