صفحه نخست » فرهنگ و سینما » چرا در اسکار جایزهها نصیب داستانهای مردانه میشوند؟
چرا در اسکار جایزهها نصیب داستانهای مردانه میشوند؟
ده سال پیش برای نخستین بار در تاریخ آکادمی اسکار، یک زن جایزه بهتری کارگردانی را برد. کاترین بیگلو به خاطر کارگردانی فلم مهلکه برنده جایزه شد. فلمی درباره جنگ عراق که توانست جایزهی بهترین فلم اسکار را هم به دست آورد.
تاکنون تنها پنج زن نامزد دریافت جایزه بهترین کارگردانی شدهاند. حتی محتوای فلمهای برنده هم از این قاعد مستثنا نیست. تنها شخصیت اول یک فلم از میان تمامی فلمهای برنده شده در دهه اخیر، زن بوده است: نقش اول فلم «شکل آب» به کارگردانی گیلرمو دل تورو که سالی هاوکینز به خاطر ایفای آن، برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول شد. فلمهایی چون کتاب سبز، بردمن و حتی مهلکه، دنیایی کاملا مردانه دارند. حالا در سال ۲۰۲۰، به نظر میرسد که چشم انداز آکادمی تغییر چندانی نکرده است. کاندیداهای اسکار فلمهایی هستند چون ۱۹۱۷ که درباه جنگ است، مرد ایرلندی مارتین اسکورسیزی که روایتی مافیایی است، فورد در برابر فراری که درباره رقابت میان دو مرد است، و روزی روزگاری در هالیوود، فلمی از کوئنتین تارانتینو، ماجرای مرد بازیگر تلویزیونی. هیچ زنی نامزد دریافت جایزه بهترین کارگردانی نشده تا جایی که ایسا رائه، بازیگر، نویسنده و تهیهکننده، دریافت جوایز را به «آن مردان» تبریک گفت. زنان کوچک ساخته گرتا گرویگ که نامزد دریافت جایره بهترین فلم آکادمی شده در گلدن گلوب، بفتا و اسکار نامزد بهترین کارگردانی نشد. آوکافینا، بازیگر فلم فیرول اثر لولو وانگ توانست جایزه گلدنگلوب را ببرد اما نه فلم و نه بازیگرش، در فهرست کاندیداهای اسکار نیستند. امی پاسکال تهیهکننده فلم زنان کوچک در مصاحبهای با مجله ونیتیفیر (مجلهای درباره فرهنگ، هنر و سیاست ) گفت نسبت جنسیتی رایدهندگان دو به یک با اکثریت زنان بوده است. با اینحال در مردان رایدهنده، تعصبی ناخودآگاهانه میبینم. حتی شک دارم آنها نسخه فلمی را که برایشان ارسال شده بود، دیده باشند. احتمالا پیش خود فکر میکنند که این داستان برایشان مهم نیست و داستان دیگری برایشان مهم است. تریسی لتز، بازیگر معتقد است باورکردنی نیست که هنوز درگیر چنین دغدغهای هستیم. فلمهایی ساخته مردان و درباره مردان، پیشفرضی مبرهن دانسته میشوند و فلمهای ساخته زنان و درباره زنان، در دسته «دیگری» قرار میگیرند.
آنا اسمیت میزبان پادکست «دخترهای فلم « معتقد است زنان کوچک در ژانری میگنجد که اغلب زنان میسازند. این تعصب وجود دارد که کارگردان برای ساختن فلم باید دارای اعتبار باشد و آن اعتبار هم به مردانگی مربوط است.
جالب است که امسال دو فلم یکی به نام مرد ایرلندی و دیگری به نام زنان کوچک در اسکار حضور دارند. فکر میکنید کدام یک بیشتر امتیاز میآورند؟ شک ندارم بسیاری از مردان رای دهنده پیش و بیش از توجه به فلم و محتوای آن، مبنای قضاوت خود را، نام فلمها گذاشتهاند. آنا اسمیت اشاره میکند که فلم سوغاتی به کارگردانی یوهانا هاگ در فهرست نامزدهای اصلی حلقه منتقدان لندن جای گرفت چون تمامی ۱۴۰ نفر عضو حلقه باید فلمهای ارسال شده را میدیدند. بدیهی است که رای دهنده باید فلم را دیده باشد نه اینکه بر اساس نام آن قضاوت کند.
