پس از تصمیم رییس جمهور جدید ایالات متحده مبنی بر خروج کامل نیروهای این کشور از افغانستان زمزمه هایی در باره مناسبات تازه میان دو کشور شنیده می شود. این سخن نخستین بار از زبان رییس جمهور غنی در هنگام سفر بلینکن وزیر خارجه ایالات متحده پس از انتخابات ریاست جمهوری این کشور در ماه های گذشته به کابل مطرح شد. رییس جمهور در دیدار با بلینکن گفته بود که ما به تصمیم ایالات متحده احترام می گذاریم و خوشحال هستیم که مناسبات جدیدی میان دو کشور در حال شکل گرفتن است. این سخن در سفر رییس جمهور به ایالات متحده چندین بار تکرار شده است. پرسش این است که مناسبات تازه میان دو کشور به چه معنی است؟ آیا واقعا ما به مرحله ای رسیده ایم که میان افغانستان و واشنگتن مناسبات جدیدی را تعریف کنیم؟
واقعیت این است که حضور ایالات متحده در طی بیست سال گذشته در افغانستان و حمایت از نظام نوپای کشور در تمام این مدت دستاوردهای بس بزرگی را در پی داشته است. هیچ کسی نمی تواند منکر حمایت های جدی ایالات متحده از دولت و مردم افغانستان شود. شکل گیری نهادهای رسمی دولت، ایجاد نهادهای مقتدر امنیتی، تمرین دموکراسی و نهادینه شدن روندهای دموکراتیک، تحقق ارزش های حقوق بشری و آزادی های رسانه ای و بیان و آزادی های زنان، پیشرفت گروه های مختلف اجتماعی و... به نحوی وامدار حضور و حمایت های ایالات متحده از افغانستان است. به همین خاطر مردم و دولت افغانستان همواره از حمایت های ایالات متحده از نظام سیاسی کشور قدردان و سپاسگذار بوده اند و نمی توان نقش تاریخی ایالات متحده در تاسیس نظام جدید سیاسی کشور را نادیده گرفت. اما نباید فراموش کنیم که این حضور همه جانبه علاوه بر ثمرات مثبت، پیامدهای منفی نیز کم نداشته است.
نخستین پیامد منفی حضور همه جانبه ایالات متحده در افغانستان و حمایت های این کشور از دولت، به وجود آمدن یک دولت متکی به نیروی خارجی و عدم اطمینان از کارکرد مستقلانه نظام بوده است. حمایت های بی دریغ و همه جانبه سبب شد که دولت و مردم افغانستان هیچگاه در طول این بیست سال اعتماد به نفس کافی پیدا نکنند. هراس از خالی کردن صحنه توسط شرکای بین المللی افغانستان هم چون یک سایه بهت انگیز همیشه همراه ما بوده است و این هراس هرگز در این مدت ما را رها نکرده است. ذهنیت عمومی همواره بر این گمان متکی بوده است که اگر روزی ایالات متحده و همکاران بین المللی اش افغانستان را ترک کنند در همان روز نظام سقوط می کند و همه چیز به نقطه صفر بر می گردد. اوج این هراس در سال 2014 تجربه شد و اگر در آن زمان ایالات متحده از افغانستان به طور یک جانبه خارج می شد احتمال سقوط نظام بسیار محتمل بود. تحولات میدانی در عرصه جنگ در طی روزهای اخیر و پس از اعلان یک جانبه ایالات متحده مبنی برخروج کامل از افغانستان برآیند همین هراس بوده است.
پیامد منفی دیگر حضور همه جانبه ایالات متحده مشروعیت بخشی به ادعای جهاد طالبان بوده است. طالبان به عنوان یک گروه تروریستی و افراطی هیچ روایت تازه ای برای مردم افغانستان نداشته است که حمایت های عمومی را بر محوریت آن جلب کند. تنها روایتی را که طالبان روی آن تاکید کرد و توسط آن عصبیت های قبیلوی و مذهبی بسیاری از مردمان ساده لوح روستایی و بی سواد را تحریک کرد، گفتمان جهاد علیه اشغال خارجی بود. این گفتار طالب به یمن حضور مالکانه آمریکا در افغانستان، تبلیغ یک افغانستان اشغال شده توسط همسایگان و تعمیق آن توسط سازمان استخبارات پاکستان با استفاده از تجربه های سال مقاومت مردم افغانستان علیه اشغال شوروی بوده است. بدون شک گفتمان جهاد و اشغال افغانستان بدون حضور سخت و همه جانبه نیروهای خارجی در افغانستان هرگز جا نمی افتاد. اما معماران پشت پرده گسترش افراطیت با استفاده از تجربه های گرانسنگی که در سال های گذشته و در زمان حمایت از مجاهدین افغان کسب کرده بودند توانستند به جهاد طالبانی مشروعیت ببخشند.
اکنون که ایالات متحده تصمیم استراتژیک و یک جانبه گرفته است تا افغانستان را برای همیشه ترک کنند و نیروهای نظامی خویش را از کشور خارج کنند یک فرصت تاریخی پیش آمده است که باید از آن استفاده کرد. به نظر می رسد وقتی رییس جمهور غنی از مناسبات تازه میان دو کشور سخن به میان می آورد هدفش همین است که مناسبات دو کشور از نو تعریف شود. ما وقتی قبلا با ایالات متحده پیمان استراتژیک و امنیتی امضا کردیم در یک فضای کاملا متفاوت قرار داشتیم. اکنون که در فضای دیگر قرار می گیریم و نیروهای این کشور به طور کامل از افغانستان خارج می شوند باید آن را تبدیل به یک فرصت کرد. تبدیل کردن این وضعیت به یک فرصت ایجاب می کند تا حمایت های مالی و لوجیستیکی ایالات متحده از افغانستان و به خصوص نهادهای امنیتی کشور جلب گردد. این حمایت ها در طول زمان و در غیاب نیروهای خارجی می تواند تاثیر مثبت بر ثبات سیاسی کشور داشته باشد.