صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۹ حمل ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

پازل پیچیدۀ امنیت و صلح در افغانستان

-

پازل پیچیدۀ امنیت و صلح در افغانستان

کشورهای که به لحاظ موقعیت جغرافیایی به صورت حایل میان کشورها و قدرت های بزرگ قرار می گیرند همواره در کشاکش نزاع ها و رقابت ها میان این قدرت های بزرگ و کوچک قربانی می شوند. نمونه های از این دست کشورها در جهان بسیار است که یکی از این موارد افغانستان است.

اصولا عامل اصلی تشکیل افغانستان جدید و جدایی آن از ایران را نیز باید در همین سنخ کشمکش ها و رقابت های قدرت های بزرگ جستجو کرد. افغانستان در شرائط کنونی علاوه براینکه در یک نقطه حساس و استراتیژیک آسیا و جهان موقعیت دارد؛ اطراف آن را عمدتا کشورهای مهم و در حال توسعه احاطه کرده که در دهه های آتی بسیار ازاین کشورها، قدرت های مهم و بزرگ اقتصادی، نظامی و سیاسی در جهان خواهد بود. از جانبی هم خود افغانستان و هم نواحی اطراف این کشور سرشار از منابع غنی و ذخایر بزرگ طبیعی در جهان است این خود می تواند برای هر قدرت اقتصادی در جهان وسوسه انگیز باشد.

این ها عواملی است که شرائط امنیتی و سیاسی اجتماعی افغانستان را کاملا تحت تاثیر خود قرار می دهد و در این کشور هرگونه تغییر و تحولی که بخواهد چه به سود و چه به ضرر خود این کشور باشد تمامی کشورهای منطقه و قدرت های دور و نزدیک نسبت به آن حساسیت نشان می دهند و اقداماتی را روی دست می گیرند.

بحث صلح و امنیت در افغانستان دقیقا تحت تاثیر مجموعه عواملی است که گفته آمد. اکنون اگر دولت افغانستان بخواهد با طالبان صلح کند بدون همراهی های منطقه ای این امر ممکن نیست. این چیزی است که حوادث اخیر آنرا مبرهن و روشن ساخت.

به باور بسیاری از کارشناسان و همین طور به باور دولت افغانستان این رویدادها نشان داد که دولت افغانستان با یک گروه شورشی مستقل که بتوانند جدا از منافع کشورهای منطقه تصمیم بگیرند طرف نیست و افغانستان برای پیشبرد مذاکرات صلح باید رضایت مندی همسایگان و سایر کشورها را نیز در نظر بگیرد یا به تعبیر خود آقای کرزی با کسانی غیر از رهبران طالبان به مذاکره و گفتگو بنشینند. زمانی که صلح با طالبان با چنین دشواری مواجه باشد مسلما تامین امنیت هم اگر قرار است با مذاکرات صلح تامین شود بسیار دور از دست رس خواهد بود.

این درحالیست که نخست وزیر پاکستان در دیدار با یک هیأت انگلیسی اظهار داشته است که همکاری پاکستان در زمینه برقراری امنیت در افغانستان نباید به قیمت ناامنی در پاکستان تمام شود.هیأت انگلیسی به ریاست پیتر ریکت مشاور امنیت ملی انگلیس، که مارک سدویل نماینده ویژه انگلیس در امور افغانستان و پاکستان، آدام تامسون سفیر انگلیس در پاکستان و جنرال دیوید ریچاردز از مقامات ارشد ارتش انگلیس نیز در آن حضور داشتند، با نخست وزیر و رئیس جمهور پاکستان دیدار کردند. یوسف رضا گیلانی در این دیدار که شب گذشته انجام شد، خاطر نشان کرد: «پاکستان خواهان روابط خوب با همسایگان خود به ویژه هند و افغانستان است اما این کشور نمی‌خواهد که برقراری امنیت در افغانستان به قیمت ناامنی در پاکستان تمام شود.»

جنرال اشفاق پرویز کیانی فرمانده ارتش پاکستان، حنا ‌ربانی وزیر امور خارجه، جنرال احمد شجاع پاشا رئیس سازمان استخبارات و سلمان بشیر معاون وزیر امور خارجه نیز در این دیدار گیلانی را همراهی می‌کردند.

یکی از نگرانی های اصلی پاکستان حملات هوایی به خاک این کشور توسط نیروهای خارجی در افغانستان به هدف تعقیب تروریست ها است. اخیرا مشاور نخست وزیر پاکستان اعلام کرده است که اسلام آباد حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی به مناطق قبیله ای را نقض حقوق بشر می داند و اسلام آباد این موضوع را به سازمان ملل ارجاع می‌دهد. نواز کوکر در سخنانی خطاب به اعضای مجلس ملی پاکستان در اسلام‌آباد گفت: «اسلام آباد تصمیم دارد تا بر ضد حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی در مناطق قبیله‌ای و مرزی این کشور به سازمان ملل اعتراض کند.» وی گفت: «این حملات نقض حقوق بشر و مقررات بین‌المللی بوده و دولت در حال جمع‌آوری آمار و اطلاعات در این زمینه است.»

