بحث امضای پیمان استراتیژیک میان افغانستان و ایالات متحده آمریکا، در داخل افغانستان و همینطوردر سطح منطقه و جهان موافقان و مخالفان خود را دارد. بررسی استدلال های هر دوطرف نشان می دهد که باوجود برخی شتابزدگی ها در موضع گیری ها، و احساسات زدگی ها، در ابراز نظر های مخالفان و موافقان این پیمان، نکات مهم و قابل توجهی نیز یافت می شود که دولت افغانستان نباید آنرا نادیده انگارد.

مخالفان عقد این پیمان در داخل کشور عمدتا با طرح برخی مسائل حاشیه ی و تحریک احساسات مردمی سعی می کنند از تبیین درست و قانع کننده ی چند و چون این پیمان و ضرورت یا عدم ضرورت آن طفره بروند. یکی از عمده ترین دلایل مخالفت ها با حضور نظامیان خارجی در کشور چگونگی مبارزه علیه دهشت‌افگنی و مشکلاتی چون تلفات غیرنظامیان، تلاشی‌های شبانه و توقیف افراد مظنون به تروریزم توسط نیروهای بین‌المللی و ... مطرح می شود.

حال آنکه به نظر می رسد این مسئله اگرچه یکی از مسائل مهم و قابل پی گیری هم از جانب افغانستان و هم ایالات متحده و پیمان ناتو هست اما واقعیت این است که دولتین مستقل افغانستان و ایالات متحده آمریکا باید این مسائل را در چارچوب های قانونی باهم حل و فصل کنند و بالا رفتن توانایی ها و ظرفیت های اردو و پلیس افغانستان عملا ضرورت این گونه اقدامات از جانب نیروهای خارجی را ازبین می برد و سربازان ارتش افغانستان خود باید در دراز مدت گردانندگی تمامی عملیات های تصفیویی و جستجو ها ار به عهده بگیرد. بنا براین طرح مسائل این چنینی نمی تواند دلایل خوب و محکمی برای اقناع افکار عمومی در موافقت یا عدم موافقت با پیمان استراتیژیک میان دو کشور باشد.

اما یکی از استدلال های مهم تری دیگری که مخالفان این پیمان مطرح می کنند به خطر افتادن منافع ملی افغانستانی ها در عقد این پیمان است. به باور این عده با توجه به شرائط حساس منطقه ی و مخالفت برخی کشور های و قدرت های خورد و بزرگ منطقه ی با امضای این پیمان، بیم آن می رود که افغانستان با امضای این پیمان، دوباره به میدان رقابت قدرت های منطقه ی وفرا منطقه ی قرار گرفته و شیرازه ثبات و توسعه ای پایدار در این کشور از هم بپاشد. به این معنا که در آن صورت تمامی قدرت های مخالف آمریکا در افغانستان تلاش خواهد کرد که مخالفان دولت افغانستان را تجهیز و تقویت نماید و در نهایت شرائط شبیه دوره حضور شوروی در افغانستان را به وجود آورد که ملیون ها کشته و آوره و بی خانمان برای مردم افغانستان به ارمغان آورد.

اما در مقابل موافقان این پیمان براین باور اند که افغانستان و امریکا دو کشور مستقل و دارای حاکمیت ملی بوده و هرنوع اتحاد و روابط استراتژیک میان‌شان مبتنی بر اساسات منافع دو جانبه باید باشد. به نظر این عده اوضاع منطقه و جهان بهتر از هر وقت دیگر به نفع افغانستان است و پس از جنگ سرد ایالات متحده و متحدین اروپایی‌اش چه از لحاظ اقتصادی و سیاسی و چه از لحاظ قدرت نظامی، حریفی ندارد و با وجود برخی مشکلات و اختلافاتی که برخی کشور های همسایه افغانستان با آمریکا دارند، افغانستان نه با غرب مشکل ایدیولوژیک دارد و نه هم پیرو ایدیولوژی دیگران است.

موافقان این پیمان چنین استدلال می کنند که جامعه‌ جهانی و به‌ویژه ایالات متحده اعتماد کامل بر ارتش و استخبارات پاکستان را از دست داده است و به همین دلیل ایام چک‌های سفید واشنگتن به اسلام‌آباد به پایان رسیده است. در چنین یک جغرافیای نامطمئن، دولت ایالات متحده در جستجوی یک شریک درازمدت استراتژیک در منطقه است.

