صفحه نخست » مقالات » حملات طالبان و ناامنی های فزاینده، دیوار همسایه ها را می لرزاند
حملات طالبان و ناامنی های فزاینده، دیوار همسایه ها را می لرزاند
- مهدی بابک
جهانِ امروز در هم تنیدهگی بی سابقهی بسر می برد، روابط میان کشور ها و ملت ها در لایه های پیچیدهی تعریف می شود. این حالت در روابط بین الملل میزان تأثیر گزاری و تأثیر پذیری را شکل می دهد و ایجاد پدیدهی در یک واحد سیاسی جهان، لاجرم اثرات خود را بر اوضاع کشور های دیگر نیز دارد. جهانِ کنونی به یک سیستم ارگانیک شباهت دارد که اگر در یک بخشی آن تغییراتی وارد شود حتماً قسمت های دیگری سیستم نیز دچار تحول می شود. وابستگی کشور ها در ابعاد مختلف به یکدیگر یکی از مصداق های این مسأله است. در حوزه اقتصاد و تجارت، در بخش انرژی و صنعت، در حیطهی فرهنگی و تاریخی همه نشان می دهد که به صورت مستقیم/ غیر مستقیم تابع شرایط دیگری است. نظم نوین جهانی این واقعیت را دارد و این موضوع پوشیده و انتزاعی نیست، بلکه واقعیت های نظام جهانی امروز است. دستآورد های علمی و صنعتی و سیاست های منطقوی و جهانی نیز تأیید کننده این مطلب مهم است. بنابراین کشور های که در یک حوزه جغرافیای – سیاسی زیست دارند بیشتر از همه روابط و مناسبات تنگاتنگ ملموس و غیر ملموس را دارد. یعنی تابع شرایط همدیگر است. افغانستان در منطقهی که قرار دارد از حساسیت بسیار قابل تأمل بهره مند است. موقعیت جیوپولتیک و استراتژیک افغانستان و بحث های تروریسم و امکان تنش های منطقوی همه فکتور های هستند که مناسبات تمامی کشور های همسایه افغانستان و دولت های منطقه را تحت تأثیر خود می تواند داشته باشد، کما اینکه این موضوع در گذشته های تاریخ معاصر این منطقه بار بار تجربه شده است.
از سوی دیگر بستر های فرهنگی و تاریخی که در این حوزه وجود داشته/ دارد، در تأمین روابط های متکی به هم یا حد اقل متأثر از هم نقش کلیدی می تواند داشته باشد. این امر نیز در گذشته های تاریخی آزموده شده است. اما اینکه این اثرات مثبت یا منفی می تواند باشد، بر می گردد به تحولات که در اینجا و یا در یک قسمتی از این منطقهی تمدنی رُخ می دهد. عسرت ها و تنگناهای سیاسی – اجتماعی زمینه های دخالت و نفوذ کشور ها را به صورت نا خود آگاه و نا خواسته بوجود می آورد. بحران های سیاسی و ناامنی ها که در صدر این پارامتر های تأثیر گذار بر اوضاع و شرایط های همه جانبه کشور های منطقه است. بر این اساس افغانستان در بستر فرهنگی – تمدنی که قرار دارد و در اوضاع سیاسی که بسر می برد، می تواند در لایه های مختلف کشور های منطقه اثرات ژرف داشته باشد. بخصوص میزان این اثر گذاری در بخش های مختلف کشور های همسایه افغانستان از همه اولتر دیده می شود. چون این روابط ها همواره دو سویه تعریف می گردد، از آن جهت معکوس آن برای افغانستان نیز کاملاً هویدا می باشد. افزایش ناامنی و بحران سیاسی که در افغانستان وجود دارد حد اقل در چند موضوع ذیل برای همسایگان قابل ملاحظه و خطر است.
در نخست، نبود و یا ضعف نظام سیاسی قانون مدار در افغانستان و تشدید بحران و ناامنی منطقه و کشور های همسایه را بدون تردید دچار بحران سیاسی و امنیتی می کند. این را هم ایران می داند و هم پاکستان و هم کشور های آسیای مرکزی. اگر شعله های جنگ در تنور افغانستان زبانه بکشد بدون شک گرمی و حرارت سوزان آن و یا دود آن به چشمان همسایه و منطقه خواهد رفت. از هر حیث که نگاه شود، امنیت کشور های همسایه و منطقه تاحدی تابع بود یا نبود امنیت در افغانستان است. بحث تروریسم و اثرات مخرب آن بر ذهنیت و نظم اجتماعی و دگرگونی های سیاسی وحشت آور در جهان و منطقه قابل انکار نیست. حدود سه دهه است که به صورت مستقیم مردم افغانستان در خط نخست این نبرد سیاه و باطل قرار داشته و دارد. هرگاه این پدیدهی شوم و منحوس تاریخ بشریت کنترول و ریشه کن نشود، همه بدانند که در صورت قدرت گیری آن در افغانستان هیچ دولتی و هیچ نظام سیاسی در منطقه و جهان در امان نخواهد بود. همچنان که این واقعیت اتفاق افتاده است و همه ملل ها طعم تلخ آن را چشیده است.
