صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

جمعه ۱۰ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

خانواده و فناوري ارتباطات

-

خانواده و فناوري ارتباطات

فناوري و صنعت ارتباطات در حال حاضر در تمام بخشهاي زندگي افراد تار تنيده است؛ از كوچكترين بخشهاي زندگي فردي شروع تا مهم ترين مسايل سياسي در سطح جهان. اكنون كشورهاي زيادي هستند كه تلاش مي كند تا براي نهادينه سازي و توسعه اين فناوري سرمايه گذاري بيشتري انجام دهند و از ظرفيت ها و توانمندي هاي اين تكنولو‍ژي در رشد و ترقي سرزمين شان در ابعاد مختلف سود ببرند

افراد،خانواده ها، مجموعه ها و در كل ملت هاي كه در زندگي شان از ابزار و فناوري ارتباطات سود مي برند به ميزان قابل ملاحظه ي موفق شده اند كه زندگي خويش را با عصرنوين وفق بدهند و از مزاياي شگفت انگيز اين صنعت لذت ببرند.

كشورهاي جهان سوم در كل و افغانستان بخصوص،نتوانسته اند آنطوريكه بايد از مزايا و قابليت هاي تكنولوژي ارتباطات بهره بگيرند. چالشهاي بسياري فرا راه رشد و نهادينه شدن صنعت ارتباطات در اين كشورها و همچنين افغانستان وجود دارد كه مهمترين چالش آن نبود آگاهي اجتماعي و بي توجهي به مزايا و خواص اين فناوري در زندگي است. بسياري از شهروندان جهان سومي و عقب مانده، اصولا يا از اين فناوري بهره نمي گيرند و يا برخلاف اهداف و اگيزه ساخت آن؛ يعني نادرست و نا معقول استفاده مي كنند و بهره برداري واقعي و مفيد در حقيقت بسيار كم و ناچيز است.

نبود معلومات و اطلاعات لازم در مورد نقش فناوري ارتباطات در بهبود زندگي كمي و كيفي زندگي خانواده و اعضاي آن، يكي از اين چالشها است و به جرئت مي توان گفت بخشي از معضلات اجتماعي اقتصادي خانواده ها، در صورت استفاده مناسب از صنعت ارتباطات مي توانست وجود نداشته باشد. به هر صورت در افغانستان از هشت سال بدينسو براي ترويج و توسعه فناوري ارتباطات تلاش هاي ثمر انگيز آغاز و گام هاي مثمري هم برداشته شده است.
اما آنچه كه هنوز نگران كننده مي باشد، اين است كه براي آگاهي دادن به شهروندان در مورد تاثيرات و خدمات ارزنده اين فناوري كاري كمتري صورت گرفته و پس از هشت سال هنوز هم فاصله ناراحت كننده ي در مورد نهادينه شدن نقش اين صنعت وجود دارد. به همين دليل بسيار ضروري و مهم به نظر مي رسد كه براي پر ساختن اين خلا ها و فاصله ها و ترغيب شهروندان به استفاده از قابليت ها و توانايي هاي تكنولوژي كاري بيشتري بخصوص در امر اطلاع رساني كاري ببشتري انجام شود.

به هر صورت در اين مختصر تلاش مي شود تا به چند موضوعي اشاره شود كه به عنوان بخشي از قابليت هاي فناوري ارتباطات براي رشد خانواده ها به حساب مي رود:
1- رشد اقتصادي: يكي از مهمترين و موثرترين كمك فناوري ارتباطات براي خانواده،كمك در پيشرفت هاي اقتصادي و بهبود بخشيدن به وضعيت مادي آن ها است؛ فناوري ارتباطات به افراد خانواده كمك مي كند كه بتواند هم الگوي مصرف را در مخارج و هزينه هاي خانواده ارايه و تنظيم بكند و هم در ايجاد مشاغل پر در آمدتر و نيز ايجاداشتغال بخصوص براي زنان و همچنان در كاهش هزينه هاي خريد و بدست آوردن اجناس بهتر و با كيفیت تر سطح زندگي خويش را بهبود ببخشد.

