طالبان پس از دو سال چانه زنی با ایالات متحده و نزدیک به یک سال کش و قوس مذاکره با دولت افغانستان اینک در آستانه برگزاری کنفرانس استانبول فقیرتر از هر زمان دیگر به نظر می رسد. کنفرانس استانبول که به نحوی برای سرپوش گذاشتن بر شکست روند صلح با مدیریت فرستاده در دوحه، این بار در ترکیه برگزار می گردد صحنه نمایش فقر و شکست طالبان خواهد بود. به همین خاطر طالبان اکنون پس از بیست سال تحمیل جنگ نامشروع بر مردم افغانستان، هم جنگ را باخته و هم صلح را.
شاید امروز از جهاتی ادعای شکست طالبان در عرصه های جنگ و صلح، کمی عجیب به نظر آید. زیرا واقعیت این است که طالبان بیش از هر زمان دیگر قدرتمندتر و با مشروعیت بیشتر در عرصه های بین المللی و روند صلح حضور می یابند. گروهی که بیست سال قبل در هم کوبیده شد و جامعه جهانی به رهبری ایالات متحده با 120هزار نیرو حاکمیت این گروه را در افغانستان خاتمه بخشید هنوز مدعی برقراری امارت اسلامی است. گروهی که رهبران آن تا دو سال قبل تحت تعقیب نهادهای بین المللی قرار داشت اکنون به عنوان نمایندگان یک گروه سیاسی و دیپلماتیک بدون هیچ هراسی در همه جای جهان سفر می کنند و یک طرف قضیه صلح و جنگ به شمار می روند نمی تواند حداقل به لحاظ ظاهری شکست خورده محسوب شود. اما با تمام این ظاهر قوی و قدرتمند، طالبان جنگ و صلح را یک جا باخته است و امروز بیش از هر زمان دیگر از درون آشفته و با دستان خالی به نظر می رسد.
در عرصه جنگ طالبان علی رغم ادعای حضور در بخش های وسیعی از افغانستان، در هیچ جای کشور پایگاه و مقر مشخص ندارد. گروهی که با حمایت خارجی و تزریق پول و اسلحه دیگران جنگ های نامنظم علیه نیروهای دولتی را تا هنوز به پیش برده است اکنون حتی نمی تواند یک نقطه را در داخل افغانستان مشخص کند که محل فرماندهی و یا اداره این گروه است. طالبان به طور مشخص فعلا دارای سه دفتر سیاسی است که همگی در خارج از کشور قرار دارند: دفتر سیاسی در قطر، شورای کویته و شورای مشهد. آیا کسی می تواند یک آدرس مشخص از طالبان در داخل افغانستان نشان دهد و یا پیدا کند؟ درست است که این گروه در بیش از بیست ولایت کشور جبهه جنگ علیه نیروهای امنیتی افغانستان را به پیش می برد. اما همه این جنگ ها بدون پایگاه و آدرس مشخص سیاسی و نظامی است. این مساله نشان می دهد که ماهیت این گروه هنوز یک ماهیت تروریستی است که متکی به حمایت خارجی است. همان روزی که حمایت خارجی خاتمه یابد عمر طالب نیز به سر خواهد رسید.
اگرچه اکنون حامیان طالبان تلاش می ورزد که این گروه بخش هایی از افغانستان را در دست گیرد و با شروع فصل بهار بخش هایی از خاک افغانستان رسما تحت حاکمیت این گروه قرار گیرد. ولی هنوز به تحقق این طرح دست نیافته اند و نیروهای امنیتی افغانستان با مقاومت در برابر طالبان ایستاده اند و انگیزه دفاع در نیروهای امنیتی کشور نه تنها کم نشده است بلکه بیش از گذشته تقویت گردیده است. این مساله علاوه بر برتری نیروهای دفاعی کشور نشانه شکست آرمان ایدئولوژیکی طالبان ادعای جهاد نیز هست.
طالبان تا کنون ادعا می کردند که علیه نیروهای خارجی جهاد می کنند. با امضای توافقنامه صلح با ایالات متحده این مدعای طالب عملا باطل گردیده است و مردم افغانستان به پوشالی بودن این ادعا به روشنی پی برده اند. به همین خاطر طالبان امروز هیچ منطقی ایدئولوژیکی و دینی که آرمان جهاد را حمایت کند ندارند. واقعا طالبان امروز با چه کسی جهاد می کنند؟ مردم افغانستان که همه مسلمان هستند. آیا جهاد در برابر مردم افغانستان جایز است؟ همه علمای جهان اسلام جنگ در افغانستان را غیر مشروع دانسته اند و ادعای جهاد را مردود شمرده اند. شکست طالبان در این عرصه سبب شده است که ذهنیت عمومی به طور کامل علیه طالبان رقم بخورد.
گروه طالبان در روند صلح و عرصه گفتگو و مذاکره نیز شکست خورده است. زیرا هیچ طرحی برای آینده کشور و نظام سیاسی آینده ندارد. این گروه نه تنها در باره نظام سیاسی و میکانیزم های عملی برای اداره کشور چیزی در دست ندارد بلکه در باره صلح و دست یابی به یک توافق سیاسی نیز حتی یک پارگراف به عنوان طرح در دست ندارد. طالبان تا کنون فکر می کردند که این گروه به صورت توافقی قدرت را در افغانستان به دست می گیرند و یک نظام قرون وسطایی به نام امارت اسلامی را استقرار می بخشند و یک فرد مجهول الهویه و بدون نام و نشان را بر سر نوشت مردم حاکم می سازند. اما اکنون باید دریافته باشند که دیگر زمان آن گذشته است و باید به اراده مردم احترام بگذارند.
بنابراین علی رغم تقویت طالبان در دو سال گذشته به بهانه صلح و علی رغم ادعاهای کلان، این گروه اکنون بیش از هر زمان دیگر فقیر و در عرصه جنگ و صلح شکست خورده به نظر می رسد. امیدواریم که با تدبیر درست در روند صلح و حفظ یک پارچگی در پرتو نظام جمهوری اسلامی افغانستان، حامیان بین المللی طالبان و نیز کسانی که برای دست یابی به قدرت از طریق معامله سیاسی دندان تیز کرده اند با شکست همیشگی مواجه شوند و مردم افغانستان برای همیشه به یک صلح پایدار و عادلانه دست یابند.