هیات داوران
پس از کمپین «اسکار خیلی سفید است»، تغییراتی در داوری اسکار رخ داد. با این وجود، تعداد زنان رای دهنده به ۲۸ درصد و تعداد سیاهپوستان رای دهنده به ۱۳ درصد بیشتر نرسید. اغلب رای دهندگان در حوزه تخصصی خود رای میدهند برای مثال بازیگران بازیها را قضاوت میکنند اما امکان دارد در انتخاب بهترین فلم هم دخالت داشته باشند.
بفتا هم وعده داد در ترکیب داوران و سیستم رایگیری خود تغییراتی جدی اعمال کند. این وعده پس از آن داده شد که در رایگیری امسال، ترکیبی مردانه آنهم بدون وجود رای دهندگان سیاهپوست داشت. نحوه انتخاب فلمها در بفتا اینطور است که از تمامی اعضای رایدهنده خواسته میشود مشخص کنند کدامیک از فلمها را حتما دیدهاند و از میان آنها به فلم مورد نظر خود رای دهند. انتخاب فلمها اغلب در ماه دسامبر و هنگام کریسمس انجام میشود و جیمز موران، فلمنامهنویس و عضو بفتا میگوید امسال فلمهای خیلی خوبی را در روند انتخاب تماشا کرده و انتخاب از میان آنها واقعا دشوار بوده است. یکی از فلمهایی که او پسندیده، زنان کوچک بوده و در بسیاری از شاخهها بدان رای داده است. اما در ضمن اشاره میکند که تماشاگرانی که در حین تماشای فلمها در بفتا دیده، اغلب مسن، سفیدپوست و مرد بودهاند. همانطور که جیسون سولومونز، منتقد فلم میگوید، تمام فلمهایی که امسال نامزد دریافت جایزه شدند فلمهای خوبی بودند و از طرفی نمیتوان باور داشت که رای دهندگان همگی تمایلات نژادپرستانه و زنستیزانه داشتهاند. اما بیشک هر فهرستی گویای تمایلات تهیهکنندگان آن است. فهرست نهایی امسال که فلم هایی چون ۱۹۱۷ و مرد ایرلندی در آن به چشم می خوردند هم دغدغه تهیه کنندگان آن را نشان میدهد. نگرانی سولومونز این است که زنان برای رسیدن به فهرست برتر، باید فلم هایی با موضوعاتی مردانه و جنگی بسازند، مثل کاری که کاترین بیگلو در فلم مهلکه کرد. او می گوید که شرمآور است فلمهایی چون زنان کوچک که به موضوع زن بودن در جهان میپردازند، به اندازه کافی توجهها را جلب نمیکنند.
اگر تعصب جنسیتی ناخودآگاه رای دهندگان را ندیده بگیریم، باز هم انتخاب نهایی فلمهایی که داستانهای مردانه دارند، با تعداد بالای زنان در هیات انتخاب در تناقض است. استیون گایدوس از مجله ورایتی می گوید فلمی مانند زنان کوچک تا کنون چندین بار در سینما و تلویزیون ساخته شده است. باید احتمال بدهیم دلیل انتخاب نشدن زنان کوچک شاید این باشد که رایدهندگان طبعا از موضوعات جدیدتر استقبال بیشتری می کنند. به نظر گایدوس بیرون از حباب احمقانه هالیوود، آن بیرون، مردم از روشهای بازاریابی فلمها و مسایل پشت پرده بیخبرند. شاید زمان اکران فلمی خوب نبوده یا راههای بازاریابی درست نبودهاند. اما مردم برای تماشای زنان کوچک به سینما میروند. این فلم تا حالا در گیشه بسیار خوب فروخته است. ۱۹ درصد از فلمهای دیده شده به منظور داوری امسال را زنان کارگردانی کردهاند. این عدد در سال گذشته ۱۳ درصد بود.
باید به تعداد زنان رایدهنده هم توجه کرد. مهم است که زنان بسیار بیش از پیش وارد صنعت سینما شدهاند. از سویی دیگر افزایش جوایزی که به زنان داده میشود آینهای از تغییراتی در سطح جامعه است. تغییراتی که نه فقط درباره فلمها، بلکه در اجتماع منجر به بازنگری در مورد پیش فرض دانستن ارجحیت سفید پوست بودن و مرد بودن بر رنگین پوست بودن و زن بودن خواهند شد.
این روند ادامه خواهد داشت تا رسیدن به روزی که مرور تجربههای پیشین زنان و رنگینپوستها، مانند شوخی خندهدار تلخی باشد.