در کنار اخبار ناگوار و خونین ناشی از جنگ، انتحار و انفجار ماین ها، گاهی هم حوادث تلخ ترافیکی نیشتر دیگری است بر زخم ناسور مردم افغانستان؛ در تازه ترین این حوادث بیش از سی و چهار تن در مسیر شاهراه قندهار کابل جان باختند که زنان و کودکان نیز جزء این جان باختگان هستند. حوادث مشابه قبل از این در همین مسیر و نیزدرولایت بلخ به وقوع پیوست که جان تعداد زیادی از هموطنان ما را گرفت.

بر اساس گفته های مقامات مسول در دولت، طی سال گذشته بیش از 1300 تن در حوادث ترافیکی جان باخته اند و عده ی زیادی نیز مجروح و معلول شده اند. بر اساس آمارهای موجود از سال گذشته، قربانیان حوادث خونین ترافیکی تقریبا دو برابر تلفات حملات انتحاری در کشوربوده و این یک رقم بسیار بالا و نگران کننده است.

مسلما با افزایش گردش وسایط نقلیه در جاده ها و شاهراه های کشور، رقم تلفات ناشی از این حوادث به مراتب بیشتر خواهد شد و با توجه به زمینه های بروز حوادث تلخ ترافیکی، لازم است که به صورت سریع و عمیق به این معضل توجه شود. دولت، بخصوص نهادهای مرتبط دولتی از جمله ریاست ترافیک و وزات حمل و نقل مسولیت های خود را به گونه درست انجام نداده اند و با این که ده سال فرصت زیادی برای سامانمند ساختن وضعیت حمل و نقل در کشور بود، این بخش همچنان در هرج ومرج کامل قرار دارد و بخش حمل و نقل بخصوص حمل و نقل زمینی، در وضعیت نا به سامانی به سر می برد.

عوامل و دلایل زیادی سبب شده است که نا به سامانی ها ترافیکی در جاده های کشور صورت بگیرد که در ذیل به بخشی از آنها و راه حل های آن اشاره می شود:

1- مشکلات فنی جاده ها: متخصصین امور جاده سازی باورمند هستند که جاده های کشور به دلیل شتاب زدگی در ساخت، ساخت جاده ها توسط شرکت های غیر فنی و کم تجربه، پایین بودن میزان بودجه اختصاصی از سوی کشورهای کمک کننده برای ساختن جاده های با عرض کافی و استندرد و ... سبب شده است که اکثرجاده های کشور، معیاری و طبق استندردهای جاده ی جهان نباشد.
از طرفی هم، با توجه به رشد روز افزون وسایط در افغانستان وپیوستن آنها به کاروان حمل و نقل کشور، ضرورت عریض تر شدن جاده ها و داشتن چند خط سیر مشخص، امر الزامی و ضروری برای جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار ترافیکی است که متاسفانه فعلا چنین نیست.

2- عدم کنترول سرعت: لازم است تمام جاده های کشور ترافیک شاهراه داشته باشد که به صورت متداوم و مستمر جریان تردد در مسیر شاهراه ها را کنترول نمایند. در اکثر کشورهای جهان برای جلوگیری از مشکلات احتمالی از جمله عدم رعایت سرعت مجاز در حین رانندگی از سوی رانندگان، در نقاط مشخص ایستگاه های ثابت و سیار ترافیکی وجود دارد که میزان سرعت وسایط در حین عبور را بازرسی و کنترول می کنند.

در عین حال، وسایط حمل و نقل عمومی مسافر بری، موظف به داشتن برگه های مخصوص کنترول سرعت هستند که میزان سرعت مجاز از مبدا تا مقصد در این برگه ثبت و درج می شود و تا رسیدن به مقصد میزان سرعت این وسایط در جریان پیمودن مسیرنیز چند بار از سوی ایستگاه های معین ترافیکی بررسی می شود.

در صورتیکه رانندگان به سرعت تعیین شده بی توجهی و بی دقتی کرده باشند، طبق قوانین ترافیکی با آنها برخورد و حتی در صورت ارتکاب مکرر تخلف از سرعت مجاز، راننده خاطی برای مدت مشخص از رانندگی محروم میشود. اما متاسفانه در تمام شاهراه های کشور هیچ خبری از عملی شدن این اصل مهم ترافیکی وجود ندارد و این راننده است که سرعت مجاز و غیر مجاز را تعیین می کند.

3- استفاده از یک راننده در مسیرهای دور: در شاهراه هرات کابل، تا جاییکه نگارنده خود با این مشکل برخورده است، هر وسیله مسافر بری عمومی متاسفانه یک راننده دارد.
داشتن اعصاب راحت و ارام که یکی از شرایط اصلی رانندگی است،مسلما با یک راننده و آنهم درپیمودن مسیر طولانی امکان پذیر نیست. از این رو،خستگی، خواب آلودگی، و ضعف جسمانی ناشی از رانندگی متواتر می تواند به عنوان یک تهدید بالقوه، برای سلامتی مسافران و ایجاد حوادث تلخ ترافیکی مطرح باشد.

4- اعتیاد به مواد مخدر: اکثر مسافران که از جاده های کشور با وسایط عمومی حمل و نقل زمینی سفرمی کنند، از اعتیاد راننده ها بخصوص اعتیاد آنان به چرس شاکی هستند. در حالی که استفاده از هرنوع ماده نشئه اور و یا برهم زننده هوش و فکر راننده در حین رانندگی، خطرناک و ممنوع است.
5- نبود علایم راهنما- وجود علایم ترافیکی و راهنما از ضروریات اصلی تردد وسایط نقلیه در جاده ها بخصوص شاهراهاست. این علایم به راننده کمک می کنند تا نقاط خطرناک جاده را قبل از رسیدن به آن، تشخیص و برای جلوگیری از خطرات احتمالی برنامه ریزی کند. اما در اکثر جاده های کشور یا این علایم به کلی وجود ندارد و یا بسیار کم است.

6- بی احتیاطی رانندگان: متاسفانه عوامل و مسایل مختلف سبب شده است که رانندگان نیز اغلب به مقررات و قوانین ترافیکی توجه نکرده و با بی احتیاطی به حمل مسافر بپردازند. در اکثریت حوادث که اتفاق می افتد، دلیل حادثه بی توجهی و بی احتیاطی راننده خوانده می شود. این نکته می رساند که لازم است برای به سلامت رسانیدن مسافرین در مسیر های طولانی و پر خطر، از راننده های کاملا اموزش دیده و محتاط استفاده شود که هم سواد لازم برای فهم و درک قوانین ترافیکی را داشته باشد و هم سلامت روحی و اخلاقی برای پذیرش مسولیت جان مسافرین را. این مسولیت و مکلفیت نهادهای مسول دولتی است تا این فرصت را فراهم بسازند و در عین حال دفاتر ترانسپورت ها نیز برای پرهیز از استخدام رانندگان فاقد صلاحیت، تحت فشار قرار بگیرند.

آنچه که در کنار این مسایل بسیار مهم است، مدیریت و توجه صادقانه به وضعیت حمل و نقل عمومی در کشور توسط ارگان های ذی ربط است و اینکه ظرفیت این نهادها بالا برده شده و از فساد رایج جلوگیری گردد تا قوانین و مقررات موجود در تمام ابعاد مسله حمل و نقل رعایت و اجرا گردد. در غیر آن، همیشه زمینه برای بروز خطرات احتمالی و تهدید علیه جان و سلامتی مسافران وجود خواهد داشت.