تردیدی نیست که اکنون امنیت در افغانستان کاملا گره خورده است با حضور و عدم حضور قوای بین المللی در این کشور و حمایت های جامعه جهانی برای حد اقل یک دهه دیگر از افغانستان. اما در این میان جامعه جهانی بویژه حامیان غربی افغانستان و در راس همه ایالات متحده آمریکا، با گرفتاری ها و مشکلات جدی در داخل کشورهای غربی و همینطور در افغانستان مواجه اند، این مشکلات و چالش های موجود تاثیر مستقیم بر امنیت و ثبات در افغانستان، در سالهای آینده دارد.

قبل از جنگ سرد ایالات متحده آمریکا در ارتباط با مسائل جهانی از یک سیاست و مشی انزواگرایانه پیروی می کرد و این به آمریکا فرصت داد تا به لحاظ توان نظامی و اقتصادی به یک قدرت بزرگ جهانی تبدیل شود. به همین دلیل این سیاست کلی آمریکا در دهه های اخیر و بعد از جنگ سرد با چرخش کامل، به یک سیاست فعال و توسعه طلبانه در جهان تغییر کرد.

اما با رخ دادن حوادث یازده سپتامبر و ... در دهه ی آغازین قرن بیست و یکم، آمریکا به یکباره خود را با چالش جدی و تهدید بزرگ امنیتی اش در افغانستان مواجه دید. در آن زمان اهداف آمریکا برای حمله به افغانستان، از بین بردن تهدیدات تروریستی و تامین امنیت و ثبات پایدار در افغانستان اعلام شد.

در یک دهه گذشته آمریکا برای حضور در افغانستان با چالش های چندان مهم و بزرگی روبرو نبوده است. اما اکنون و پس از سال 2014 با توجه به تحولاتی که در خود این کشور در جریان است و همینطور برخی حساسیت های منطقه ای در اطراف افغانستان، به نظر می رسد این کشور برای تداوم حضور در افغانستان با چالش های بسیار جدی روبرو است. البته فرصت ها و بسترهای نیز برای این کشور در افغانستان و منطقه مهیا است.

با توجه به آنکه امنیت و ثبات در افغانستان به نحوه تداوم همکاری های جهانی با این کشور بستگی دارد؛ بنا بر این چالش ها و فرصت های این کشور ها در افغانستان عملا چالش ها و فرصت های امنیتی افغانستان نیز می باشد. به نظر می رسد آمریکا در شرائط کنونی با چند مشکل و مانع جدی برای تداوم همکاری با افغانستان و حضور در این کشور مواجه است.

شاید مهمترین مشکل و چالش اصلی آمریکا برای تداوم حضور در افغانستان، بحران اقتصادی آمریکا و اعتراضات در حال گسترش در ایالات مختلف این کشور بدلیل مشکلات اقتصادی شهروندان این کشور می باشد. حد اقل تاثیری که این مشکلات اقتصادی آمریکا بر روند جنگ علیه تروریزم در افغانستان می تواند داشته باشد این است که ارتش آمریکا در افغانستان سعی خواهد کرد کم ترین هزینه های ممکن را برای مهار خشونت ها در افغانستان متحمل شود.

اوباما در آستانه دومین دور انتخابات در کشورش بویژه برای آنکه بتواند دراین دور از انتخابات برنده رقابت ها باشد، بیشترین تلاشش را بکار خواهد بست تا هیچ سرباز کشورش در افغانستان کشته و زخمی نشوند و کمترین هزینه های ممکن جنگ بر دولتش تحمیل شود.

شاید او ازین طریق بتواند کمتر مورد اعتراض و انتقاد از جانب مردم و متخصصان اقتصادی در آمریکا، بویژه مخالفان و منتقدان سر سخت اش قرار گیرد. بنا بر این بسیار روشن است که اگر دولت اوباما در افغانستان از چنین استراتیژی پیروی کند وضعیت امنیتی افغانستان درآینده رو به وخامت خواهد گذاشت و دراین میان این وظیفه دولت افغانستان، بویژه وزارت های دفاع و داخله و اداره امنیت ملی افغانستان است که سعی کند با تحمل بیشترین هزینه های جانی و مالی ممکن، خشونت ها در افغانستان را خود مهار نمایند.

