دیروز جلسه شورای عالی مصالحه با حضور هیأت مذاکره کننده حکومت افغانستان برگزار شد. در آستانه برگزاری جلسه؛ اما چهار انفجار در مناطق مختلف کابل رخ داد که در اثر آن متأسفانه تعدادی از هموطنان ما شهید و زخمی شده اند که از آن جمله معاون امنیتی مدیریت 13رجال برجسته نیز در جمع شهداء قرار دارد.
دیروز در جلسه شورای عالی مصالحه روی چند موضوع کلی تأکید شد:
1- حکومت و دولت افغانستان اراده جدی برای برقراری صلح دارد و جامعه جهانی نیز از موضع دولت حمایت می کند.
2- صلح یک پروسه ملی است و باید تمام اقشار مردم افغانستان در آن حضور داشته باشند.
3- همه از روند صلح حمایت می کنیم و هیأت مذاکره کننده باید با اقتدار، دیدگاه دولت را در مذاکرات صلح مطرح کنند.
4- باید یک صدا از هیأت مذاکره کننده حمایت شود و در دور دوم گفتگوها نباید صدای دیگری بلند شود. تمام خواست‌ها و موضع گیری‌ها باید از سوی هیأت مذاکره کننده اعلام شود.
5- این روزها جنگ و کشتار افزایش پیدا کرده و افزایش خشونت‌ها به روند صلح آسیب وارد می کند.
6- آتش بس شرط اول صلح است و تشدید جنگ و خشونت، اعتماد میان طرفین را کاهش می دهد.
7- هر دو طرف باید از فرصت موجود استفاده کرده و به درد و رنج مردم پایان دهند.
8- هیأت دولت در دوحه خوب ظاهر شدند، هم اتحاد خود را حفظ کردند و هم از موضع دولت با اقتدار دفاع کردند.
با همه خوش بینی‌هایی که وجود دارد؛ اما دو مسأله مهم، امیدواری نسبت به صلح را کاهش می دهد و دورنمای آن را با ابهام‌ها و تیرگی ها مواجه می سازد.
اول؛ گروه طالبان هیچ باوری به صلح ندارد و هیچ تغییری هم در دیدگاه‌های شان به وجود نیامده است. رهبران گروه طالبان در فضای دهه نود میلادی زندگی می کنند و این که گفته می شود در تفکرات این گروه رگه های از همپذیری و انعطاف دیده می شود، اشتباه است. بنابراین این گروه با نظام جمهوری سر سازش ندارد و وقتی از نظام اسلامی سخن می گوید، تفاوت چندانی از امارت طالبانی ندارد. طالبان آزادی بیان و آزادی زنان را در چوکات نظام اسلامی می پذیرند؛ اما تصوری که آنها از نظام اسلامی دارد، برداشت‌های ناقص و محدود و انحرافی از اسلام است که نه با آزادی بیان همخوانی دارد و نه آزادی زنان در چتر کوچک آن تعریف می شود.
طالبان همزمان با شروع مذاکرات صلح، حملات نظامی، کارگذاری مین های کنار جاده و چسپکی، حملات انتحاری و کشتارهای سیستماتیک و هدفمند اصحاب رسانه، خبرنگاران و روزنامه نگاران، فعالان مدنی و حقوق بشر را در کشور افزایش داده است. این مسأله آشکارا نشان می دهد که این گروه کمترین تعهدی به صلح و تأمین ثبات در افغانستان ندارد. طالبان از فرصت صلحی که امریکا و خلیل‌زاد برای آنها ایجاد کرده می خواهند، بهترین بهره ببرند. این گروه می خواهند با زور و قدرت فیزیکی نظام را سقوط داده و سلطه سیاسی شان را بر قلمرو افغانستان حاکم گردانند.
دوم؛ طالبان یک گروه وابسته است و تصمیمات آنها نیز پیش از آن که ناشی از اراده واقعی رهبران این گروه باشند؛ متأثر از سیاست‌های منطقه‌ای و بین المللی کشورهای دیگر می باشند. از اینرو مذاکره با طالبان مسیر صلح را طولانی تر و پیچیده‌تر کرده و آن را دست نیافتنی‌تر می سازد. بر اساس سیاست‌های منطقه‌ای کشورهای دیگر، گروه طالبان در دو جبهه بیش از پیش فعال گردیده است. عرصه سیاسی که در روند مذاکرات قطر نمود پیدا می کند و عرصه نظامی که در خشونت های فزاینده در داخل افغانستان خودش را نشان داده است.
با توجه به تمرکزی که این گروه روی تشدید انواع خشونت‌ها در کشور داشته است، چنین به نظر می رسد که طالبان پیش از آن که به روند صلح و مذاکرات سیاسی امیدوار باشند، بر پیروزی نظامی شان امید بسته اند.
هرچند از دیدگاه اغلب مردم افغانستان، روند مذاکرات امریکا و طالبان از همان ابتدا ناقص و انحرافی بود؛ اما متأسفانه جامعه جهانی و بخصوص امریکا این روند ناقص و انحرافی را تا جایی پیش بردند که اکنون برگشت از آن نیازمند زمان و ایجاد فرصت های بیشتر در زمینه صلح می باشد.
هرچند هنوز سیاست امریکا در مورد آینده صلح معلوم نیست و همه منتظراند که بایدن رییس جمهور جدید امریکا چگونه پروسه صلح را مدیریت و حمایت خواهد کرد؛ اما مقامات کشورهای اروپایی در چند ماه اخیر بیشتر به واقعیت ها و خلأهای مذاکرات صلح پی برده اند.
پس با توجه به رویکرد متصلب و غیر منعطف گروه طالبان، آنچه را که کشورهای اروپایی و کارشناسان امریکایی در مورد صلح با طالبان اظهار می دارند، دستیابی به یک صلح عادلانه، منصفانه و پایدار در افغانستان را بسیار دشوار می شود؛ بنابراین دولت جدید امریکا نباید نظام و حقوق اساسی مردم افغانستان را قربانی بازی‌های سیاسی گروه ها و کشورهایی کنند که جز سلطه مطلق بر سرنوشت جامعه افغانستان به چیز دیگری رضایت نمی دهند. حمایت دوامدار و استراتژیک جامعه جهانی از حکومت افغانستان تنها راه رسیدن به صلح و ثبات دوامدار در کشور و بهبود وضعیت امنیتی در جهان خواهد بود.