دولت افغانستان با دایر کردن لویه جرگه اخیر تلاش کرد که با امضای پیمان استراتیژیک با آمریکا و برخی قدرت های دیگر بتواند با اتکا به کمک ها و همکاری های آنان امنیت را در افغانستان تامین نماید. اما این مسئله نیز با مشکلات و چالش های فراوان روبرو است. بسیاری از کشورهای منطقه در قبال امضای چنین پیمانی و ماندن آمریکا در افغانستان واکنش های تندی نشان داده اند. وزير خارجۀ روسيه از امريکا خواست تا در مورد پايگاه هاى نظامى خود درافغانستان وضاحت بدهد.

اما خانم کلینتون می گوید ايالات متحدۀ امريکا مى خواهدکه با افغانستان درچوکات يک قانون، روابط ستراتيژيک داشته باشد و به اساس اين معاهده، در افغانستان پايگاه هاى نظامى ايجاد نمايد وی می گوید در این زمینه قبلا به طرف روسی توضیحات کامل داده شده و نگرانی های روسیه بی مورد است. اما سفیر روسیه در افغانستان با تأکید بر لزوم خروج نظامیان خارجی پس از 2014، حضور دراز مدت این نیروها را به منظور تأمین امنیت افغانستان بی ثمر دانست.

آندره آوستیسیان ضمن تأکید بر حق مسلم کشورها در انعقاد توافقنامه‌های بین‌المللی با سایر کشورها، گفت: «با این حال، هر کشوری در یک منطقه خاص و در کنار چند کشور دیگر زندگی می‌کند و ما هم در این منطقه در کنار افغانستانی زندگی می‌کنیم که به طور قطع امن‌ترین جای دنیا نیست.» سفیر روسیه در کابل روز چهارشنبه در مصاحبه با یک رسانه خارجی گفت: «با توجه به وجود 2 تهدید تروریسم و مواد مخدر در منطقه، ما باید به دقت تحولات این حوزه را مد نظر داشته باشیم.» وی تصریح کرد: «با این حال ما هنوز متقاعد نشده‌ایم که حضور نظامی بلند مدت نیروهای خارجی در افغانستان می‌تواند به تأمین امنیت در منطقه کمک کند.»

در همین حال همسایه غربی افغانستان نیز حضور بلند مدت آمریکا در افغانستان را در تامین امنیت و ثبات موثر نمی داند. مدیركل سیاسی بین المللی وزارت امور خارجه ایران، اظهار داشت که نتایج كنفرانس بن باید به تقویت اعتماد میان افغانستان با همسایگانش كمك كند.

غلامحسین قائمی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل كه به موضوع افغانستان اختصاص داشت، تاكید كرد: «هنوز برخی مسائل نیز باقی مانده نیازمند توجه است.» وی اولین و مهمترین موضوع باقیمانده را تمایل نیروهای نظامی خارجی برای حضور دراز مدت در افغانستان دانست و افزود جمهوری اسلامی ایران از عقب نشینی آمریكا و دیگر نیروهای ائتلاف استقبال می كند و مامعتقدیم كه نباید این كشورها در افغانستان حضور دراز مدت داشته و این حضور به ایجاد پایگاههای دائمی در افغانستان منجر شود. وی تاكید كرد: « هرچقدر حضور نیروهای نظامی خارجی تحت هرگونه توجیهی در افغانستان به طول بكشد نه تنها ارمغان دهنده و پیام آور صلح و ثبات در افغانستان نخواهد بود، بلكه زمینه را برای فعالیت تروریست‏ها و گروه‏های تندرو فراهم می كند.»

بنا براین پازل پیچیده امنیت و صلح بگونه ای است که اگر هر تکه از این پازل مهم نادیده انگاشته شود ثبات و امنیت پایدار در افغانستان برقرار شدنی نیست. از سوی دیگر تجربه سی سال گذشته به افغانستانی ها نشان داد که در این سالها و در نبود امریکا و ناتو در افغانستان نیز هیچ یک از قدرتها و کشورهای منطقه سعی نکردند امنیت و ثبات واقعی در افغانستان را تامین نمایند و به مردم افغانستان کمک نمایند. شاید درست تر این باشد که چنین چیزی در توان کشورهای منطقه ای نبوده و نیست و افغانستان ناگذیر از آن است که برای حد اقل حفظ وضع موجود همچنان متکی به کمک های بیرونی باشد.

بدیهی است که اگر کشورهای منطقه در سی سال گذشته حقیقتا بدنبال ایجاد ثبات و امنیت واقعی برای خود و منطقه می بود اکنون شرائط در افغانستان به این صورت رقم نمی خورد و طبیعی است که اکنون منافع افغانستان نسبت به منافع کشورهای دیگر برای دولت و ملت افغانستان در اولویت قرار می گیرد.

دیدگاه شما