در خزان سال گذشته (۱۳۹۸)، روز ۲۹ میزان  به‌عنوان روز ملی زبان اوزبیکی/ازبکی در افغانستان به رسمیت شناخته شد. نمایندگان شماری از نهادهای فرهنگی اوزبیک‌های/ازبک‌های افغانستان در عقرب/آبان سال گذشته در یک دیدار با رئیس جمهوری افغانستان به رهبری دولت پیشنهاد کردند تا این روز در تقویم را به عنوان روز ملی زبان اوزبیکی در افغانستان مسما کند که این پیشنهاد از سوی رئیس‌جمهور غنی پذیرفته شد و کابینه هم آن را در نشستی در ۲۱ ماه دلو ۱۳۹۸ تصویب کرد و بدین سان این روز درج تقویم رسمی این کشور شد.
امسال در ۲۹ میزان، ارگ ریاست جمهوری افغانستان برای نخستین بار برای تجلیل از این روز مراسم بزرگداشت برگزار کرد.
پیشینه و جایگاه زبان اوزبیکی
زبان اوزبیکی متعلق به شاخه شرقی زبان‌های ترکی است. و زبان‌های ترکی بخشی از خانواده بزرگ زبان‌های آلتای به شمار می‌رود. پیشینه رسم الخط و آثار دیرین ادبی و مکتوب زبان اوزبیکی به‌ سنگ‌نوشته‌های "اورخون یینیسی" بر می‌گردد. این سنگ نوشته‌ها از سواحل دریاهای اورخون در مغولستان، یینیسی (آنه‌سای- وادی مادر) در سایبریای جنوبی، تَلَس در قرغزستان و مناطق دیگری چون ترکستان شرقی، آسیای مرکزی، قفقاز، سواحل والگا و مناطقی از اروپا به دست آمده‌اند. این بناهای تأریخی نوشته‌های ترکی- رونی را در خود جا داده‌اند. در سنگ نوشته‌های "ورخون یینیسی" که بخشی از آن‌ها شامل سوگنامه‌ها و سرودهایی در وصف شاهان و شهزاده‌های ترکند، در سنگ‌های مقابر خاقان‌ها و شهزاده‌های ترکی حک شده‌اند. این همه آثار باستانی خطی که در سنگ، سفال، چوب و کاغذ کشف شده‌اند، همه به نام آثار و بناهای "اورخون - یینیسی" یاد می‌شوند، که بازگو کننده حوادث سده‌های ۵-۷ میلادی‌اند. این آثار بی‌نظیر ترک‌شناسی جهان در اواخر قرن ۱۹ کشف شدند و بار نخست نوشته‌های آن از سوی پروفیسور و. تامسن دانشمند دانمارکی خوانده شد و در پی آن ر. رادلوف و دیگران به مطالعه و تحقیق این آثار پرداختند و همه به یک نتیجه رسیدند که این نوشته‌های ترکی - رونیک (راز آلود) آفریده ترک‌های باستان است.
زبان اوزبیکی در افغانستان
اوزبیک‌ها از مردمان بومی افغانستان به شمار می‌روند، آثار ماندگار لطفی هروی، امیر علیشیر نوایی، سلطان حسین بایقرا، آتایی بلخی، حامدی بلخی و دیگران در بلخ و همچنین هرات، پایتخت امپرتوری تیموریان پدید آمد. شیخزاده آتایی بلخی، سروده‌های زیبای خود و حامدی داستان منظوم "یوسف و زلیخا"ی ترکی خود را در بلخ آفرید، ظهیرالدین محمد بابر، بخشی از اشعار و آثار ادبی خود را در کابل سرود و در این سرزمین خط بابری را ابداع کرد. شمار زیادی از بناهای تاریخی افغانستان توسط نیاکان اوزبیک‌های افغانستان پدید آمده‌اند. اۉزبیک‌ها در افغانستان به عنوان قومیتی تأثیر گذار در تعاملات سیاسی و حیات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور در ۱۴ ولایت کشور از جمله پایتخت کابل زندگی می‌کنند و در حوادث سرنوشت ساز سالهای اخیر نقش تعیین کننده داشته اند. زبان اوزبیکی در افغانستان پس از زبانهای دری/فارسی و پشتو بیشترین گوینده را دارد.