اما در مقابل همواره نگرانی های که از جانب مخالفان این پیمان مطرح می شود این است که از امضای این پیمان تنها ایالات متحده است که بیشترین منفعت را می برد و افغانستان نه تنها منافعی را بدست نخواهد آورد که مخالفان اش در سطح منطقه بیشتر خواهد شد و این در دراز مدت برای افغانستان بسیار خطر ناک خواهد بود. زیرا به هر حال غرب نمی تواند تا ابد در افغانستان بمانند و بالاخره روزی باید این کشور را ترک کند.

در چنین شرائطی کشور کوچک و دارای جمعیت محدود چگونه می تواند در برابر تهدیدات فوق العاده قوی بیرونی و خصومت ها مقاومت کند. اما موافقان این پیمان براین باوراند که با توجه به منافع و اهداف استراتیژیک مشترک افغانستان و آمریکا این کشور در دراز مدت می تواند با تجهیز و تقویت نیروهای مسلح و استخباراتی خود روی پای خود بایستد و با هرگونه تهدید بیرونی مقابله نماید. و مهمترین هدف مشترک دوملت و دو کشور این است که تروریستان نباید مجددا در منطقه به قدرت دست یابند و این مسئله با منافع ملی افغانستان کاملا وفق دارد بنا براین افغانستانی‌ها که خود قربانی تروریزم بوده‌اند، هیچ‌گاهی نمی‌خواهند کشورشان میدان بازی ایدیولوژی‌های افراطی و ضد غربی گردد.

این مسئله بخوبی نشان می دهد که هم ايالات متحده امريكا و هم افغانستان در شرايط فعلى به یکدیگر نياز دارند و دوستى استراتژيك بين اين دو كشور از يك‌طرف منافع ملى درازمدت امريكا را محفوظ مي‌دارد و از طرف دیگر به افغانستان موقع مي‌دهد تا به پاى خود ايستاد شده و راه ترقى را در پيش گيرد.

اما با همه آنچه گفته آمد ابهاماتی نیز در این پیمان وجود دارد یکی از ابهامات جدی در این پیمان عدم شفافیت و روشنی لازم در اهداف طولانی مدت آمریکا در افغانستان است وافغانان می خواهند، به هر پیمانهء که امکان دارد باید جزییات تعهدات دراز مدت امریکا در قبال افغانستان روشن شود.

نکته دیگر این که این مساله تا هنوز روشن نیست که آیا در قرار داد همکاری ستراتیژیک امریکا با افغانستان بعد از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان ایجاد پایگاه های نظامی شامل است و یا نه؟ این درحالیست که مقامات افغانتسانی می گویند بحث پایگاه های دایمی ایالات متحده امریکا در افغانستان فقط در صورتی می تواند مطرح باشد که در افغانستان صلح تامین گردد و از سوی حلقات مختلف سیاسی افغانستان مورد حمایت قرار گیرد.

به نظر می رسد با وجود روشن نبودن تمامی ابعاد پیمان استراتیژیک آمریکا با افغانستان، عزم جدی نیروهای خارجی بر خروج از افغانستان وضعیت دشواری را در افغانستان رقم خواهد زد. در چنین وضعیتی بایسته است دولت افغانستان با صداقت و شفافیت تمام مردم افغانستان را در جریان تحولات کشور بگذارند.

این درحالیست که حملات مخالفان به شدت افزایش یافته است در روز های اخیر در اثر حملات مرگبار انتحاری و انفجارها ده ها نفر در گوشه و کنار کشور کشته و زخمی شده اند و این نشان از ناتوانی نیروهای مسلح افغانستان در تامین امنیت و مبارزه موثر باشورشیان است. بنا براین در اینکه هم جامعه جهانی برای اطمینان کامل از عدم بازگشت اقتدار تروریستان به افغانستان نیازمند اند و هم در مقابل افغانستان به نتهای ناتوان از مهار خشونت تردیدی نیست. اما چند چون همکاری ها باید بگونه ی سازماندهی شود که بیشترین منافع را برای ملت و دولت افغانستان داشت باشد.