صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

سه شنبه ۲۹ حوت ۱۴۰۲

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

زنان افغانستان و نگرانی از آینده

-

افغانستان دوزخ زنان است، افغانستان بدترین جای برای زنان است و افغانستان ناامنترین کشور برای زنان است. این عبارتها را بارها از رسانههای ملی و بینالمللی و نهادهای مدافع حقوق بشر و حقوق زنان شنیدهایم. لابد با شنیدن این اخبار، شانه بالا انداختهایم و بیتفاوت گذشتهایم. شاید با چیزهای دیگر مقایسه کردهایم، مثلا این که افغانستان فاسدترین کشور دنیا نیز است. افغانستان بزرگترین تولید کننده مواد مخدر در جهان نیز است و بالاخره این که افغانستان ناامنترین کشور برای زنان و مردان است. در این کشور بیش از چهل سال جنگ مداوم جریان داشته است. در طول سالهای جنگ دو ابر قدرت با لشکرهای تا به دندان مسلح با ابزارهای جنگی پیشرفته به افغانستان آمده و سرانجام با پشیمانی برگشتهاند. آمدند و هر کدام وعدههای زیاد با خود آوردند: چپها وعده برابری دادند، مجاهدین وعده آزادی زنان طبق قوانین اسلامی را دادند هرچند که در منظومه فکری مجاهدین زنان جایگاهی نداشت، طالبان آمد و زنان را به پسخانهها فرستاد و یا در میدانهای شهر به شلاق بست. با روی کار آمدن فصل جدید و با حضور نیروهای امریکایی حامی دولت و حقوق شهروندی و جامعه مدنی، زنان افغانستان اندکی فرصت یافت تا دوباره به جامعه برگردند. به مکتب و مدرسه و بازار کار بروند.
در فصل جدید با گذشت هر روز بر آمار زنان و دخترانی که به آموزش دسترسی پیدا میکردند، افزوده میشد. حضور دختران در مراکز آموزشی از 5 درصد به 47 درصد رسید. نظام و قانون اساسی افغانستان حافظ منافع زنان و اقلیتهای قومی مذهبی بود. از حفظ ارزشهای قومی و مذهبی که بگذریم، زنان در این دوره از فرصت بهتری نسبت به دورههای قبل برخوردار بودند. این نکته نیز قابل یادآوری است که ما نمیتوانیم وضعیت زنان افغانستان را با وضعیت زنان در کشورهای دیگر مقایسه کنیم. به این دلیل که وضعیت زنان در افغانستان یک وضعیت استثنایی است. فرهنگ قبیله و زندگی روستایی به خودی خود زنان را به حاشیه و انزوا میکشاند. روایت نادرست و افراطگرایانه دینی در مورد زنان نیز با سختی و زمختی هنوز پابرجاست. تن ندادن مردم افغانستان به قانون و حاکمیت مرکزی و دولت مرکزی و رجوع آنها به محاکم صحرایی یا محاکم دینی و سنتی هنوز در بخشهای از کشور وجود دارد که زنان را از حق دسترسی به قانون و عدالت محروم میکند. وجود گروههای افراطی به خودی خود تهدید جدی برای زنان است. به همین دلیل وضعیت زنان افغانستان با زنان دیگر جوامع قابل مقایسه نیست بلکه فقط میتوانیم وضعیت زنان افغانستان را در دورههای مختلف به بحث و بررسی بگیریم. به همین جهت ادعا این است که در 19 سال گذشته وضعیت زنان افغانستان نسبت به دورههای قبل از آن، بهتر و رو به رشد بوده است.
قانون اساسی افغانستان به زنان حق برابر داده است و در مواردی تبعیض مثبت نیز در نظر گرفته است. در سالهای گذشته که زنان از آزادی بیشتری کار و فعالیت و حضور در جامعه برخوردار بودند، نیروهای مدافع حقوق زنان در جامعه شکل گرفت که بر سر حقوق زنان ایستادند و مجادله کردند. نیروی عدالت طلب زنانه ظهور کرد، هرچند این نیروها نظاممند نبود و فعالیتهای پراکنده داشت اما وجود و حضور آنان در جامعه خالی از فایده نبود. با اعتراف به این که خشونتها اما در برابر زنان هرگز کاهش نیافت. زنان در ولایات دوردست و مخصوصا در قلمروهای جنگی طالبان از محدودیتهای بیشمار رنج میبردند. در مناطقی زنان سنگسار شدند، محکمه صحرایی شدند و شلاق خوردند. زنان در شهرها خیابان آزاری دیدند، در دفاتر کار و محل کار شکنجه شدند، در ارتش و پولیس ملی مورد بهره برداری جنسی قرار گرفتند و در تیمهای ورزشی به جای پرداختن به ورزش با تقاضاهای جنسی رئیسان خود مبارزه کردند.
اکنون اما وضعیت زنان افغانستان از جای دیگر قابل نگرانی است. روشن است زنان افغانستان تاکنون از گفتگوهای صلح غایب بودهاند و یا به صورت نمادین در چند جلسه حضور داشتهاند. در این جلسات از طالبان خواستهاند تا در مورد پذیرفتن یا نپذیرفتن جایگاه زنان و حقوق زنان در فردای پس از توافق صلح نظر دهند. طالبان نیز در جواب گفتهاند که طبق قوانین اسلامی به زنان حق و حقوق قایل میشوند. این که طالبان از کدام قوانین اسلامی برای حقوق زنان حرف میزنند، هنوز روشن نیست. آیا زنان را از مردان جداسازی میکنند؟ معلوم نیست. شاید در فردای توافق صلح دیگر از کلاسهای درسی مختلط، از محیط کاری مشترک و از سفر کردن به تنهایی و بدون محرم، خبری نباشد. همهای این مسایل قابل پیشبینی است و به نظر میرسد که نهادهای مدافع حقوق بشر و حقوق زنان و زنان فعال در گفتگوهای بینالافغانی از انسجام برخوردار باشند و از طالبان در مورد حق و حقوق خود و گنجاندن ارزشهای زنان در توافق صلح ضمانت اجرایی بگیرند وگرنه طالبان که در گذشته خود با زنان بد کردهاند و یا در این چند سال در قلمروهای تحت حاکمیت خود به زنان اجازه آموزش و سوادآموزی و فعالیت را ندادهاند، به سادگی میتوانند در آینده نیز حق و حقوق زنان را انکار کنند.   

دیدگاه شما