صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

شنبه ۱ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

بازی سه‌گانه پاکستان

-

روز پنجشنبه کابل میزبان بلندپایهترین مقام پاکستانی بود و عمران خان نخست وزیر این کشور به گفته خودش پس از 50سال به افغانستان سفر کرد. او در این سفر کوتاه که بیش از چند ساعت به طول نیجامید گفتگوهایی با رهبران حکومت داشت و پس از انجام گفتگوها و پیش از ترک کابل با رییس جمهور غنی کنفرانس مطبوعاتی کوتاهی داشت. در این کنفرانس چندان حرف مهمی جز سخنان تکراری از سوی نخست وزیر پاکستان و طفرهرفتن از پذیرش مسوولیت در قبال حمایتهای بیدریغ این کشور از طالبان بیان نشد. این سفر تشریفاتی و نه چندان پردستاورد بار دیگر نشان داد که پاکستان هنوز در یک میدان واقعی با سه رویکرد متفاوت در حال بازی است و اصل مساله تنها یک مساله است و آن تداوم حمایتهای این کشور از طالبان است. میدان واقعی، جنگ و خشونتی است که سالها است حیات مردم افغانستان را به تباهی کشانده است و افراطیت در حال نضجگیری دو باره در منطقه است و رویکرد سهگانه پاکستان عبارتند از فریب افغانستان و ایالات متحده و همسویی واقعی با طالبان. 
مقامات پاکستانی وقتی با مقامات افغانستان و یا در دنیای دیپلماسی سخن میگویند همواره از برقراری صلح و نظام دموکراتیک در افغانستان حمایت می‌‌کنند. عمران خان نیز در کنفرانس مطبوعاتی با رییس جمهور غنی گفت که شما بیش از آن چیزی را که انتظار دارید از سوی ما خواهید دید. در متن توافقنامه ای که وزارت خارجه افغانستان منتشر کرده است نیز نکات بسیار برجسته و عمدهای آمده است که اگر اراده واقعی از سوی پاکستان در تطبیق این توافقنامه وجود داشته باشد بدون شک صلح افغانستان به سمت و سوی جدیدی سیر خواهد کرد. قبل از آغاز گفتگوهای دولت افغانستان گروه طالبان نیز وقتی قمرالدین باجوه لوی درستیز پاکستان به کابل یک سفر از قبل اعلان ناشده داشت روی یک توافقنامه میان دو کشور در باره روند صلح و مذاکرات امضا شده بود. در آن توافقنامه نیز روی نکات مهمی انگشت گذاشته بود و اکنون توافقات جدید نخست وزیر پاکستان با مقامات افغانستان نیز بر مبنای آن توافقنامه حداقل به لحاظ لفظی و بر روی کاغذ مهم است. اما واقعیت این است که نشانههای بسیاری برخلاف دیپلماسی اعلامی پاکستان وجود دارد. بر اساس گزارشهای غیر رسمی هنوز تقریبا تمام حملات جنگی و حتی حملات تروریستی و انتحاری در شورای کویته فیصله و سپس در افغانستان اجرایی میشود. بدون شک تداوم خشونتها و جنگ در افغانستان بدون اطلاع سازمان استخباراتی پاکستان نمیتواند صورت گیرد و هنوز دست این کشور در قلب همه خشونتها دیده میشود. بنابراین پاکستان هنوز در قبال افغانستان صادق نیست.
در رویکرد دیگر این کشور با مقامات آمریکایی نیز حرفهایی دارد که نه افغانستان از آن سخنان خبر دارد و نه طالبان. استراتژی مشترک دو کشور بر مبنای تفاهمات دیرینه و سنتی انجام میشود که سازمانهای استخباراتی دو کشور تعیین میکنند. مقامات رسمی و سیاسی تنها مامور انجام همان تفاهمات هستند و حتی در مواردی شاید مقامات سیاسی هم از اصل ماجرا بی خبر باشند. همکاریهای مشترک و نزدیک دو کشور به سالها قبل و به زمان حمله شوروی به افغانستان بر میگردد. بدون شک میان دو کشور رازورمزهایی وجود دارد که هنوز خیلی از سیاستمداران نه در پاکستان و نه در افغانستان از آنها بیخبرند. گروههای جهادی به مثابه یک ارتش مفت سالها بر محور منافع دو کشور و تنها به بهانه جهاد جنگیدند و زیربناهای سیاسی و اقتصادی افغانستان را ویران کردند و اکنون گروه طالبان درست همان نقش را بازی میکند. در هر صورت همین رویکر پاکستان با ایالات متحده سبب شده است که یک بار رییس جمهور بایدن در سالهای گذشته گفته بود که پاکستان پنجاه برابر افغانستان برای ایالات متحده اهمیت دارد.
رویکرد سوم و اصلی پاکستان در قبال طالبان و در مواجهه اصلی با این گروه است. پاکستان هنوز نه به طور رسمی و نه در عالم واقع علیه طالبان به عنوان یک گروه شورشی که همه روزه علیه مردم و دولت افغانستان در جنگ است اقدامی انجام نداده است و ظاهرا حداقل تا کنون بنا هم نیست که انجام دهد. زیرا طالبان محصول دستساخته پاکستان است و هنوز در عمق استراتژی این کشور از جایگاه مهمی برخوردار است. رویکرد پاکستان در قبال افغانستان همزمان با شروع مذاکرات قطر زاویه چهارمی هم پیدا کرده بود که در سفر داکتر عبدالله و حکمتیار به پاکستان و ارتباطات این کشور با برخی از رهبران مجاهدین تا حدی خود را نشان داد و آن احتمال باز شدن یک فاز جدید تحت عنوان حکومت موقت و عبوری بود. ولی اکنون به نظر میرسد این پروژه حداقل برای فعلا متوقف گردیده است و پاکستان علاقه خود را برای شروع آن از دست داده است. زیرا این رویکرد نیز در ذیل همان رویکرد سوم قرار داشت و اکنون ظاهرا نیازی به آن نمیبیند.
در مجموع پاکستان با سه رویکرد و به عبارتی با سه چهره در حال بازی در میدان افغانستان است. یک چهره با مقامات افغانستان و یک چهره با مقامات آمریکایی و یک چهره اصیل در مواجهه با طالبان وجود دارد. در مجموع میتوان به این نتیجه رسید که پاکستان هنوز به عنوان یک بازیگر قدرتمند در قضیه افغانستان نقش اصلی را دارد و هنوز قادر است دیگران را در راستای منافع ملی خود به بازی بگیرد و تداوم جنگ و خشونت در افغانستان و یا برقراری صلح به طور مستقیم به استراتژی این کشور بستگی دارد.

دیدگاه شما