دیروز زنگ مکتب سال 1400 ه ش به صدا در آمد. شاگردان مکاتب از دیروز با یونیفورم مکاتب شان وارد مکتب شدند و در صنوف درسی شان به تعلیم پرداختند.  در افغانستان تعلیم شاگردان در مکاتب با چالش های جدی مواجه می باشد که توجه به آنها در آغاز سال تعلیمی یک ضرورت حیاتی و انکار ناپذیر محسوب می شود.
رییس جمهور در مراسم زنگ مکاتب اعلام کرد که در سال 1400 خورشیدی 1173 بست نو معلمی اعلام می‌شود و این بست‌ها به شکل شفاف و عادلانه در سراسر کشور توزیع می‌شود.  رئیس جمهور علاوه کرده که اکنون مطابع دولتی و خصوصی کشور به این ظرفیت رسیده است که از عهده چاپ کتاب مورد نیاز معارف کشور برایند. وی از دونرهای بین‌المللی نیز تقاضا کرد که دیگر به برای چاپ کتاب‌های معارف به سراغ کشورهای همسایه نروند.
رئیس جمهور گفت که بار اول است که کاغذ با کیفیت در داخل کشور توسط بخش خصوصی تولید می‌شود و وی بنا دارد که برای کاغذهای وارداتی 20 درصد تعرفه اضافه وضع گردد.
همانطوری که رییس جمهور اشاره کرد در بعد معارف به لحاظ کمی کار قابل توجه صورت گرفته است؛ اما در بخش کیفیت هنوز معارف کشور از مشکلات اساسی رنج می برد و احساس می شود که باید کارهای بسیار بیشتری صورت بگیرد.
تعلیم و تربیه یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین مسایلی است که زیربنای توسعه یک کشور را تشکیل می دهد. توسعه و پیشرفت یک کشور بدون توسعه معارف ممکن نیست، برای غلبه بر مشکلات دیگر در مرحله اول کشور باید به لحاظ فرهنگی رشد کند و مشکل بی سوادی و کم سوادی در جامعه حل شود. اگر امروز افغانستان جزء عقب مانده‌ترین و توسعه نیافته‌ترین کشورهای جهان به شمار می رود، اگر به لحاظ اقتصادی مردم آن در فقر و بیچارگی به سر می برند و بیش از هفده میلیون نفر آن از تغذیه سالم بهره مند نیستند، اگر جنگ دوامدار و سلسله وار دامنگیر مردم گردیده و هیچ راه حلی برای پایان این جنگ خانمانسوز متصور نیست، دلیلش این است که مردم از نظر فرهنگی و تعلیم و تربیه به رشد لازم نرسیده اند.  معارف و بهبود تعلیم و تربیه در افغانستان اساس پیشرفت، صلح و آرامش در کشور به حساب می آید و جا دارد که دولت و مردم افغانستان در این زمینه توجه جدی مبذول دارند. 
متأسفانه کم توجهی دولت و فساد در بخش معارف یکی از مهم ترین چالش‌ها در راه توسعه معارف و تعلیم و تربیه می باشد. مشکلات دیگر در این بخش بیشتر ناشی از کم توجهی، بی برنامگی و عدم نگاه استراتژیک به معارف می باشد. وضعیت جنگی در افغانستان باعث گردیده است که توجه دولت را از معارف دور و به مسائل امنیتی معطوف سازد. با توجه به نیازهای افغانستان باید در سالهای اخیر بیشترین بودجه به بخش معارف اختصاص پیدا می کرد؛ اما مسایل امنیتی دولت را از این امر بازداشته و حجم عظیمی از بودجه به سکتور امنیتی اختصاص داده می شود.
چالش دوم در مسیر رشد و توسعه معارف نگاه تبعیض آمیز به آن است. رعایت نشدن قانون و یا قانون گریزی، تقدم روابط بر ضوابط و در نظر گرفته نشدن اصل شایسته سالاری در استخدام مدیران و معلمان، از معضلات جدی معارف در افغانستان است. امروزه مدیران کم سواد و غیر حرفه‌ای در ساختار وزارت معارف و بدنه آن جا گرفته است و این عناصر سد راه بهبود کیفیت معارف گردیده و اجازه نمی دهد که معارف از رشد کیفی خوبی برخوردار گردد.
علاوه بر حجم بزرگی از کمک ها در بخش معارف، اما هنوز ما با کمبود مکاتب در پایتخت و ولایات مختلف روبرو هستیم. بسیاری از صنوف درسی در زیر خیمه ها و یا حتا در فضای باز برگزار می شود. نبود فضای مناسب و امکانات لازم در مکاتب جلوی رشد معارف را گرفته و شاگردان آن طور که باید از مکاتب چیزی یاد نمی گیرند. در بسیاری از مکاتب شاگردان صنوف شش و هفت قدرت خواندن و نوشتن را ندارند.
امروز بخش خصوصی در زمینه معارف فعال گردیده است. مکاتب در برابر فیس بلند به شاگردان درس می دهند. البته مشارکت بخش خصوصی در بخش معارف یک پیشرفت خوب برای معارف به شمار می آید. چنانچه بخش خصوصی نمی بود، دولت هرگز به سطح بالای متقاضیان تعلیم و تربیه پاسخ داده نمی توانست. در نتیجه بسیاری از اطفال از مکاتب باز می ماندند.
اما متأسفانه مکاتب خصوصی نیز با مشکلات بسیاری مواجه می باشند. نگاه تجاری و اقتصادی به مکاتب یکی از معضلات مهم در این بخش می باشد. صاحبان مکاتب خصوصی تنها در فکر پر کردن جیب شان اند و در جهت بالا بردن کیفیت در مکاتب توجهی ندارند. استخدام معلمانی با ظرفیت پایین و حقوق کم و محروم کردن اطفال از امکانات آموزشی لازم در مکاتب، مانع عمده ای را در مسیر رشد کیفی مکاتب خصوصی قرار داده است.
معاش پایین معلمان، ضعف و نارسایی در نصاب تعلیمی معارف، عدم نظارت دقیق از فعالیت های مکاتب و فساد و رشوه خوری از کاستی های دیگری است که بخش معارف را از رشد کیفی بازداشته است. اگر دولت با همکاری بخش خصوصی در جهت بالا بردن کیفیت معارف توجه نکنند، فردا ما با فارغان مکاتبی روبرو خواهیم شد که از سواد کافی و لازم برخوردار نباشند. کیفیت پایین معارف، خود بخود سبب پایین آمدن کیفیت در تحصیلات عالی نیز می شود. چون راه یافتگان دانشگاه از سواد و ظرفیت لازم برای فراگیری دروس تخصصی برخوردار نیستند.