مسألهی دوم موضوع بحران مهاجرت و جا بجای اجباری کتله های بزرگ مردمی است که در شرایط نابسامان اقتصادی کشور های همسایه و منطقه، با آن مواجهه است. اگر ناامنی ها و بحران سیاسی در افغانستان تشدید گردد، به یقین این مسأله اتفاق می افتد و در ابتدأ این بحران کشور های همسایه افغانستان را در معرض خطر های جدی رو برو خواهدکرد. در نهایت سیل مهاجرت نظم اجتماعی و حتی سیاسی را در این کشور ها به بحران خواهد بُرد. هراس از این موضوع بوده است که در این اواخر صداها و نداهای معجون از ترس و خطر از حنجره کشور های همسایه افغانستان شنیده می شود. ابراز نظر های حاکی از خطر بزرگ که منطقه را تهدید می کند و آن آفت از تشدید بحران امنیتی و سیاسی افغانستان ناشی می گردد که بدبختانه بخشی از عامل های این معضلات در پالیسی های همین کشور های در حال خطر وجود داشته و دارد. یعنی اینها بودند و یا هستند که هیزوم بیار این معرکه خطرناک اند و امروز کار بجای رسیده است که این بلای ناامنی و وحشت از مرز های افغانستان فراتر می رود و دامن پرورش دهندگانش را نیز احتمالاً فرا می گیرد.
در پی همین موضوع، عمران خان نخست وزیر پاکستان طی تماس تلفونی که با رئیس جمهور جدید ایران (رئیسی) داشته است، از وخامت امنیتی در افغانستان ابراز نگرانی نموده و گفته است که بدتر شدن وضعیت امنیتی در افغانستان موجب ناامنی و هجوم مهاجرین در خاک آن دو کشور می شود. در عین حال که خان این نگرانی اش را در قبال اوضاع امنیتی افغانستان به جانب ایرانی متبارز می سازد، اشاره نموده است که راه حل بحران افغانستان گفتگوهای صلح و توافق سیاسی است. این مطلب واضح می سازد که ایجاد بحران و تقویت ناامنی ها در افغانستان یقیناً کشورهای همسایه را تحت تأثیر خود میآورد و نظم منطقوی را از میان خواهد برد. لذا این گفتار های اگر به صورت صادقانه در قالب پالیسی های دوستانه و امنیت محور در قبال افغانستان و در سطح منطقه تعمیل گردد، بنیاد های بحران و سرچشمه های ناامنی از میان خواهد رفت. شکی نیست که لرزه های ناامنی افغانستان دیوار های بلند خانه همسایه ها را تکان دلخراش خواهد داد. لذا نابودی دشمن مشترک متکی به سیاست های عملی و صادقانه همسایگان و کشورهای منطقه و جهان است.
همچنان نگرانی سخن گوی کرملین نیز از اوضاع بد امنیتی در افغانستان اینگونه ابراز شده است؛ دیمتری پسکوف، سخنگوی ریاستجمهوری روسیه، نسبت به وضعیت بد امنیتی و بیثباتی در افغانسستان، ابراز نگرانی کرده است. آقای پسکوف که روز دوشنبه -۱۴ سرطان- در میان خبرنگاران در مسکو صحبت میکرد، گفت که روسیه با دقت وضعیت افغانستان را زیر نظر دارد و وضعیت در این کشور نگرانکننده است. او، با اشاره به خروج نیروهای خارجی از افغانستان، گفت: «به طور کلی ما پیش از این بارها تکرار کردیم که پس از خروج امریکا و متحدان آن از افغانستان، اوضاع این کشور به شدت نگرانکننده خواهد شد. این مطلب که در روزنامه صبح کابل آمده است؛ نشان دهنده واقعیت است که اوضاع بحرانی افغانستان قطعاً اثرات زیان آوری برای کشور های همسایه شمالی افغانستان و در نهایت روسیه دارد.
در ادامهی چنین ابراز نظر ها از جانب کشور های همسایه افغانستان، دولت تاجکستان از استقرار اردو و نیروی نظامی خویش در مرز مشترک با افغانستان خبر داده است. جابجای نیروی های نظامی بیشتر در مرز دو کشور همسایه نشاندهنده این است که اوضاع امنیتی افغانستان در سطح منطقه و بخصوص کشور های همسایه نقش مستقیم می تواند داشته باشد. بنابراین از تمامی کشور های همسایه افغانستان این توقع می رود که در پیکار نابودی تروریسم و گروه های مخل امنیت منطقوی همکاری همه جانبه و عملی را با افغانستان داشته باشند؛ تا توانسته باشیم منطقه عاری از تروریسم را تجربه نمایم.
دیدگاه شما