داشتن الگوي مصرف درست در سطح كل جامعه و بخصوص اعضاي خانواده ها، ايجاد مشاغل مناسب براي زنان جهت كمك به در آمد اقتصادي خانواده ها و...بارزترين كارآمدي اين فناوري براي خانواده است كه مختصرا اشاره مي شود:
الف- الگوي مصرف : نقش فناوري ارتباطات در ارايه الگوي درست مصرف براي جامعه و كمك به كاهش هزينه هاي غيرضروري در سطح كل جامعه مي شود كه به طور غير مستقيم خود در رشد اقتصادي خانواده ها موثر است.به عنوان مثال ؛ استفاده از فناوري ارتباطي در الكتريكيزه كردن رسيد هاي آب و برق توسط دولت باعث كاهش هزينه و صرفيه اين موارد بر خانواد ها مي شود و شهرواندان مجبورنيستند تا پول هاي نارواي را كه در بدليل دستي و كهنه بودن سستيم دريافت پول آب و برق مي پرداختند، براي سستيم جديد و مجهز به فناوري ارتباطات بخصوص آي. تي. هم پرداخت كنند.

«در بررسی‌هایی كه در یكی از ایالت‌های هند انجام شده، دیده شده است انجام ساده‌ترین امور در این ایالت به صورت فن‌آوری ارتباطات محور و با هزینه كم صورت می‌گیرد. به طور مثال صدور و پرداخت قبوض به صورت الكترونیكی انجام می‌شود و ضمن مكانیزه كردن این فرآیند كل عملیات به بخش خصوصی واگذار شده است.»

در كشور همسايه افغانستان، ايران نيز معاون سازمان توسعه اين فناوري معتقد است كه:« استفاده از فن‌آوری ارتباطات و تهیه زیرساخت‌ها، الگوی مصرف را اصلاح می‌كند، وي مي گويد: ارائه خدمات مختلف به صورت الكترونیكی از سوی دولت سفرهای شهری را كاهش می‌دهد و بسیاری از مشكلات خدمات شهری حل می‌شود یكی از نتایج فن‌آوری ارتباطات را كاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و دقت و پایش سریع اطلاعات در انجام مسایل اجرایی دانست و گفت: اگر از دفاتر الكترونیكی استفاده و دولت الكترونیكی به‌صورت كامل و صحیح پیاده شود، میزان مصرف به طور بهینه و با بهره‌وری بالا اصلاح خواهد شد.

او معتقد است: اگر حكومت قصد افزایش بهره‌وری و ایجاد شفافیت دارند، رسیدن به این مهم را تنها باید در استفاده از فن‌آوری ارتباطات جست‌وجو كنند»(1-2 بررسی تاثیر فن‌آوری اطلاعات در اصلاح الگوی مصرف/ايسنا) در افراد خانواده ها نيز مي تواند با بهره گيري از ظرفيت ها و توان هاي موجود در اين فناوري ميزان،الگوي مصرف،دقت در انتخاب محصولات مورد نياز خويش به موفقيت اقتصادي دست يابند.

ب- زنان در كشورهاي بسته و سنتي معمولا به دلايلي از جمله سنت هاي موجود اجتماعي و نبود ظرفيت ها و زمينه هاي كاري نمي توانند به رشد اقتصاد خانواده كمك كنند. به اين دليل مردان خانواده مجبورند با تن دردان به مشاغل سخت و طاقت فرسا، تمام نيازمنديهاي خانواده خويش را تامين كند. اين مردان به دليل دريافت دستمزد كم نمي توانند به تمام نيازهاي زندگي اعضاي خانواده خويش بپردازند و در نتيجه فقر و سختي هاي معيشتي گريبان آنها را مي گيرد و اغلب در كيفت زندگي و بهبود امور اعضا دچار سختي ها و مصايب فراوان مي شوند.توسعه و گسترش فناوري ارتباطي و نهادينه سازي آن در جامعه مي تواند برا ي ايجاد مشاغل براي زنان كمك كند و اين قشر عظيم جامعه قادر مي شوند تا به صورت غير مستقيم به عرضه و معرفي هنر و محصولات دستي خويش به بازار بپردازند. اين وضعيت سبب مي شود كه هم هنجارهاي اجتماعي محفوظ بماند و هم كمكي به اقتصاد خانواده شود و همچنان اين بخش بزرگ از نيروي كار انساني عاطل و باطل نمانند.

