روز سوم ماه می را به نام روز جهانی مطبوعات نامگذاری کرده اند. نقش و تأثیرگذاری مطبوعات و رسانه ها در تغییر افکار، فرهنگ ها و آداب و رسوم اجتماعی و نیز توسعه و آبادانی کشورها بر کسی پوشیده نیست. از همین جهت مطبوعات و رسانه ها را رکن چهارم دموکراسی می دانند، چون نظام دموکراسی بدون حضور و آزادی رسانه ها بی معنا و مفهوم خواهد بود.
دموکراسی با آزادی بیان نمود عینی می یابد و آزادی مطبوعات و رسانه ها تمثیل کننده اصل آزادی بیان در کشورهای مختلف می باشد. نقش مطبوعات در توسعه کشورها چنان برجسته است که امروزه آزادی بیان و رسانه یکی از شاخص های توسعه به شمار می رود.
افغانستان کشوری است که در آن استبداد فکری و سیاسی حاکم بوده و هیچگاه فرصت تجربه آزادی و بخصوص آزادی بیان را نداشته است. جای آزادیخواهان و فرهنگیان آزادمنش همواره در کنج زندان بوده و بخش مهم زندگی آنان در انزوا و گوشه نشینی و تقیه سپری شده است. کم نیستند کسانی که حتا جان شان را در راه آزادی از دست داده اند.
روی کار آمدن نظام جدید بر مبنای دموکراسی، فرصت مناسبی را برای تمرین آزادی های فکری، سیاسی، مذهبی و مدنی در افغانستان فراهم کرد. در دو دهه اخیر مطبوعات و رسانه های چاپی، صوتی و تصویری رشد چشمگیری داشته است. بیش از هزار رسانه در سراسر افغانستان فعالیت کرده و بیش از صد حزب سیاسی جواز فعالیت دریافت کرده است.
آزادی بیان و مطبوعات به لحاظ رشد کمی و کیفی که داشته است، به عنوان بزرگترین دستاورد حکومت طی دو دهه گذشته یاد می شود. حکومت هرچند کمک چندانی در رشد کمی و کیفی رسانه ها نکرده است؛ اما همین که زمینه را برای فعالیت آزاد رسانه ها آماده کرده و جلو رشد و فعالیت های قانونی آنها را نگرفته، درخور ستایش است.
حکومت ها در کل با آزادی بیان و رسانه ها میانه خوبی ندارند. حکومت های استبدادی که هرگز نمی توانند آزادی رسانه ها را تحمل کنند. چیزی که این حکومت ها از رسانه ها انتظار دارند، نشر گزارش های دروغ و غیرواقعی از کارکردهای حکومت و تعریف و تمجید مبالغه آمیز و چاپلوسانه از سران حکومت است. نقد و انتقاد از مسؤولان حکومتی بدون شک جرم نابخشودنی به حساب می آید. 
افغانستان با آن گذشته سیاه و تاریک از نظر آزادی های سیاسی، گام های مثبت و سریعی را به سوی دموکراسی برداشته است. احترام به ارزش های دموکراسی و از جمله آزادی بیان به عنوان یک اصل خدشه ناپذیر در مناسبات درون حکومتی و بیرون حکومتی پذیرفته شده و تخطی از آن به عنوان یک پاینت منفی برای ادارات حکومتی به شمار می آید. اما این آزادی متأسفانه همواره در سایه جنگ بوده و تهدیدها و ناشکیبایی ها در برابر خبرنگاران و اصحاب رسانه هم از سوی مقامات حکومتی و هم از سوی زورمندان و مخالفان حکومت همواره وجود داشته است.
جنگ از یک طرف امنیت خبرنگاران را در معرض تهدید جدی قرار می دهد و کار مسلکی خبرنگاری را با خطر جدی مواجه می سازد و از سوی دیگر به دسترسی شهروندان به اطلاعات لطمه می زند. هرچند حق دسترسی به اطلاعات در قانون پذیرفته شده است و حکومت تعهد جدی به عملی ساختن قانون دسترسی به اطلاعات داده است؛ اما در عمل این قانون و تعهد چندان کارساز نبوده است. هنوز خبرنگاران و روزنامه نگاران برای دسترسی به اطلاعات با چالش های زیادی مواجه می باشند. نهادهای دولتی کار رسانه ها را یک نوع مداخله به امورات اداره می دانند و از دادن اطلاعات و همکاری با مطبوعات در این زمینه سرباز می زنند. بسیاری از مسؤولات دولتی از مصاحبه و اظهار نظر در مطبوعات خود داری می کنند و تلاش دارند تا مسایل اداره و کاستی ها، نابسامانی ها و تبعیض و فساد همچنان ناگفته و سرپوشیده باقی بمانند.
جنگ، سبب گسترش فساد در ادارات دولتی گردیده است و افشای فساد در اداره بدون شک به زیان مسؤولان آن اداره تمام می شود و ممکن است پای مسؤولان مربوطه را به سارنوالی بکشاند؛ از اینرو مقامات دولتی به خاطر افشا نشدن فساد با برخوردهای تند، زننده و خلاف اخلاق سعی می کنند که خبرنگاران را از دور و اطراف اداره دور سازند.
امنیت شغلی خبرنگاران و روزنامه نگاران موضوع مهم و قابل بحثی است که متأسفانه چندان مورد توجه قرار نگرفته است. اصحاب رسانه هیچگاه امنیت شغلی نداشته اند و مسؤولان رسانه هرگاه خواسته به شکل سلیقه ای و خارج از چوکات قانون کار، کارمندان رسانه ها را اخراج و یا ماه ها از حقوق شان محروم کرده اند.
جنگ و ناامنی و عدم دلبستگی به کار رسانه، خود بخود سبب گسترش خودسانسوری در میان خبرنگاران گردیده و آنها را از تهیه اخبار و گزارشات بی طرفانه و مهم بازداشته است. خبرنگاران هم به دلیل عدم امنیت شغلی و هم به دلیل خطرات جانی که او را تهدید می کند، حاضر نیستند، ریسک کنند و با تهیه گزارش های جنجالی، جان شان در معرض خطر قرار دهند. خودسانسوری در تهیه مقالات و گزارشات رسانه‌ای کار رسانه ها را با کاستی های زیادی روبرو کرده و آنها را از رشد باز داشته است. علاوه بر مشکلات فوق، در یک سال اخیر روزنامه نگاران و خبرنگاران به صورت مستقیم در معرض تهدید گروه های تروریستی قرار گرفته اند. ترورهای هدفمند خبرنگاران، کار در رسانه ها را برای روزنامه نگاران دشوار کرده و رسانه ها را در انجام وظایف مسلکی شان با چالش روبرو کرده است.