صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

سناریوهای بعد از توافق طالبان و ایالات متحده

-

یکم: از امروز برای یک هفته طرح «کاهش چشمگیر خشونت» از سوی طالبان به اجرا گذاشته میشود. طرحی که بعد از شکست مذاکرات 9 دورهای صلح میان ایالات متحده آمریکا و طالبان در قطر، از سوی طالبان مطرح شده و مدتهای زیادی روی آن بحث و تبادل نظر جریان داشت. خصوصا این طرح در زمانی از سوی طالبان مطرح شد که از یک سو مذاکرات آنها باشکست مواجه شده بود و از سوی دیگر، گزینه آتشبس دایمی از سوی دولت افغانستان همواره به صورت جدی و پیاپی به عنوان یکی از پیششرطهای گفتگوهای صلح مطرح میشد. سوی سوم و پنهان نیز در این مورد وجود دارد که اکثرا به حدس و گمان منجر میشود، آن سوی سوم این است که در سالهای گذشته طالبان در فصل زمستان به دلیل برفباری و سرما و مشکلات راههای مواصلاتی و تدارکاتی این گروه، از توانایی کمتری برای پیشبرد عملیاتهای تهاجمی نظامی برخوردار بودند. طرح کاهش خشونت نیز در زمانی مطرح شد و در زمانی به اجرا گذاشته میشود که طالبان به صورت طبیعی از توانایی راهاندازی عملیاتهای نظامی برخوردار نیستند و ممکن است که با اندک تاثیرگذاری بر شاخه نظامی از این آزمون موفق بیرون شوند. در صورت موفق بیرون آمدن از این آزمون، در بیست و نهم ماه جاری میلادی، توافقنامه صلح میان طالبان و ایالات متحده آمریکا به امضا میرسد. هرچند این سناریو از قبل طرحریزی شده است و به نظر میرسد که هفته کاهش خشونت در صورت موفقیت طالبان و یا شکست آنان، تاثیری بر روند امضای توافقنامه صلح نخواهد گذاشت. با این حال تصور میکنیم که تا اینجای کار همه چیز به خوبی پیش رفته است، هفته کاهش خشونت به پایان میرسد و توافقنامه صلح میان طالبان و جانب آمریکا امضا میشود، سوالی که پیش میآید این است: سناریوهای بعدی چه میتواند باشد؟
دوم: یکی از سناریوها میتواند گزینه «آتشبس» دایمی باشد. طبق گزارش رسانهها و اظهار نظر کسانی که از نزدیک گفتوگوهای صلح میان ایالات متحده آمریکا و طالبان را دنبال میکنند، بعد از امضای توافقنامه صلح یکی از تعهدات طالبان به اجرا گذاشتن آتشبس و آغاز گفتوگوهای بین الافغانی است. به اجرا در آوردن گزینه آتشبس محک اصلی برای طالبان است؛ چون که فصل سرد به پایان میرسد و با آغاز فصل بهار و باز شدن راههای مواصلاتی و تدارکاتی طالبان، قدرت این گروه برای راهاندازی عملیاتهای نظامی جنایتکارانهشان افزایش مییابد. از سوی دیگر، طبق گزارشهای مسولان امنیتی و رسانهها، روابط رهبری طالبان با شاخه نظامی این گروه در بسیاری موارد قطع شده و شاخه نظامی دست به عملیاتهای غیرمنسجم و بدون رهبری و خودسرانه زده اند. قطع روابط رهبری طالبان با شاخه نظامی میتواند معناهای مختلف داشته باشد، از جمله این که روابط نظامیان و رهبران طالبان به لحاظ تخنیکی مخدوش و قطع گردیده که کنترل بر وسایل ارتباطی میان گروهی آنان بیشتر شده و معنای دوم آن نیز این است که رهبران طالبان تاثیرگذاری خود را بر شاخه نظامی و رادیکال و جنگجویان از دست داده است. با تمام اینها میتوان ادعا کرد که طالبان به هر صورت از طرح کاهش خشونت میگذرند اما سوال این است که در چنین شرایطی، طالبان قدرت به اجرا گذاشتن گزینه آتشبس را نیز دارند یا خیر؟
سوم: آغاز گفتگوهای بینالافغانی مساله سوم است که بعد از امضای توافقنامه صلح آمریکا-طالبان اتفاق میافتد. در اینجا مشکلات بیشتر میشود و سوالهای جدیتری پیش میآید. در این مورد سردرگمی طالبان به همان میزان است که سیاستمداران افغانستان با آن درگیر اند. اولین سوال این است که طالبان در گفتوگوهای بینالافغانی با چه گروهی حاضر به گفتگو میشوند؟ با دولت افغانستان که از دل انتخابات گذشته ریاست جمهوری بیرون آمده است و یا گروههای سیاسی و احزاب که از قبل با طالبان نشستهای را داشته اند؟ جواب میتواند ساده باشد: طالبان اگر قرار بود که با احزاب سیاسی وارد گفتگو شوند، نباید منتظر نتایج انتخابات میبودند و با این گروهها توافق میکردند اما گروههای سیاسی فقط میتواند از گروه خود نمایندگی کند و نه از مردم افغانستان. پس این گفتوگوها نمیتواند مشروعیت قانونی را فراهم کند و طالبان ناگزیرند با دولت افغانستان گفتگو کنند. اگر طالبان حاضر به گفتگو با دولت افغانستان شوند، پس آنها مشروعیت دولت را نیز پذیرفته اند، با این دولت صلح میکنند و وارد نظام میشوند. چیزی که همواره از سوی طالبان تا اکنون رد شده است. طالبان تا کنون بیشتر از این که خواهان شریک شدن در دولت باشند، برنامه تسخیر کامل دولت را به پیش بردهاند. اگر طالبان از این خواست خود که تسخیر کامل قدرت و تغییر ساختار حقوقی نظام باشد، دست بکشند به این معناست که جمهوریت و نظام مبتنی بر قانون اساسی ادامه پیدا میکند، طالبان نیز بخشی از نظام میشوند و در مسیری که 19 سال طی شده، همراه و همگام میشوند. در صورتی که طالبان از خواستهای چون تعدیل قانون اساسی و یا تغییر ساختار نظام دست بکشند، وارد ساختار فعلی نظام شوند، در این صورت افغانستان یک بحران بزرگ را پشت سر گذاشته است و یک گام به جلو برای رسیدن به دولت و ملت واحد و مستقل برداشته است.

دیدگاه شما