سال 2020 با تمام غم ها و غصه هایش گذشت و می توان گفت که یکی از سال های بود که کمتر دارای فراز بود و هرچه گذشت همه فرود بود و رنج و استمرار خشونت و جنگ. تنها دل خوشی که می توان از این سال داشت این بود که سرانجام افغانستان از یک گردنه دشوار دیگر گذشت و سختی ها و خطرهای بزرگی را پشت سر گذاشت. در همین راستا در آغاز سال میلادی 2020 جنجال های انتخاباتی با برگزاری دو مراسم تحلیف در ارگ و سپیدار به اوج خود رسید ولی با تدابیری که عقلای قوم سنجیدند خوش بختانه این جنجال نیز خاتمه یافت که البته یک گام مثبت بود. هم چنین به وجود آمدن یک اجماع نسبی در آستانه مذاکرات صلح تبارز هیات مذاکره کننده تحت یک چتر واحد به نام جمهوریت و قرار گرفتن دو طرف بر سر یک میز بنفسه یک گام مثبت بود. اما با تمام این دستاوردها، مرارت ها و رنج ها در سال 2020 کم نبود.
اگر از مصیبت های روزمره و اعمال خشونت های بی سابقه و کشتارهای وحشتناک تروریستان به صورت موردی به دلیل طولانی شدن مصیبت ها و مرارت های سال گذشته میلادی بگذریم، سه فاکتور بزرگ، حیات جمعی مردم افغانستان را تا مرز نابودی به پیش بردند. مساله شیوع ویروس کشنده کرونا، تداوم خشونت و جنگ و مخاطرات از دست رفتن دستاوردهای بیست ساله و نظام سیاسی کشور به بهانه صلح سه موضوع مهمی بودند که هر کدام به نوبه خود مصبیتی را بر مردم تحمیل کردند.
شیوع ویروس کرونا در آغاز سال میلادی 2020 با سرعت هرچه تمام تر دنیا را درنوردید و در نخستین ماه های سال از مرزهای غربی کشور به افغانستان نیز رسید. شیوع این ویروس در ایران که میلیون ها هموطن ما در آن مهاجر هستند سبب شد که این کشور روند اخراج مهاجران را به شدت روی دست گیرد. تا حدی که روزانه تا 15 هزار مهاجر اجبارا این کشور را ترک کرده و وارد افغانستان شدند. این مهاجران کرونا را همراه خود در سراسر کشور پراکنده ساختند. افغانستان به عنوان یکی از فقیرترین کشورهای جهان که امکانات و تجهیزات طبی لازم برای مقابله با این ویروس کشنده را نداشت در نخستین روزهای شیوع روزگار سختی را گذراند. تبلیغات گسترده همراه با اوج گیری شیوع کرونا سبب شد که مردم در برزخ امید و یاس قرار گیرند. گستردگی مراجعان به شفاخانه های کشور و نبود کمترین تجهیزات برای آزمایش های لازم و تداوی این ویروس و کمبود اکسیژن برای مبتلایان حاد وضعیت را به شدت نگران کننده ساخت. اما با تدابیر فوری که از سوی دولت روی دست گرفته شد و با تشکیل کمیته اضطراری مبارزه با کرونا تحت ریاست معاون دوم رییس جمهور حضور قدرتمند سکتور خصوصی در کنار سکتور دولتی تاثیر فوق العاده مهم گذاشت و افغانستان واقعا نسبت به سایر کشورهای منطقه و حتی نسبت به بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان کمترین آسیب را به لحاظ مرگ و میر ناشی از کرونا دید. اما پیامدهای اقتصادی و فقر ناشی از قرنطین های گسترده و آسیب های اقتصادی که متوجه دولت و بخش خصوصی شد ممکن است سال ها قابل جبران نباشد. در هر صورت کرونا مصیبت های بسیاری را بر مردم تحمیل کرد و ما هنوز در سایه ترس از موج های دوم و سوم آن نفس می کشیم.
تداوم جنگ و خشونت و گسترش ناامنی در کشور یکی دیگر از فاکتورهای مصیبت بار بود که بر زندگی مردم افغانستان تاثیر ویرانگر داشته است. تداوم جنگ و قربانی شدن نیروهای امنیتی افغانستان هم چنان تداوم یافت و دشمن با حمایت های منطقوی و بین المللی بزرگ ترین حملات جنگی را تدارک دید. به موازات آن حملات انتحاری و کشتار دسته جمعی افراد ملکی در مساجد، آماکن آموزشی و تجمعات مردمی هم چنان تشدید گردید. پالیسی کشتار دسته جمعی و کتلوی در اولویت دشمن قرار گرفت و متاسفانه بدترین حوادث در همین راستا روی داد که هرگز فراموش نخواهد شد. حمله بردانشگاه کابل، حمله کوثر دانش، حمله بر تشییع جنازه در ننگرهار  و ده ها حمله تروریستی که منجر به قتل عام مردم بی گناه گردید هرگز فراموش شدنی نیست.
انتشار یاس و نا امیدی ناشی از صلح و نگرانی های عمومی در این زمینه نیز در سال 2020 کم از رنجش های روانی ناشی از تداوم خشونت و جنگ و شیوع ویروس کرونا نبوده است. متاسفانه روند صلح به سمتی پیش رفت که دولت مشروع و قانونی افغانستان به حاشیه رفت و در غیاب آن موافقتامه ای میان ایالات متحده و طالبان صورت گرفت که نه تنها سبب کاهش خشونت ها و نگرانی های مردم افغانستان نشد بلکه باعث افزایش نگرانی ها و خشونت ها شد. ابهامات و روند تقویت گروه طالبان در عرصه های سیاسی و تشدید  خشونت های این گروه سبب شد که مردم احساس کنند که در حال از دست دادن همه چیز خویش هستند. بدون شک در طی دو دهه اخیر مردم افغانستان در سایه جنگ و خشونت دستاوردهایی داشته اند که هرگز حاضر به از دست دادن آن ها نیستند. در این دوه دهه چندین دور انتخابات در سطوح مختلف از ریاست جمهوری گرفته تا پارلمان و شوراهای ولایتی صورت گرفته است که در تاریخ افغانستان بی سابقه بوده است. هم چنین آزادی های مدنی، آزادی بیان، رشد رسانه ها، تلاش های گسترده برای ساماندهی اداره و مبارزه نفسگیر با فساد، رشد معارف و تحصیلات عالی و حضور بی سابقه زنان در این عرصه ها از موضوعاتی هستند که هیچ کسی در افغانستان نمی خواهد این دستاوردها به مخاطرف بیفتند. اما روند صلح به سمتی پیش رفت که نگرانی ها در این زمینه ها را به شدت دامن زد و تا هنوز زمینه های این نگرانی ها نه تنها رفع نشده بلکه هر روز بیشتر می شود.
در مجموع سال میلادی 2020، سال خوبی نبود. اما ما از مخاطرات زیادی گذر کردیم. امیدواریم که سال جدید میلادی پردستاورد باشد و در این سال امید به خانه های مردم افغانستان برگردد و روند صلح به جایی ختم گردد که مرم افغانستان می خواهند.