جنگ در کل یک پدیده منفور و ویرانگر است؛ اما در افغانستان ابعاد منفی جنگ بسیار بیشتر از آن است که در اخبار و گزارش ها منعکس می شود. در افغانستان از یک سو دولت و جامعه جهانی است که خود را مکلف به پایبندی به کنوانسیون های بین المللی می دانند و مجبوراند که ابعاد مبارزه و جنگ را مطابق قوانین محدودتر سازند. در طرف دیگر طالبان و گروه‌های تروریستی همسو قرار دارند که تحت نام اسلام، جهاد و مبارزه با اشغالگران علیه دولت افغانستان می جنگند. این گروه‌ها به قوانین بین المللی احترام نمی گذارند و در بسا موارد آن را در تضاد با احکام اسلامی می دانند. برای این گروه ها آنچه اهمیت دارد رسیدن به اهداف نظامی و سیاسی شان است. این که در این مسیر چه اتفاق می افتد مورد توجه قرار نمی گیرد.
طالبان و سایر گروه های همسو با آنها، طی دو دهه گذشته بدترین جنایات ضد بشری را مرتکب شده اند. از حملات انتحاری بر محل تجمعات مردم تا حمله به مراکز آموزشی، ورزشی و مساجد و کشتار خبرنگاران، فعالان مدنی، کارمندان دولتی، علمای دینی و متنفذان محلی و ذبح معلمان و شاگردان مکاتب و بخصوص دختران، محاکمه صحرایی زنان و مردان، آتش زدن مکاتب، دارالمعلمین ها و تخریب و غارت آثار تاریخی همه و همه در کارنامه سیاه طالبان ثبت و ضبط گردیده است.
با شروع مذاکرات قطر، کشتار سیستماتیک و هدفمند افراد و گروه های قومی، دینی و مذهبی از سوی طالبان شدت یافته است. گروه های تروریستی علاوه بر حملات دهشت افگنانه بر تجمعات مردمی، سعی می کنند با کارگزاری مین های چسپکی اهداف نرم را مورد حمله قرار دهند. اهدافی که تأثیرات روانی و اجتماعی آن زیاد باشد و به لحاظ تبلیغاتی دارای اهمیت باشد. از اینرو در تاکتیک جدید گروه طالبان و گروه‌های همسو، امنیت کارمندان دولت، زنان فعال در عرصه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، فعالان حقوق بشر، مسؤولان و کارکنان رسانه‌ها، علما و فرهنگیان در معرض تهدید قرار می گیرد. این اهداف تحت عنوان جرایم جنگی و جنایت علیه بشریت قرار می گیرند و عاملان کشتار باید شناسایی و تحت تعقیب پولیس بین المللی قرار گرفته و در دادگاه های بین المللی محاکمه شوند.
دیروز نمایندگی‌های سیاسی سازمان ناتو، اتحادیۀ اروپا، ایالات متحدۀ امریکا و آسترالیا در یک اعلامیۀ مشترک، حمله‌های هدف‌مند بر غیرنظامیان در افغانستان به ویژۀ هدف قرار دادن فعالان مدنی، خبرنگاران و فعالان حقوق بشر را محکوم کردند.
در اعلامیۀ مشترک آمده است که حمله‌های هدف‌مند بر غیرنظامیان به ویژۀ فعالان رسانه‌ها، فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشر و عالمان دین در افغانستان حمله بر روند صلح است. این اعلامیه می‌افزاید که گروه طالبان و سایر گروه‌های تروریستی نظیر داعش مسوول بیش‌ترین تلفات غیرنظامیان در افغانستان است. در این اعلامیه از طالبان خواسته شده که حمله‌های هدف‌مند بر غیرنظامیان را پایان دهند. در اعلامیه تأکید شده است که قوانین بین‌المللی بشردوستانه باید از جانب همۀ گروه‌ها به شمول دولت افغانستان و گروه طالبان رعایت شود.
اعلامیه مشترک بر مبنای قوانین بین المللی بشر دوستانه از طرف های جنگ خواسته است که حمله بر غیر نظامیان را متوقف کنند. قوانین بشردوستانه بین المللی بخشی از موازین حقوقی ناظر بر مخاصمات مسلحانه است که نحوه انجام عملیات جنگی و رفتار متخاصمان را به هدف انسانی‌تر شدن درگیری‌ها تنظیم می‌کند. در قوانین بین المللی میان نظامیان درحال جنگ و غیرنظامیان تفکیک شده است و تلاش شده که از جان غیرنظامیان محافظت کند و در استفاده از ابزارها و تاکتیک های جنگی نیز محدودیت وضع کند.
اعلامیه مشترک کشورهای فوق هرچند یک گام مهم در راستای رعایت حقوق بشردوستانه تلقی می شود و یکباردگر توجه جهانی را به وضعیت رقت بار افغانستان و کشتار مردم بی گناه در این کشور جلب می کند؛ اما به لحاظ عملی به نظر نمی رسد که چندان دستاورد نداشته باشد؛ زیرا:
ــ طالبان به صورت آشکارا عدم تعهد و پایبندی شان را به قوانین بین المللی اعلام می کنند.
ــ طی دو دهه جنگ، قوانین بشردوستانه بارها نقض شده است و جنایات بشری هولناکی در کشور اتفاق افتاده است؛ اما تاکنون کسی در این مورد بازداشت و مجازات نشده است.
ــ در برخورد با طالبان هیچ تفکیکی بین مسایل حقوقی، جرمی و مسایل سیاسی نشده است. این گروه از این وضعیت استفاده کرده و همواره خواهان آزادی اسرای شان از زندان های گوانتامو و افغانستان شده اند. در حالی اغلب آن زندانیان در کشتار غیر نظامیان دست داشته اند.
ــ آزادی 5000 هزار زندانی گروه طالبان تحت فشار امریکا آزاد شد. همه می دانند که آنان در جنایات ضدبشری دست داشته اند و پس از آزادی نیز به این جنایات دوام می دهند. حالا مرجع تثبیت و مستندسازی این جنایات و رسیدگی به آنها کی است و چگونه عاملان جنایت تعقیب، دستگیر و مجازات می شوند؟
ــ یکی از برنامه های مهمی که در سال های گذشته روی آن تأکید می شد، عدالت انتقالی بود که این امر نیز با مسایل سیاسی آمیخته شد و به محاق فراموشی رفت.
لذا با توجه به این موانع و چالش‌ها، محتوای اعلامیه کشورهای اروپایی، آسترالیا و امریکا، در حد یک خواست و توصیه اخلاقی تنزل پیدا می کند که با توجه به رویکرد خشن و انعطاف ناپذیر طالبان و گروه‌های همسو، تحقق عملی آن بسیار ضعیف می باشد.