با آنکه در یک دهه گذشته کشورها و قدرت های منطقه بدلیل هراس از تروریزم و دهشت افکنی با جامعه جهانی بویژه آمریکا در افغانستان در جنگ علیه تروریزم همراهی کردند اما حضور طولانی مدت ارتش آمریکا و ناتو در افغانستان ممکن است با حساسیت ها ومخالفت های برخی قدرت های منطقه همراه گردد.

اما اینکه مخالفت ها با حضور آمریکا در افغانستان با تقویت جبهه ترور و خشونت توسط کشورهای منطقه صورت بگیرد، چنین چیزی بعید به نظر می رسد؛ چون تقویت تروریزم و افراط گرایی در افغانستان و منطقه برای هر کشوری، مار آستین پروردن است. به باور نگارنده این مسئله بستگی به سطح تعاملات و همکاری های مشترک آمریکا با کشور ها و قدرت های منطقه ای در افغانستان دارد.

به این معنا که اگر تعاملات و همراهی های با کشور های منطقه در مسائل افغانستان وجود نداشته باشد این احتمال هم بعید نیست که این کشورها، طالبان و القاعده را کم خطر تر از حضور نیرومند ناتو و قوای ائتلاف در افغانستان، برای خود ارزیابی نمایند.

برای آنکه چنین اتفاقی نیافتد به نظر می رسد بستر ها و فرصت های برای دولت افغانستان و ایالات متحده آمریکا وسایر حامیان بین المللی و غربی افغانستان وجود دارد. همین اکنون چینی ها دو تا از بزرگترن و مهمترین قرارداد های اقتصادی استخراج معدن مس عینک و نفت شمال را در افغانستان از آن خود کرده اند.

این امتیاز کمی نیست که دولت افغانستان و ایالات متحده آمریکا به چینی ها واگذار کرده اند، تداوم چنین همکاری های می تواند چینی ها را از مخالفت جدی با تداوم حضور آمریکا در افغانستان منصرف سازد. اگرچه ممکن است برخی کشورهای منطقه تمامی تلاشش را بکار خواهد برد که چین را در مخالفت با دولت افغانستان و آمریکا با خود داشته باشد اما اگر امتیازات کافی به چینی ها واگذار گردد دیگران بازنده میدان خواهد بود.

روسیه در شرائط کنونی هم از ناتو و هم از ایالات متحده آمریکا بدلیل همراهی در جنگ افغانستان و ترانزیت تجهیزات ناتو از خاک کشورش و آسیای مرکزی امتیازات فراوان را بدست می آورد. علاوه براین اگر غرب به روس ها از کنترل کامل افراط گرایی و اکسترمیزم در حیاط خلوت روسیه به این کشور اطمینان بدهد شاید روس ها نیز فعلا کاری به کار آمریکا در افغانستان نداشته باشند.

البته دولت افغانستان نیز در این زمینه باید اطمینان و تضمین لازم را به روسها و کشور های آسیای مرکزی بدهد که تهدیدی از خاک افغانستان متوجه آنان نخواهدبود. قدرت مهم دیگر منطقه هند است که این کشور با دولت افغانستان بالا ترین سطح روابط دوستانه و همکاری های مشترک را دارد.

این کشور البته خواهان امتیازاتی در افغانستان است که غربی ها باید آنرا تامین کند ولی با توجه به اختلافات جدی هند و پاکستان و اینکه همراهی افغانستان با هند و مبارزه آمریکا با افراط گرایی در افغانستان به نفع این کشور است هند فعلا با جامعه جهانی در افغانستان و در دهه های آینده نیز همراهی خواهد کرد.

بنا براین می توان چنین نتیجه گرفت که با توجه به میزان و سطح همکاری های منطقه ای و جهانی در افغانستان می توان به آینده امنیت و ثبات در این کشور امیدوار بود. بویژه آنکه اخیرا و پس از ترور برهان الدین ربانی از هبران جهادی و رئیس شورای عالی صلح، مهمترین شخصیت های سیاسی اجتماعی افغانستان در دیدار با رئیس جمهور کرزی امضای پیمان استراتیژیک آمریکا با افغانستان را نیاز افغانستان دانسته و بر آن مهر تایید زده اند.

زمانی که رهبران مهم افغانستان چنین نیاز را احساس کنند نمایندگان این مردم در لوی جرگه مشورتی نیز چنین خواهند کرد و طبیعی است که تداوم همکاری های نظامی آمریکا با افغانستان در شکست کامل تروریزم و تامین امنیت و ثبات پایدار در افغانستان تاثیرات مثبت خواهد داشت.