رییس جمهور غنی در اجتماع مردم ننگرهار یک بار دیگر تاکید کرد که طرح حکومت موقت به هیچوجه قابل پذیرش نیست و این گونه طرح ها افغانستان را به گذشته بر می گرداند و با انقطاع تاریخی دیگر مواجه می سازد. چند روز پیش معاون دوم رییس جمهور نیز هرگونه فکر و طرحی در مورد حکومت موقت و یا مانند آن را به شدت رد کرد و گفت کسانی که طرح حکومت موقت را مطرح می کنند به دنبال بازگرداندن افغانستان به دهه های تاریک گذشته است.
اکنون که دور دوم مذاکرات صلح میان هیات دولت جمهوری اسلامی افغانستان و گروه طالبان در دوحه قطر آغاز می گردد و زمزمه های زیادی در مورد نوعیت نظام آینده و چگونگی توافقات احتمالی مطرح است که یکی از آن ها به وجود آمدن یک حکومت موقت و یا عبوری است. پرسش این است که آیا چنین ایده و طرحی در شرایط فعلی ممکن است و اگر هست به نفع صلح است و یا بحران را عمیق تر می سازد؟
واقعیت این است که افغانستان در شرایط دشوار و نازک قرار گرفته است. از یک سو ایالات متحده و متحدین منطقه ای آن که عمدتا حامیان طالبان در سال های گذشته بوده اند ظاهرا اصرار بر یک توافق صوری دارند که حداقل حکومت دونالد ترامپ و فرستاده خاص او برای صلح افغانستان پس از دو دور مذاکرات نفسگیر و طولانی دستاوردی داشته باشند. انگیزه آنان تنها بازگرداندن نیروهای آمریکایی به خانه و شکل دادن یک دستاورد هرچند رسانه ای است. از سوی دیگر طالبان نیز اگرچه تا کنون هر گونه طرح حکومت موقت را رد کرده اند؛ ولی طبیعی است که وقتی بفمند که تمام حکومت به آنان نخواهد رسید، احتمالا به چنین طرحی رضایت دهند. هم چنین تعدادی از گروه های جهادی و رهبران سیاسی که به نحوی از رهبری حکومت دل خوش ندارند و یا سال ها به دنبال مقام و چوکی های مشخص تلاش کرده اند، نیز بد شان نمی آید که به چنین طرحی بپیوندند. زیرا در آن صورت بدون شک احساس می کنند که چیزی بدان ها خواهد رسید و از انزوای سیاسی بیرون خواهند آمد. بنابراین طرح حکومت موقت حداقل در عالم احتمالات یکی از سناریوهای پیش روی مذاکرات صلح قطر می تواند باشد.
اما باید همه بپذیرند که چنین طرحی هرگز به نفع افغانستان نیست و مردم نیز آن را نمی پذیرند. زیرا افغانستان امروز افغانستان بیست سال قبل نیست. امروز افغانستان درای یک نظام سیاسی مبتنی بر قانون اساسی است که در طی بیست سال گذشته چندین انتخابات مهم را پشت سر گذاشته است. در این بیست افغانستان بر اساس قواعدی حرکت کرده است که شالوده های دموکراسی را شکل می دهد. اگرچه دموکراسی افغانی ممکن است دارای ضعف های بسیاری بوده است و هنوز بسیار جوان است. اما نباید نادیده انگاشت که افغانستان اولین بار است که یک نظام دموکراتیک و مبتنی بر آرای مردم را شاهد است. به همین خاطر هرگونه طرحی که نوعیت نظام را زیر سوال ببرد و یا نوعی دیگری از نظام سیاسی مبتنی بر تفکرات طالبانی را پیش کشد هرگز مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت.
از سوی دیگر در افغانستان امروز نسلی به وجود آمده است که بسیار متفاوت از نسل گذشته است. اکنون افغانستان دارای صدها هزار جوانی است که یا از دانشگاه فارغ شده اند و یا در حال تحصیل در مقاطع تحصیلی هستند. این نسل نه نظام طالبانی را تحمل می کند و نه هیچ نوع نظامی که مبتنی بر پدرسالاری فرسوده و متحجر باشد. نسل امروز آگاه تر و بیدارتر از آن است که در زیر شلاق های طالب قد خم کند و یک نظام گذشته گرا و عقب مانده را تحمل کند.
همه ما می دانیم که هر گونه طرحی مبنی بر ایجاد یک حکومت موقت یا عبوری مساوی با گسست و انقطاع دیگر است. افغانستان مرتب در حال پیشرفت و سپس تولد بحران و انقطاع تاریخ بوده است. به خصوص این انقطاع ها از زمان امان الله خان به این طرف بسیار سریع و پشت سر هم اتفاق افتاده است. اکنون اگر کسی و یا کسانی یک بار دیگر شرایط را به سمتی ببرند که از نقطه صفر شروع کنیم همه باید در برابر آنان بایستند و نگذارند که افغانستان به گذشته تاریک بر گردد.