ج_ معلولين و معيوبين و اشخاص كه به هر دليل توانايي انجام مشاغل سخت و دشوار را ندارند ولي در عين حال از لحاظ فكري و عقلي _ در صورت كه امكانات فراهم باشد _ مي تواند به انجام كارهاي فكري و سبك مورد نياز جامعه بپردازند مي توانند از اين فناوري جهت شكوفا ساختن خلاقيت هاي فكري و استعداد هاي ذاتي خويش كمك بگيرند و توانايي هاي خويش را از اين طريق در معرض ديد عموم قرار بدهند و نقش و مسوليت خويش را به راحتي در قبال زندگي فردي و اجتماعي به پيش ببرند و بار دوش ديگران نيز نباشند.

2- روابط عاطفي و انساني با يگديگر: يكي ديگر از دغدغه هاي بزرگان خانواده محافظت از كيان آن،انجام درست و مناسب مسوليت ها و تامين نيازهاي عاطفي،انساني و اقتصادي اعضاي خانواده خويش مي باشد.اين نگراني ها و تشويش بخصوص در حال حاضر نسبت به دوران گذشته بسيار بيشتر است؛ زيرا از طرفي به صورت روز افزون نيازهاي مادي و عاطفي اعضاي خانواده افزايش مي يابد و از سوي بحران مختلف از جمله خطر سقوط جوانان و نوجوانان در انحرافات اجتماعي هر روز گسترش پيدا مي كند.

به همين دليل نقش و مسوليت والدين و بزرگان خانواده در قبال ديگر اعضا بيش از پيش مهمتر و حساس تر مي گردد. پدر و مادر كه نتوانند به خوبي و درستي از عهده اين تكاليف بر بيايند، قطعا دچار مشكلاتي مي گردد كه به راحتي به مدد فناوريهاي ارتباطي مي توان بر آنها غلبه كرد.

فناوري ارتباطي هم تواند پيوند هاي عاطفي اعضاي خانواده را عميق و محكمتر بسازد و هم راه ها و روشهاي تربيت،آموزش شيوه تعامل با آنها را به بزرگان خانواده ارايه كند.هرچند در چند سال اخير ادعاهاي مبني بر تاثيرات منفي تكنولوژي ارتباطي بر روابط خانوادگي انجام شد اما مطالعات جديد تر نشان مي دهد كه صحت ادعاهاي قبلي قابل ترديد است.

روزنامه واشنگتن پست در يكي از شماره هاي خويش تحقيقاتي را منتشر كرده است كه نشان مي دهد كه خانواده ها با:« استفاده از اینترنت و تلفن همراه تضعیف نشده است، اما با استرس و شتاب حاصل از زندگی مدرن که حاصل انبوه تماس های تلفن همراه،اميل ها، پیام ها و دیگر اشکال ارتباطات مدرن است دست و پنجه نرم می کنند

بری ویلمن استاد جامعه شناسی دانشگاه تورنتو در این مورد می گوید:
برخی از این بیم دارند که اینترنت مردم را از یک دیگر دور کرده است، اما نتایج تحقیقات ما عکس این مطلب را ثابت می کند.

وی می افزاید: در نظر سنجی که بدین منظور در آمریکا صورت گرفت 60 درصد پاسخ دهندگان که همگی بالغ بودند گفتند فناوری های مدرن باعث گسست خانواده های آنان نشده، 25 درصد معتقد بودند تلفن همراه و ارتباطات آنلاین اعضای خانواده را به هم نزدیکتر کرده است و 11 درصد قائل به تاثیر منفی فناوری بر روابط خانوادگی بودند.

به گفته ویلمن خانواده ها از ابتکارات مختلف عرصه فناوری خشنود هستند، زیرا با استفاده از این فناوری ها در طول روز به سادگی به یکدیگر دسترسی داشته و می توانند از اقدامات یکدیگر مطلع شوند.

به عبارت دیگر فناوری های جدید باعث شده عدم حضور فیزیکی اعضای خانواده در کنار هم منجر به قطع روابط عاطفی و احساسی آنان نشود»(3- خبر گزاري فارس) نتايج تحقيقات ديگر هم نشان مي دهد كه: « اين فناوري ها، محيط خانواده را گرم تر مي كند. مركز تحقيقاتي Pew Internet & American Life، روي دو هزار و 252 امريكايي كه در خانواده هاي دو يا سه نفره زندگي مي كنند و از تلفن همراه يا كامپيوتر بهره مي برند، بررسي هايي انجام داده است.

نتيجه اين پژوهش ها نشان مي دهد وجود فناوري ها در خانواده هاي امريكايي باعث ايجاد صميميت و احساس نزديكي بيشتر بين اعضاي خانواده مي شود (حتي در مواردي كه از نظر فيزيكي از همديگر دور هستند) و اعضاي خانواده ها شامل مادر، پدر و فرزندان، غالباً به صورت آنلاين به همديگر دسترسي دارند.

