مصاحبه جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با طلوع نیوز طی دو روز گذشته مورد تحلیل و تفسیرهای متفاوت و گسترده ای در افغانستان قرار گرفت. ظریف بدون شک تنها دیپلمات کارکشته ای در ایران است که زبان جهان را درک می کند و به همین خاطر در قضیه گفتگوهای هسته ای ایران با کشورهای غربی موفق بود و وضعیت را به نفع کشور خود رقم زد. او در مصاحبه با طلوع نیوز نیز تلاش کرد تا افکار عمومی موجود در افغانستان را همواره مد نظر داشته باشد و علی رغم تاکید بر پالیسی های عمومی کشور متبوعش به نحوی با مردم افغانستان همدلانه سخن بگوید. ابهام ها و طفره روی از برخی واقعیت های آشکار نیز در سخنان وی کم نبود. او در مورد فاطمیون و روابط کشورش با گروه تروریستی طالبان طفره رفت و واضح سخن نگفت. دو موردی که می تواند سویه های گسترده و گوناگون و پیچیده داشته باشد. ولی محور قرار دادن دولت و مردم افغانستان به عنوان مرجع های اصلی تصمیم گیرنده در باره سرنوشت کشور یک نقطه مثبت در اظهارات ظریف بود.
واقعیت این است که تا کنون یکی از مهم ترین عوامل بحران افغانستان نادیده گرفتن اراده مردم و دولت افغانستان از سوی قدرت های جهانی و کشورهای منطقه بوده است. از روزی که شوروی سابق حکومت وقت افغانستان را ساقط کرد و تجاوز آن بر افغانستان شروع گردید و از سوی مداخلات خارجی در افغانستان به گونه های مختلف شکل گرفت، افغانستان حتی یک روز روی آرامش به خود ندیده است. در عرصه روابط بین الملل به خاطر تامین نظم و امنیت جهانی، حاکمیت ملی کشورها و حرمت نهادن به آن از سوی اشخاص حقوقی بین المللی و دولت های دیگر تنها میکانیزم معقول و منطقی است که تا کنون همه منازعات تنها در پرتو آن حل و فصل گردیده است و هیچ میکانیزم بدیلی برای ارتباطات جهانی از طریق روابط دولت با دولت وجود ندارد. اگر اشخاص حقوقی بین المللی احترام نشود و حاکمیت ملی کشورها به رسمیت شناخته نشود در عرصه روابط بین الملل به دلیل تضاد منافع کشورها به زودترین زمان ممکن انارشیسم مطلق حاکم می گردد.
متاسفانه قدرت های بزرگ و منطقه ای به خصوص همسایگان به دلیل قرابت جغرافیایی و محیطی بارها حاکمیت ملی افغانستان را نقض کرده اند و دست به مداخلات آشکار در امور افغانستان زده اند. در این که در عمل چه جریان دارد و مداخلات در چه سطحی قرار دارد مساله دیگر است. اما جواد ظریف به نکته ای اشاره کرده است که تنها راه ارتباط کشورها با همدیگر است. احترام نهادن به حاکمیت ملی و اراده مردم افغانستان می تواند مبنای اصلی به ثمر نشستن روند صلح در کشور ما باشد و این موضع ستودنی است. اما متاسفانه باید اذعان داشت که همسایگان سال ها است که قواعد بین المللی را نقض می کنند و حاکمیت ملی افغانستان را مورد تعرض قرار می دهند.
مراجع تصمیم گیری در کشورهای همسایه گوناگون اند و هر نهادی مناسبات خود را با گروه های مختلف در افغانستان برقرار می کنند و بدین ترتیب قواعد حقوقی فیمابین کشورها نقض می شوند. شاهد زنده آن حمایت های بی دریغ همسایگان از گروه های تروریستی هم چون طالبان و روابط گسترده این کشورها با گروه های غیر قانونی است به جای دولت افغانستان است. در تازه ترین مورد رهبران طالبان که از قطر به منظور دیدار از خانواده های شان به پاکستان سفر کرده اند با مجروحان این گروه در یکی از شفاخانه های کراچی ملاقاتی داشته اند که به گونه آشکار دروغ مقامات پاکستانی مبنی بر عدم ارتباط گسترده این کشور را با طالبان اثبات می کند.
در هر صورت احترام به حاکمیت ملی افغانستان و استوار ساختن روابط دولت با دولت تنها راه منطقی ارتباطات کشورهای همسایه با افغانستان و مبنایی برای یک صلح پایدار در افغانستان است. در غیر آن هر گونه هرج و مرج در مناسبات کشورها و ارتباط برقرار کردن با گروه های مختلف در داخل افغانستان به بهانه های مختلف و بدور از چشم دولت افغانستان بحران را عمیق تر و طولانی تر می سازد. امری که در عین استمرار خشونت و بحران در افغانستان پیامدهای آن دامن کشورهای همسایه را نیز می گیرد و منافع بلندمدت آنان را نیز با خطر جدی مواجه می سازد.