اين تحقيقات همچنين حاكي است:
- حدود 90 درصد از خانواده هاي امريكايي از تلفن همراه استفاده مي كنند
- 66 درصد از خانواده هاي امريكايي به اينترنت پرسرعت پهن باند متصل مي شوند
- 42 درصد از والدين امريكايي براي آنكه در دسترس فرزندان خود باشند، تلفن همراه دارند
- 52 درصد از خانواده هاي امريكايي چندين بار در هفته، جلوي صفحه نمايش كامپيوتر دور هم جمع مي شوند
. در نظرسنجي يادشده، 60 درصد از بزرگسالان امريكايي اعلام كرده اند فناوري ها تاثير چنداني در نحوه ارتباط ميان اعضاي خانواده نداشته، ولي 25 درصد اعلام كرده اند ابزار نوين ارتباطي و همچنين اينترنت، فضايي صميمانه و گرم تر در خانواده شان ايجاد كرده است كه اين امر نسبت به دوران طلايي تلويزيون كه همه اعضاي خانواده شام شان را پاي آن صرف مي كردند، چشمگير تر است. اين محققان همچنين دريافته اند فناوري تاثير مثبتي روي خانواده ها گذاشته است به طوري كه برخي بحران هاي اجتماعي كه در گذشته گريبانگير خانواده ها بود، با ظهور تلفن هاي همراه و اينترنت كمرنگ تر شده است.

تريسي كندي دكتراي جامعه شناسي از دانشگاه تورنتو مي گويد: با وجود فناوري نويني همچون اينترنت، اعضاي خانواده حتي در صورت دور بودن از هم نيز مي توانند با هم ارتباط داشته باشند و با يكديگر گفت وگو كنند. وي مي افزايد: اما من فكر كنم به طور كلي اين موقعيت ها، نسبت به آنچه فكر مي كنيم، كمتر رواج دارد و هنوز ترس ما از فناوري ها و مدرنيزه شدن، مسائل ديگر را تحت الشعاع قرار مي دهد. كندي معتقد است اعضاي خانواده هم به طور جمعي و هم به صورت انفرادي، بايد زمينه هايي را براي تجربه رسانه يي آنلاين در نظر بگيرند و نياز ها و درخواست هاي خود را در زمينه تعامل مجازي برآورده سازند.

اعضاي خانواده ها مي توانند در يك فضاي فيزيكي دور هم جمع شوند و با هم گپ بزنند و هم مي توانند در يكي از شبكه هاي مجازي در كنار هم باشند. ابزار ها و فضاهاي مجازي بسياري براي اين منظور وجود دارد كه مي توان به پيام هاي فوري آنلاين، وب سايت Facebook، Twitter، اي ميل يا تقويم هاي آنلايني كه در ميان اعضاي خانواده به اشتراك گذاشته مي شوند، اشاره كرد. امروزه هر خانواده يي متناسب با نياز خود مي تواند از فناوري و روش هاي متفاوت ارتباطي استفاده كند، به نحوي كه ديگر فاصله فيزيكي ميان آنها جدايي نمي اندازد (4- كم شدن فاصله ها با پل هاي ارتباطي/نسرين صائبي/جام جم آنلاين)

3- آموزش بهتر و كمك به آموزش فرزندان : كمك والدين به اعضاي كوچكتر خانواده كه به مكتب مي روند باعث مي شود كه آنان بتواند دروس خويش را بهتر و خوبتر فرا بگيرند. در دنيايي امروزي والدين نقش مكمل آموزشهاي مكتب را به عهده دارند و بدون ايفاي اين نقش از طرف آنان، نمي توان به پيشرفت هاي درس شاگردان چندان اميدوار بود.

اين مسئله ايجاب مي كند كه والدين نخست خود بايد مجهز به تواناي ها و ابزارهاي كمكي باشند تا در قدم دوم بتوانند به فرزندان شان كمك كنند. دريافت مشاور، در يافت انواع كتاب هاي مورد نياز در كتابخانه هاي مجازي وب،و... از قابليت هاي موجود در دنيايي ارتباطات است كه به راحتي و سهولت اين فرصت و زمينه را در اختيار والدين قرار مي دهد.

دیدگاه شما